10 Mayıs 2007 Perşembe

AlarJi Icin dus alin!!

Polen donemi ve alerji mevsimi basladi. Burunda tikaniklik, kasinti ve gozlerde yanma sikayetleriniz varsa sizde de bahar alerjisi olma ihtimali yuksek. Iste uzmanindan oneriler..





Polen mevsimi erken basladi
Selcuk Universitesi Gogus Hastaliklari Alerjik Hastaliklar Ana Bilim Dali Bolum Baskani Prof. Dr. Faruk Ozer, bu yil havalarin daha iliman seyretmesi nedeniyle bitkilerin polen yayma doneminin de erken basladigini belirterek, su onerilerde bulunuyor:

Zorunlu degilseniz evden cikmayin


Polen alerjisi belirtileri gorulen kisiler; acik havada uzun sure bulunmamali, ozellikle polen miktarinin yogun oldugu sabahtan ogleye kadarki zaman dilimi icinde zorunlu olmayan hallerde disari cikmamali."

"Polenlerin etkisini en aza indirmek icin alerji belirtileri gorulenler, eve gidince dus alip elbiselerini degistirebilir. Ayrica polenden etkilenenler bu donemde evi havalandirmak amaciyla pencereleri fazla acmamali. Ev ve isyerlerinde ise polen filtreli klimalar kullanilabilir

KIRIM-KONGO KANAMALI (Hemorajik) ATESI

Kirim-Kongo kanamali atesi nedir?

Kirim-Kongo kanamali atesi (KKKA), Nairoviruslerin neden oldugu ates, cilt ici ve diger alanlarda kanama gibi bulgular ile seyreden kene kaynakli bir enfeksiyondur. Son yillarda tedavide gorulen gelismelere ragmen, bu enfeksiyonlarda olum oranlari hala yuksektir.
Insanlarda klinik ve subklinik olarak seyreden, kenelerin vektorluk yaptigi ve insanlarda sendromlar halinde gorulen onemli bir enfeksiyondur. Insanlarda baslica ensefalitler, kisa suren atesli hastaliklar, kanamali atesler, poliartrit ile on plana cikan sendromlar seklinde gorulur.
Kirim-Kongo kanamali atesi virusunun kimyasal ve fiziksel etkenlere karsi duyarliligi nedir?

Nairoviruslar dayaniksizdir, konakci disinda yasayamazlar. Bu viruslar 56�C’de 30 dakikada inaktive olur, kanda 40 �C’de 10 gun yasayabilir, %1 hipoklorit ve %2 gluteraldehite duyarlidir ve ultravviyole isinlari ile hizla inaktive olur. Ribavirine invitro duyarlidirlar.
Kirim-Kongo kanamali atesi hastaligi ilk nerede tanimlanmistir?

Kirim-Kongo kanamali atesi (KKKA) ilk kez 1944 ve 1945 yili yaz aylarinda Bati Kirim steplerinde cogunlukla urun toplamaya yardim eden Sovyet askerleri arasinda gorulmustur. Hastaliga Kirim hemorajik atesi adi verilmistir. 1956 yilinda Zaire’ de atesli bir hastadan Kongo virusu tespit edilmistir. 1969 ise Kongo virusu ile Kirim hemorajik atesi viruslerinin ayni virus oldugu belirlenmis ve Kirim-Kongo kanamali atesi olarak hastalik yeniden adlandirilmistir.
Kirim-Kongo kanamali atesi bugune kadar hangi ulkelerde tanimlanmistir?

Hastalik siklikla Afrika, bati Asya ile Ortadogu ve dogu Avrupa'da gorulmektedir. Kirim-Kongo hemorajik ates virusunun Bulgaristan, Makedonyada, Pakistan, Irak, Afganistan, Iran, Kosova, Kazakistan, Sahra alti Afrika ulkeleri, eski Sovyetler Birligi, Yugoslavya, Yunanistan, Arap yarimadasi, Dubai, Kuveyt, Cin ve Moritanya’da salginlar yaptigi bildirilmistir.
Bu sendromlardan kanamali atesler grubunda yer alan Kirim-Kongo kanamali atesi (KKKA), 2002 yilinda bahar ve yaz aylarinda bazi illerimizde gorulmus ve Saglik Bakanliginin yapmis oldugu calismalar neticesinde hastaligin KKKA oldugu dogrulanmistir.
Bulasmada araci olan bir etken var midir?

KKKA hayvanlardan insanlara keneler ile bulasan bir enfeksiyondur. Guney Dogu Avrupa ve Guney Afrika arasinda goc eden gocmen kuslar uzerinde bulunabildigi gosterilmistir. Bu kuslarin virusun iki kita arasinda tasinmasina yol acabildigi dusunulmektedir. Hyalomma soyuna ait keneler Ulkemizin de icinde bulundugu cok genis bir cografik alanda yasamaktadirlar.
Virus, sigir ve koyun gibi Hyalomma keneleri icin konak olan hayvanlarda belirtisiz enfeksiyon ve bir hafta kadar suren gecici viremi (kanda virusun bulunmasi) olusturmasina ragmen, insanlarda hastaliga neden olmaktadir. Kucuk memeli hayvanlarda da viremi ve hafif enfeksiyon olusup keneler icin kaynak olusturabilmektedir. Bir bolgede, kenelerin ve keneler kan emdiginde bulasmayi saglayacak kaninda virus bulunan hayvanlarin bol olmasi salgin icin onemli bir faktordur.
Hyalomma soyuna ait keneler en etkin ve yaygin olmakla birlikte, 30 kene turunun KKKA virusunu bulastirabilecegi bildirilmektedir. KKKA virusunun bazi vektor kene turleri arasinda, transovaryal ve venereal olarak bulastigi belirlenmistir. Bu da virusun dogada dolasimla korunmasina katkida bulunabilecek bir mekanizmadir. Henuz ergin olmamis Hyalomma soyuna ait keneler, kucuk omurgalilardan kan emerken virusleri alir, gelisme evrelerinde de muhafaza eder.
Kirim-Kongo kanamali atesi virusu insanlara nasil bulasmaktadir?

Insanlar virusu; Enfekte kenelerin yapismasi/kan emmesi sirasinda salgiladiklari tukuruk salgisi ile, Enfekte kenelerin ciplak elle ezilmesi sirasinda temasla, Viremik hayvanlarin kan ve dokulari ile temasla, Viremik hastalarla (kan ve diger vucut sivilari)temas ile olmaktadir.
KKKA virusunun bulasmasina etken olan kene nedir? yer yuzunde kac turu bilinmektedir?

Ulkemizde halk arasinda kene, sakirga, yavsi, kerni gibi isimlerle bilinmektedir. Keneler zorunlu kan emici artropodlar olup dunyanin her bolgesinde yasamaktadirlar. Keneler morfolojik olarak diger artropodlardan farkli olup, vucutlari tek bir parcadan olusmustur. Vucudun on tarafinda agiz organelleri yer almaktadir. Gunumuzde yeryuzunde yaklasik 850 kene turu bilinmektedir.

Kene yasam dongusu nasildir?

KKKA sebep olan Hyalloma turu keneler cogunlukla iki konakta gelisim ve yasam dongulerini tamamlar. Larva ve nimfler kucuk omurgalilarda (tavsan, kus, fare. vb) erginler ise buyuk omurgali hayvanlarda (koyun, keci, sigir, at, yabani gevisenler, insan, vb) konaklarlar.

Keneler KKKA hastaligi disinda hayvanlarda ve insanlarda hastalik bulastirmada biyolojik rol almakta midir?

Evet rol almaktadir. Bilinen hastaliklar;
– Rikettsia (Ehrlichia, Coxiella, Anaplasma)
– Virus (Flaviviridae, Bunyaviridae, Reoviridae, Rhabdoiridae)
– Bakteri (Borrelia, Frncisella, Klebbsiella, Dermatophilus, Staphylococcus)
– Protozoon (Theileria, Babesia, Hepatozoon)
Kirim-Kongo kanamali atesi hangi hayvanlarda gorulur ve hastalik belirtileri nelerdir?

Virus, sigir, koyun, keci, tavsan ve tilki gibi hayvanlardan tespit edilmistir. KKKA virusu kenelerin konakladigi hayvanlara bulasmasina ragmen hayvanlarda; bazen hafif ates cikabilir, bunun disinda hastalik belirtisi gorulmemektedir. Buna karsilik hayvanlar hastaligin yayilmasinda araci rol (portor) oynamaktadir.
Kirim-Kongo kanamali atesi salginlarini etkileyen doga sartlari nelerdir?

Dogu Avrupa ve Asya’daki Kirim-Kongo hemorajik ates salginlarinin genellikle insanlar tarafindan olusturan cevresel sartlara bagli olarak gelistigi dusunulmektedir. Kirim’daki ilk salginin, Ikinci Dunya Savasi yillarinda kene ile enfekte olmus bolgelerin tarima acilmasi nedeniyle olustugu sanilmaktadir. Daha sonra eski Sovyetler Birligi ve Bulgaristan’ da olan salginlarda ise ziraatcilik ve hayvanciliktaki degismelerin rol oynadigi belirtilmektedir.
Kirim-Kongo kanamali atesi hangi mevsimde gorulmektedir?

Hastalik mevsimsel ozellik gostermektedir. Genel olarak mayis ve ekim aylari arasinda gorulmesine ragmen, degisik aylarda da gorulebilir.
Kirim-Kongo kanamali atesi icin kimler risk altindadir?

Hastalik icin ciftlik calisanlari, cobanlar, kasaplar, mezbaha calisanlari, hayvancilik ile ugrasanlar, veteriner hekimler, Veteriner saglik teknisyenleri, akut hastalarla temas olasiligi bulunan salgin bolgelerde gorev yapan saglik personeli, askerler, kamp yapanlar risk altindadir.
Kene isiriginda ne yapilmalidir?

Yapisan keneler ise kesinlikle oldurulmeden, ezilmeden/patlatilmadan ve kenenin agiz kismi koparilmadan, bir pensle dogrudan duz olarak, dondurmeden yavasca cekilip alinmalidir. Isirilan yere; bol sabunlu suyla yikanip temizlendikten sonra iyotlu antiseptik(tendurdiyot) surulmelidir. (sayet sabunlu su bulunmaz ise alkol iceren mendiller kullanilabilinir).
Ciplak elle keneye temas edilmemeli eger elle tutulacaksa eldiven giyilmeli veya naylon bir poset yardimi ile keneler toplanmalidir.

Vucuttaki kenelerin uzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, klonya, gazyagi v.b) dokulmemeli, sigara veya ates kullanarak keneler uzaklastirilmamalidir. Cunku bu maddeler kenenin kusmasina sebebiyet vereceginden hastalik bulastirma riskini artirmaktadir.

Isirilan kisi iki hafta sureyle ates,yogun halsizlik, bas agrisi, bulanti, kusma gibi belirtiler yonunden takip edilmesi gerekmektedir. (atesin 38,3 �C veya uzerinde olmasi halinde acilen tam tesekkulu hastaneye basvurulmalidir)


Cilde yapismis bir keneye ait resim.
Kan emdikce zamanla govdesi kanla dolan kenenin tutundugu bolge kizarir ve kasinir




Zayiflamak icin kullanilan bitkisel ilaclar, vucudun dengesini bozuyor


Zayiflamak icin kullanilan bitkisel ilaclar da doktor kontrolunde ve tavsiyesinde alinmali. Cunku bitkisel ilaclarin da yan etkileri var. Kimi ilaclar su kaybettirerek vucudun su dengesini bozarken, kimileri de vitamin emilimini engelleyerek vucudun ihtiyacini giderememesine sebep olur.

"Zayiflama ilaclari" adi altinda bazi bitkisel ilaclar Bati ulkelerinden sonra Turkiye'de de bir suredir kullanima sunuldu. Her birisi bazi bitkisel kokenli maddeler icerirken ayni zamanda bitkisel kokenli olmayan maddeler de iceriyor. Eger hayvansal bazi katki maddeleri, ornegin jelatin varsa bu domuzdan yapilan jelatin olabileceginden Musluman hanimlarin cok dikkatli olmasi gerekiyor. Zayiflama amaciyla kullanilan bitkisel ilaclarin etki mekanizmalari cesitlidir. Vucuttan su kaybettirenler, karbonhidratlarin bagirsaklardan emilimini azaltanlar, yaglarin emilimini engelleyip atilimini saglayanlar ve istahi azaltan veya ortadan kaldiranlar vardir. Bu ilaclar ABD'de doktor recetelerine yazilmiyor. Bunun sebebi, bu ilaclarla ilgili hayvan ve insan deneyleri yeterli surede yapilmamis oldugundan henuz daha etki alani ve yan etkileri tam olarak ortaya konulamamis ve FDA onayi alinamamistir. Bilindigi uzere bir ilacin etki alani, yan etkileri, riskleri ve diger ilaclarla olan etkilesimlerinin tam olarak anlasilabilmesi ve bunun sonucunda kullanilabilirliginin yetkili resm� makamlar tarafindan onaylanmasi icin en az 10 yil sure ile denenmis olmasi gerekmektedir.

Bitkisel zayiflama ilaclari kullanmakta olan kisilerin kisa vadede maruz kalabildikleri yan etkilerden bazilarini soyle siralayabiliriz: Su kaybettirerek vucudun su dengesini bozmaktadir. Vucut fonksiyonlari icin cok gerekli olan yagda eriyen vitaminlerin (A, D, E ve K vitaminleri) emilimini engelleyerek bu vitaminlerin eksikligini olusturarak bunlarin vucutta rol aldigi kimyasal olaylari bozmaktadir. Istahi ortadan kaldirirken basagrisi, mide bulantisi, halsizlik vs. yapmaktadir. Bu tur ilaclari kullanan kisilerde uzun vadede ne gibi yan etkiler olusabilecegi ise henuz daha yeterli deneyler yapilmamis oldugu icin tam anlamiyla ortaya konulamamistir. Peki zayiflamak isteyen insanlar ne yapabilirler? Doktor kontrolunde tibb� zayiflama yaptiran merkezlere basvurabilirler.