Yanýk, organizmanýn bölgesel olarak ateþ, buhar, sýcak cisimler ile karþýlaþmasý sonucu geliþen doku harabiyetidir.
Zararýn derecesini bildiren sýnýflandýrmada yanýðýn derinliði, vücudun ne kadarýnýn etkilendiði ve bölgenin yeri göz önünde bulundurulur...
Deri bir kaç fonksiyonu bir arada bulundurur:
- Enfeksiyona karþý engel oluþturur.
- Altýnda bulundurduðu organ ve dokularý korur.
- Vücut ýsýsýnýn korunmasýný saðlar.
- Sýcak, soðuk, aðrý ve dokunma duyularýný taþýr.
- Vücut çýkartýlarýnýn uzaklaþtýrýlmasý için bir yol oluþturur.
Organizmanýn bölgesel olarak ateþ, buhar, sýcak cisimler ile karþýlaþmasý sonucu geliþen doku harabiyetidir. Zararýn derecesini bildiren sýnýflandýrmada yanýðýn derinliði, vücudun ne kadarýnýn etkilendiði ve yanýk bölgenin yeri göz önünde bulundurulur. Buna göre:
1. derece yanýk (yüzeysel yanýk): Cilt kuru, kýzarýk ve hafif þiþ görülür. Aðrýlýdýr ve çok hassastýr. Orta dereceli güneþ yanýklarý buna örnektir.
2. derece yanýk (kýsmi kat yanýk): Cilt kýzarýk ve nemli görünür. "Bül" denen içi sývý dolu kesecikler oluþmuþtur. Çok aðrýlýdýr. Ateþle direkt temas, sýcak sývý veya cisim yanýklarý, kimyasal madde veya güneþ yanýklarý ikinci derece yanýða yol açabilir.
3. derece yanýk (tam kat yanýk): Cildin tüm tabakalarýný etkileyip cilt altý dokudan kas, kemik ve organlara dek inmiþ yanýklardýr. Cilt kuru, serttir, elastikiyetini kaybetmiþtir, mumsu görünümde olabilir. Koyu kahverenginden siyaha dek renk alabilir, aðrýsýzdýr. En çok patlama ile oluþmuþ yangýnlarda ve alevlerle sýnýrlanmýþ ortamda kalan kiþilerde veya elektrik çarpmalarý ile oluþur.
Ýlk yardým:
* Hastayý yanýk kaynaðýndan uzaklaþtýrýp yanmayý durdurmak.
* Ýlk yardým için uygulamalarý baþlatmak; öncelikle hastanýn yaþamsal belirtilerini hýzla deðerlendirip öncelik belirlemek.
* Yanýk bölge ile ilgilenmenin yeterli olduðu kararý verildikten sonra birinci derece yanýklarda soðuk su ile soðutmak. Bu iþlem akan soðuk su ile veya su dolu bir kapta 5-10 dakika tutmak ile yapýlýr. Aðýzdan aðrý kesici ilaçlar alýnabilir. Aðrý kesici kremler kimi kiþilerde alerjik reaksiyona yol açabileceðinden dikkatli kullanýlmalýdýr. Bu tip yüzeysel yanýklar 48 saat içinde kendiliðinden iyileþir; bu sürenin sonunda kýrmýzýlýk ve aðrý devam ediyorsa bir saðlýk kuruluþuna baþvurmalýdýr.
* Ýkinci derece yanýklarda yanýk bölgeyi soðuk suyla ýslatmak veya soðuk suyla dolu kapta bekletmek uygundur. Kol ve bacaklarda yanýk varsa kalp seviyesinden yukarýda tutmak gerekir. Varsa taký, giysi ve diðer aksesuarlarý çýkartmak gerekir. Cilde bulaþmýþ yað,gaz gibi yabancý maddeler sabunlu su ile dikkatlice temizlenebilir. Yanýk alaný temiz bir örtüyle kapatmalýdýr.
* Üçüncü derece yanýklarda hastayý alandan uzaklaþtýrýp kýsaca soðutmasýný yaptýktan sonra mümkün olan en kýsa sürede bir saðlýk kuruluþuna ulaþtýrmak gerekir.
Ne yapýlmamalý?
* Yaralarý soðutmak için buz kullanýlmaz; duyu azalmasýna yol açýp donuk oluþturabilir.
* Yaranýn üzerine yapýþmýþ giysileri sökmemelidir, etrafý kesilip o bölge býrakýlýr.
* Asla diþ macunu, krem, yað, salça gibi maddeler sürülmez.
Unutmayýn!
Eller, ayaklar, yüz ve üreme organlarýndaki 3. derece yanýklar
- Solunum sistemi hasarý ile birlikte olan yanýklar
- Vücudun %10'undan fazlasýný kaplayan 3. derece yanýklar
- Vücudun %20'sinden fazlasýný kaplayan 2. derece yanýklar
- Çocuk ve yaþlýlardaki her türlü yanýk
- Özellikle kol veya bacaklarýn tamamýný dairesel olarak kaplayan yanýklar
- Kol veya bacakta kýrýk þüphesi ile birlikte olan yanýklardýr. Mutlak hastanýn yaþamsal bulgularý dikkatle gözlenip, gerekirse desteklenerek en kýsa zamanda bir saðlýk kuruluþunda tedavileri baþlatýlmalýdýr.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder