Doc. Dr. Esin Senol, Gazi Univ. Tip Fakultesi Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastaliklari Anabilim Dali
Dr. Ozlem Guzel, Gazi Univ. Tip Fakultesi Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastaliklari Anabilim Dali
Opusme; solunum (bogaz-burun) sekresyonlari ( salgilari) ile direk fiziksel temasin oldugu bir durumdur.
Her iki taraf icin de salgilarin fiziksel transferi soz konusudur. Opusme ile enfekte salgilar yogun bir sekilde karsi tarafa aktarilabilir. Bu sekilde temas sonucu bulasta bu sekresyonlarda yogun ureyebilen veya bulunabilen mikroorganizmalar risk olusturmaktadirlar. Bu hastaliklar bazen basit bir soguk alginligindan, daha ciddi veya kronik (muzmin) hastaliklara kadar degisebilmektedir.
Opusme ile sik bulasan hastaliklardan ornekler;
- Soguk alginligi
- Grip
- Grup A beta hemolitik streptokoklar
- Cocukluk cagi dokuntulu hastaliklar i(kizamik, kabakulak, sucicegi, enteroviruslar gibi)
- Infeksiyoz mononukleoz (Opusme hastaligi)
- Tuberkuloz
- Herpes (ucuk)
Bilinenin aksine Hepatit B, Hepatit C, AIDS gibi hastalik etkenleri tukrukte bulunabilmekle birlikte tukrukte cok dusuk miktarlarda bulunduklarindan bu yolla bulas yok ya da diger bulas yollarina gore daha az kabul edilmektedir. Travmatik olmayan yani kanla temasin soz konusu olmadigi opusmeler bu hastaliklar icin bulastirici degildir.
Soguk alginligi
Soguk alginligi cesitli viruslar tarafindan olusan ve ust solunum yolu infeksiyonu bulgu ve belirtileri ile seyreden bir hastalik tablosudur. Hafif seyirlidir. 200�e yakin virus cesidi tarafindan olusabilir. Soguk alginligi dunyadaki en yaygin hastaliklardan birisidir. Ozellikle okullarin acilmasi ile es zamanli olarak baslar. Daha cok sonbahar ve ilkbahar aylarinda gorulurken, soguk hava, viruslarin burun mukazasinda uremesini kolaylastirir ve infekte olmasina katkida bulunur. Viruslar yakin temas ile rahatlikla bulasabilmektedir. Opusme ile de bu risk oldukca artmakta ve yogun bir sekilde virus alimi olmaktadir.
Virus, kontamine yuzeylerde saatlerce kalabilmektedir. Bu yuzeylere temastan sonra da viruslar rahatlikla buruna ve gozlere transfer olabilir. Bunu engellemek icin el hijyenine dikkat edilmeli ve yakin temastan, buna opusme de dahil, kacinilmalidir.
Grip (influenza)
Ates, oksuruk, bas agrisi, halsizlik ve kas agrisi ile seyreden akut viral bir infeksiyondur. Epidemi (ulke/sehir/kurum/ capinda)veya pandemi (dunyada) gibi genis capta salginlar yapabilmesi ve akcigerle ilgili komplikasyonlarinin ozellikle bazi hasta gruplarinda oldurucu olmasi nedeniyle, diger akut solunum sistemi infeksiyonlarindan ayrilir.
Kulucka suresi etkenin konaga yerlesen dozuna bagli olarak 18-72 saattir. . Virus solunum sekresyonlari olan burun, bogaz calkanti suyu, balgamdan izole edilebilir. Bulasma virus iceren kucuk partikullerin solunmasi ve solunum sekresyonlarinin fiziksel transferi ile bulasir. Opusme ile de rahatlikla gecebilir.
Korunmada asi ve infekte kisilerle yakin temastan kacinmak onemlidir.
A grubu B- hemolitik streptokoklar
Bu grup bakteriler toplumda %5-25 oraninda bulunabilmektedir. Siklikla hava yolu ve opusme dahil yakin temas ile bulasir. Ayrica deri lezyonlari ile de bulasabilmektedir. Aile icinde, kisla, kres gibi toplu yasam yerlerinde bulasabilir. Genellikle kis aylarinda daha fazla gorulmektedir.Bu hastalikta farinks ve tonsillerdeki infeksiyonlar disinda kalp ve eklem komplikasyonlari acisindan da onemlidir. Opusme ile infekte olan kisilerden bu bakteriler rahatlikla direk transfer olabilir
Cocukluk cagi dokuntulu hastaliklar
Bu hastaliklarin hemen hemen hepsi oral sekresyonlarda bulundugu icin rahatlikla opusme dahil yakin temasla ve damlacik yoluyla bulasir.
Kizamik
Infekte kisiler prodrom donemde dokuntu ortaya cikmadan once hastaligi bulastirmaya baslarlar ve bulasicilik dokuntu basladiktan sonrada devam eder. Hastada virus agiz icinde bulundugu icin bogaz calkanti suyundan izole edilebilir.
Kizamikcik
Hastalarin solunum salgilari ile bulasir. Dokuntuden itibaren iki hafta daha bulasiciligi devam eder. Dokuntu oncesinde 5-7 gunluk ates, halsizlik, bas agrisi seklinde prodrom donemi olabilir. Bu virusta agiz icinde bulundugu icin bogaz calkanti suyundan izole edilebilir.
Kabakulak
Damlacik infeksiyon ile bulasir. Tukruk bezlerini enfekte eden bir viral hastaliktir. Virus tukruk bezlerinden tukruk kanallari yoluyla agizdan direk temas ile de bulasir.
Enteroviruslar
Yaz aylarinda ates dokuntu ile seyreden bir hastaliktir. Agiz icinde bulunan virus, bogaz calkanti suyunda izole edilebilir.
Su cicegi
Ates ve deri dokuntusu ile seyreden cok bulasici bir cocukluk hastaligidir. Eriskinlerde oldukca agir seyreder. Kulucka donemi 2-3 haftadir. Daha cok ilkbahar, sonbahar aylarinda gorulur. Virus trakea ve brons epitel hucrelerine yerlesir. Solunum yolu ve yakin temas ile bulasir. Yuzde, govdede dokuntu ve agiz icinde ve sacli. deride vezikuller vardir. Bagisiklik sistemi bozuk olanlarda hastalik agir seyreder.
Herpes viruslar (HSV-I)
HSV-1 ile birincil infeksiyon genellikle farinks ve agiz mukozasinda olusur. Bulasma vezikul tarzindaki cilt lezyonu ile direk temas sonucudur. Kulucka suresi 2-12 gundur. Hastalik birincil infeksiyondan sonra latent (sessiz) kalip daha sonra bagisiklik sistemi baskilandiginda yeniden reaktive olur ve yineleyen infeksiyonlara neden olur. Bunlarin basinda �ucuk� adi verilen tablo gelmektedir.
Cocukluk caginda birincil infeksiyon gecirilmezse daha ileri yaslarda gelismedigi gorulur. Cunku eriskinlerin agiz epitel hucreleri kalin ve dayaniklidir. Bununla birlikte bu tur bireylerin herhangi bir nedenle bagisikliklarinin bozuldugu veya saglik personeli gibi HSV ile yogun karsilasmaya bagli olarak eriskin donemde de birincil infeksiyon gecirdikleri gorulur. Eriskinlerin %70- 90� inda HSV- 1 antikorlari yani infeksiyonun gecirildigine dair kanit bulunmaktadir. Genellikle cocukluk yas grubunda yakin temas ile duyarli kisilerin deri ve mukozalarindaki catlak veya siyriklardan etkenin girmesi ile bulasir. HSV -1 infeksiyonu genellikle orofarenks ile sinirlidir ve bu tur olgularda virus cevreye infekte aerosoller veya tukruk ile bulasir. Orofarengeal hastalik daha cok 1-5 yas arasi cocuklarda gorulur. Agiz mukozasi, dil, dudak, damak ve farinkste kucuk vezikuller ve ulserasyonlara neden olur. Bu tablonun veya ucuk adi verilen tekrarlamaya bagli lezyonlarin bulasinda opusme onemli rol oynamaktadir.
Infeksiyoz mononukleoz(opusme hastaligi, ukte hummasi)
Her iki cinste, yilin her mevsiminde esit siklikta gorulur. Hafif bulasici infeksiyon kabul edilir. Virus insandan insana siklikla orofarinks salgilari ile yakin temas sonucu bulasir. Nadiren damlacik infeksiyonu seklinde bulasir. Duyarli konagin orofarinks epiteline girerek buradaki hucreleri infekte eder. Genc eriskinde akut infeksiyon ; yuksek ates bogaz agrisi, lenf bezi buyumesi ile karakterize bir tabloya neden olur. Hastalar en sik bogaz agrisi yakinmasi ile basvurur.
Tuberkuloz
Kisiden kisiye gecis baslica solunum yolu ile olur. Tuberkuloz hava yolu ile gecen infeksiyonlara klasik bir ornektir. Kaynak vakalarin bircok solunumsal manevrasi (oksurme, hapsirma vb..) ile bulasir. Bu manevralar sirasinda ust solunum yollarindan yuksek hava akim hizlari olusur. Hava yolu mukozasini kaplayan sividan ve akcigerlerdeki infeksiyon odaklarindan cok sayida sekresyon damlaciklari ile tuberkulozlu hastalardan saglam kisilere gecisi olmaktadir.
Ancak bulasta aktif ozellikle oksuruk ve balgam cikariminin eslik ettigi akciger tuberkulozu geciren kisilerle opusme dahil yakin temas ,tedavi baslanana kadar bulas acisindan risklidir. Akciger disi yerlesim gosteren tuberkuloz , tedavi baslanmis ve tedavinin uzerinden 2 hafta gecmis olgular bulastirici kabul edilmemektedir. Yukarida opusme ile sik bulasan belli basli hastaliklardan soz edilmistir. Ancak infeksiyom etkenlerinin pek cogunun giris bolgesinin bogaz- burun oldugu, etkenin ve hastaligin ozelligine gore burada kisa yada uzun bir cogalma sureci gecirdikleri dusunuldugunde opusmenin cok sayida etkenin bulasinda onemli rol oynadigi ongorulebilir.
Bu nedenle ozellikle kis aylarinda ve ozellikle infeksiyon bulgulari olan kisilerle opusmekten kacinilmasi ve kalp hastalari, kucuk bebekler, bagisiklik sistemi baskilanmis kanser hastalari ve onemli ameliyatlAr gecirmis kisilerin nekahat doneminde tumuyle opusmekten kacinmalari kuvvetle onerilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder