Böbrek nakli

Böbrek nakli

Genel Bilgiler
Böbrek nakli ( transplantasyon ), son dönem böbrek yetersizliðinin en baþarýlý tedavi þeklidir. Böbrek nakli için gereken böbrek 2 kaynaktan saðlanabilir.

Canlý vericiden
Kadavradan.


Gerek canlý vericiden, gerekse kadavradan yapýlan baþarýlý böbrek transplantasyonlarýnda diyaliz tedavilerinde olduðu gibi böbrek fonksiyonlarýndan bazýlarý deðil, tamamý yerine getirilir. Buna ek olarak, hem tüm böbrek fonksiyonlarý yerine getirildiðinden, hem de hastalar için sürekli diyaliz iþlemlerinin oluþturduðu fiziksel ve psikolojik zorluklar ortadan kalktýðýndan dolayý yaþam kalitesi daha iyidir. Ýnsan dýþýnda bir canlýdan transplantasyon þu anda mümkün olmamakla birlikte çalýþmalar ümit vericidir, iyimser bir tahminle 2020 li yýllarda mümkün olabilir. Türk Nefroloji Derneðinin verilerine göre Türkiye'de bugüne kadar yaklaþýk 4000 böbrek nakli yapýlmýþtýr. 1998 yýlýnda 382 böbrek nakli yapýlmýþtýr ve ne yazýk ki bunlarýn yaklaþýk 1/3'ü kadavra kaynaklýdýr. Kadavra kaynaklý böbrek nakli oraný Batý ülkelerinde yaklaþýk % 80'dir. Bunun nedeni ülkemizde organ baðýþlarýnýn henüz istenilen seviyeye ulaþamamasýdýr.

Uygun böbrek seçimi:
Böbrek transplantasyonu yapýlabilmesi için alýcý ile verici arasýnda ABO kan grubu sisteminde uyum olmalýdýr; uyum kurallarý kan naklindeki gibidir ( O grubu genel verici, AB grubu genel alýcý ); yani O kan grubu herkese böbrek verebilir, AB kan grubu herkesten böbrek alabilir. Rh sisteminin ise bir önemi yoktur; yani Rh negatif bir kiþi Rh pozitif bir kiþiden böbrek alabilir.
Alýcý ile verici arasýnda uyum aranan ikinci sistem, doku grubu olarak bilinen HLA sistemidir. HLA sistemi 6. kromozomun kýsa kolu üzerinde yerleþmiþ doku uygunluk antijenlerini içerir. HLA bölgesindeki antijenler 1. sýnýf ( A,B,C ) ve 2. sýnýf ( D,DR,DP,DQ ) olmak üzere ikiye ayrýlýr. Böbrek transplantasyonunda önemli olan A, B ve DR antijenleridir ve her insanda ikiþer tane bulunur. Böbrek transplantasyonunda en iyi sonuç doku uygunluk antijenlerinde tam uyum olduðu durumlarda alýnmaktadýr; vericide alýcýda olmayan DR, B, A antijenleri arttýkça alýcýnýn böbreði reddetme olasýlýðý artmaktadýr.

Bazý durumlarda böbrek transplantasyonu yapýlmasý sakýncalýdýr.
Böbrek transplantasyonun sakýncalý olduðu durumlar:
Ýleri veya tedavi edilmemiþ kanser,
Aktif bulaþýcý hastalýk varlýðý,
Ýleri karaciðer hastalýklarý,
Ciddi kalp hastalýklarý,
Ýdrarýn akýmýna engel bir hastalýðýn varlýðý,
Aktif mide ülseri,
Tedaviye uyumsuzluk,
Tedavi edilemeyen aðýr akýl hastalýðý.
Böbrek Nakli
Gerekli hazýrlýklardan sonra vericiden alýnan böbrek koruyucu sývýdaki iþlemi takiben alýcýnýn sað veya sol kasýðýna ( iliak fossa ) yerleþtirilir. Günümüzde böbrek nakli cerrahisinde büyük ilerlemeler saðlanmýþ ve iþlem, sýradan bir ameliyat haline gelmiþtir. Türkiye'de bugüne kadar yaklaþýk 4000 böbrek nakli ameliyatý gerçekleþtirilmiþtir.
Böbrek naklinden sonra hastanýn yeni takýlan böbreði reddetmemesi için baðýþýklýk sistemini baskýlayýcý ilaçlar kullanýlýr. Baðýþýklýk sistemini baskýlayýcý ilaçlar modern týbbýn en popüler konularýndan birisidir. Günümüzdeki ilaçlar hastalarýn önemli bir kýsmýnda baþarýlý böbrek nakline olanak vermektedir. Geliþtirilecek yeni ilaçlarla hayvanlardan organ nakli mümkün olabilir veya genetik bilimindeki geliþmeler yapay organ üretmeye yol açabilir.
Canlý Vericiler
Canlý vericilerin yakýn akraba olmasý tercih edilir. Yakýn akrabalarda (kardeþ, anne, baba, çocuk) uyumlu böbrek olma olasýlýðý daha fazladýr. Akraba olmayan kiþilerde uyumlu böbrek olma olasýlýðý çok düþüktür. 18 yaþýndan küçükler böbrek vericisi olarak kullanýlamazlar. Bir insanýn böbrek vericisi olmasý için gönüllü olmasý lazýmdýr, hiç kimseden zorla organý alýnamaz. Uygun verici olduðu saptanan kiþi çok ayrýntýlý bir inceleme döneminden geçer ve böbrek vermesinin kendisinde bir sorun oluþturup oluþturmayacaðý araþtýrýlýr. Zaten bir insaný iyileþtireyim derken diðerini hasta etmenin bir mantýðý da yoktur.

Canlý vericide ameliyattan sonra olabilecek sorunlar
Vericide oluþabilecek sorunlar anestezi ve ameliyatla ilgili erken dönemde ortaya çýkan sorunlardýr. Ancak týptaki geliþmeler bu sorunlarý büyük oranda azaltmýþtýr. Uzun dönemde ise tek böbrekli olmanýn önemli bir zararý yoktur. Toplumda yaklaþýk 1000 kiþinin bir tanesinde tek böbrek olduðu unutulmamalýdýr. Bu nedenlerle insanýn bir yakýnýna böbrek vermekten kaçýnmamasý gerekir.

Kadavra Vericiler
Beyin ölümü gerçekleþmiþ hastalar böbrek, kalp, karaciðer gibi organlarýný baðýþlayarak baþka hastalara hayat verebilirler. Ülkemizde organ baðýþlarý henüz istenilen seviyeye ulaþamamýþtýr. Beyin ölümü gerçekleþmiþ hastalarda adýndan da anlaþýlabileceði gibi beyin fonksiyonlarý tamamen ve geri dönmeyecek biçimde kaybolmuþtur. Yani bu kiþilerin bilinci yerinde deðildir ve ancak solunum makinesi desteði ile yaþamlarýnýn sürmesi mümkündür. Kiþilerin ben gerçekten ölmeden organlarýmý alýrlar korkusu yersizdir çünkü beyin ölümüne karar verecek ekip ile organ naklini yapacak ekip ayrý doktorlardan oluþur

Organ ticareti: Kesinlikle yasaktýr ve ahlak dýþýdýr.

Organ ve Doku Alýnmasý, Saklanmasý ve Nakli Hakkýnda Kanun (Resmi Gazete, 3 Haziran 1979, Sayý 16655).
Madde 3- Bir bedel veya baþkaca çýkar karþýlýðý, organ ve doku alýnmasý ve satýlmasý yasaktýr.


Canlý Vericiler ile Ýlgili Maddeler
Madde 5- Onsekiz yaþýný doldurmamýþ ve mümeyyiz olmayan kiþilerden organ ve doku alýnmasý yasaktýr.
Madde 6- Onsekiz yaþýný doldurmuþ ve mümeyyiz olan bir kiþiden organ ve doku alýnabilmesi için vericinin en az iki tanýk huzurunda açýk, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiþ yazýlý ve imzalý veya en az iki tanýk önünde sözlü olarak beyan edip imzaladýðý tutanaðýn bir hekim tarafýndan onaylanmasý zorunludur.
Madde 8- Vericinin yaþamýný mutlak surette sona erdirecek veya tehlikeye sokacak olan organ ve dokularýn alýnmasý, yasaktýr.

Kadavradan Nakil ile Ýlgili Maddeler
Madde 11- Bu kanunun uygulanmasý ile ilgili olarak týbbi ölüm hali, bilimin ülkede ulaþtýðý düzeydeki kurallarý ve yöntemleri uygulanmak suretiyle, biri kardiolog, biri nörolog, biri nöroþirürjiyen ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanýndan oluþan 4 kiþilik hekimler kurulunca oy birliði ile saptanýr.
Madde 12- Alýcýnýn müdavim hekimi ile organ ve doku alýnmasý, saklanmasý, aþýlanmasý ve naklini gerçekleþtirecek olan hekimlerin, ölüm halini saptayacak olan hekimler kurulunda yer almalarý yasaktýr.
Madde 13- 11 inci maddeye göre ölüm halini saptayan hekimlerin ölüm tarihini, saatini ve ölüm halinin nasýl saptandýðýný gösteren ve imzalarýný taþýyan bir tutanak düzenleyip, organ ve dokunun alýndýðý saðlýk kurumuna vermek zorundadýrlar. Bu tutanak ve ekleri ilgili saðlýk kurumunda on yýl süre ile saklanýr