Eriskin birinin ne kadar siklikta spor yapmasi oneriliyor?
Butun eriskin kisilerin her gun en az 60 dakika az ya da cok bir bedensel aktivite icinde olmalari onerilir. Rutin bedensel sportif faaliyetlerin birbirini dengeleyen uc unsuru icermesi en uygunudur: Aerobik egzersiz, kuvvet alistirmasi ve esneklik alistirmasi.
Sporun, kisiye en onemli faydasi nedir?
Spor, daha guzel bir gorunume ulasmaniza yardimci olur. Spor yapanlar, kalori yakarak daha formda ve kaslari gelismis gorunur. Denebilir ki daha saglikli bir kiloyu koruma cabanizda en onemli yardimcilarinizdan biri spor yapmaktir. Spor yaparken yemekle aldiginiz kalorileri yakit olarak tuketirsiniz. Yakabildiginizden daha cok kaloriyi yemekle aliyorsaniz, vucut fazla aldiginiz kalorileri yag depolarinda stoklar. Iste spor, bu yag depolarinizi yakmaya yardim edebilir.
Sporun, vucudu fit tutmasinin disinda baska faydalari da var mi?
Spor ve bedensel egzersiz, vucudun her bolumu icin oldugu gibi zihin icin de yararlidir. Egzersiz ve spor yaparken vucut, endorfin salgilar. Endorfinler, huzur ve mutluluk hissi veren kimyasal maddelerdir. Bu nedenle, spor yapanlarin daha kolay uykuya daldigi ve daha iyi uyudugu bilinir. Hafif depresyon halleri veya kendine guven sorunlari gibi gundelik ufak ruhsal saglik konularinda da sporun faydasi gorulebilir. Kendinizi guclu kuvvetli hissediyorsaniz, kendinizi algilama biciminiz de olumlu yonde degisecektir.
Spor yapmak, hastaliklara karsi direncimizi de artiriyor mu?
Saglikli bir kiloyu koruyabilmek icin spor yapmakla, kendinizi belirli hastaliklarin gelismesi riskinden de korumus oluyorsunuz (ornegin seker hastaligi veya yuksek tansiyon). Eskiden daha ileri yastaki eriskinlerde gorulen bu hastaliklar bugun artik bulug cagindaki genclerde daha sik gorulebilmektedir.
Genc iken bu simdilik onemsiz ve uzak bir konu gibi gozukse de, spor yapmanin daha saglikli bir yaslanma surecini kolaylastirdigi bilinmektedir. Ozellikle kadinlarin yas ilerledikce ve menopoz sonrasi maruz kalmalari yuksek ihtimal olan osteoporoz (kemik erimesi) gibi problemlerin genc yaslardan baslayarak onunu alabilmek ve kemiklerin kuvvetini koruyabilmek icin, agirlik kaldirma ve tasima, kosma, tempolu yurume gibi spor etkinliklerinin yarari cesitli bilimsel calismalarla gosterilmistir.
Kaslarimizi calistirmanin en iyi yolu hangisi?
Butun kaslar gibi kalp kasi da calistikca “acilir”. Bunu saglamanin yollarindan biri, aerobik egzersiz yapmaktir. Aerobik egzersiz, kalbi kan pompalamaya sevk eden ve kaslari oksijen kullanmaya yonelten her tur egzersiz olarak tanimlanabilir. Aerobik egzersiz sirasinda, hizli soluk alip verdikce, vucudunuzun oksijeni kullanmakta oldugunu fark edersiniz. Duzenli ve sistemli olarak kalbinizi bu tarzda calismaya alistirdiginizda, kalp guc kazanir ve vucudun her tarafina (oksijen tasiyan kan hucreleri yoluyla) oksijen sevkiyatini daha verimli ve etkin bicimde yapabilir hale gelir.
Egzersizler, duzenli mi yapilmali?
Ozellikle genclere, haftada en az uc gun 20 dakikalik kuvvetli aktivite iceren bir spor yapmalarini oneriyoruz. Aerobik kas calismasina olanak veren takim sporlarina sutopu, basketbol, futbol, kurek ve voleybolu ornek verebiliriz.
Cunku duzenli egzersizden yarar goren sadece kalp kasi degildir, diger kaslarimizin cogu da egzersiz yapmayi sever. Kaslarimizi kullanmaya devam ettikce ve boylelikle kaslarimiz guclendikce, daha uzun sureler yorulmadan aktif kalabilmeyi basarir hale geliriz.
Kaslarin kuvvetlenmesinin vucuda ne gibi faydasi vardir?
Kuvvetli kaslara sahip olmanin bir arti ozelligi de eklemleri korumasidir. Gercekten de kuvvetlenmis kaslar eklemlerimizi destekler ve egzersiz sirasinda zedelenmelerden korur.
Kaslarin enerji yakma ozelligi de yag dokusundan fazladir. Bu nedenle, kas dokusu gelismis kisilerin istirahat halinde kalori yakmalari daha fazla olacagindan saglikli bir kiloyu korumalari da daha kolay mumkun olur.
Spor yapanlar icin vucudun esneklik kazanmasi onemli mi?
Egzersiz hareketlerinin bir yarari da vucuda esneklik vermesidir. Boylelikle kas ve eklemler kolayca gerilebilir ve bukulebilir. Kas ve eklemleri esneklik kazanmis kisilerde kas yirtilmalari ve eklem incinmeleri daha az gorulur. Esneklik spor performansini artirabilmeye de izin verir. Dans veya cesitli dovus sanatlari kuskusuz esnek vucutlara gerek duyar. Esneklik kazanmis vucutlar, ayrica baska sporlarda ornegin futbol veya atletizmde de performansi artirir.
Karate gibi dovus sanatlari da esneklik kazandirabilmeye elverislidir. Bale, plates, yoga da bedensel esneklik icin uygun seceneklerdir. Spor hareketlerinden once uygulanacak isinma hareketleri ve spordan sonra uygulanacak basit germe/esnetme egzersizleri de esneklik alistirmalari olarak yararlidir.
Neden bircok insan sporun surekliligini saglayamaz?
Spor programlarini birakmanin, terk etmenin en onemli sebeplerinden biri, ilgi eksikligidir: Eger ugrastiginiz spor eglenceli degilse ve size zevk vermiyorsa, surdurebilmek zordur. Isin guzel yani su ki yuzlerce farkli spor ve etkinlik cesidi vardir ve bunlardan biri ya da digerini deneyerek hosunuza gideni ve size zevk vereni bulabilirsiniz.
Kendinize uygun dusen spor faaliyetini secmeye calisirken, calisma kisiliginizi analiz etmek yararli olabilir. Ornegin kendi kendinize ve kendi yaptiginiz programa bagli olarak calismaktan mi hoslanirsiniz? Bu takdirde tek basina yapilan sporlari secmelisiniz; bisiklet, yuruyus, kosma, kayak vs... Veya tercihiniz bir takimin parcasi olmanin getirdigi heyecan ve istek paylasimi ve yol arkadasligi mi? Bu takdirde takim sporlari (futbol, basketbol, voleybol vs.) uygun secenek olabilir.
Spor yapmak icin cok zaman ve butce mi ayirmak gerekiyor?
Sectiginiz sporun maliyeti ve erisilebilirligi gibi etkenleri de dikkate almalisiniz. Ornegin buyuk sehrin gobeginde yasayanlar icin binicilik gibi sporlar yanlis secim olabilir. Butceniz kisitliysa, odentisi yuksek spor salonlarinda veya havuzlarda yapilacak sporlari surdurmekte zorlanabilirsiniz.
Spora ayirabileceginiz zamani da bastan degerlendirip dogru karari vermelisiniz. Yogun is temposu icinde calisanlarin veya sik seyahat yapanlarin hayat ve is tarzlarina uygun duzeyde zaman ayirabilecekleri sporlari secmeleri, sectikleri spor faaliyetini surdurebilmeleri bakimindan dikkate alinmalidir.
Sporun risk ve tehlikeleri var mi?
Her seyden once, spora baslayanlarin ve duzenli spor yapanlarin, ilk baslarken ve daha sonra yilda bir doktor muayenesinden gecmeleri gerekir. Cesitli sporlarin cesitli organ ve dokular icin risk, hatta hayati tehlike olusturabilecegini, gizli kalmis bazi dogustan gelme hastaliklarin spor faaliyeti sirasinda aciga cikabilecegini bilmek gerekir. Spora uygunlugun bir doktor raporuyla belgelenmesi ve belirli araliklarla izlenmesi onerilir.
Cok kalori yakmak icin fazla spor mu yapmak gerekiyor?
Her iyi ve yararli seyde oldugu gibi, sporda da dozu asiriya kacirmak mumkundur. Saglikli bir kiloyu koruyabilmek icin spor yapmak harika bir yontem olsa da, kilo verebilmek icin asiri egzersiz yapmak saglikli degildir. Vucudumuzun duzgun isleyisi icin yeterli kalori alinmasi sarttir. Ozellikle genclerde, 10’lu yaslar boyunca buyume ve gelismenin devam ettigi unutulmamalidir. Buyume ve gelismenin yakiti, besinlerle alinacak yeterli enerjidir.
Fazla spor, vucutta hangi sorunlara yol acar?
Kalori yakma ve kilo verme cabasiyla asiri egzersiz yapmak bir yeme bozuklugu rahatsizliginin belirtisi olabilir. Yaptiginiz egzersizin dozu veya miktari konusunda supheleriniz varsa, bir aile hekimine danismalisiniz. “Spor ve egzersiz sizi yonetiyor mu?” “Evet” diyorsaniz (dogrusu tersidir, yani siz sporu yonetmelisiniz) doktorunuzla, anne-babanizla veya guvendiginiz bir buyugunuzle bunu konusun!
Asiri spor, kadini yoksa erkegimi daha fazla etkiliyor?
Genc kizlarda asiri spor faaliyeti adet kesilmesine (amenore) neden olabilir. Adetlerin arasinin acilmasi, duzenli seyrek adet gorme, yemeklerle alinan kalsiyum elementinin kemiklere yerlesmesini azaltir. Bu durumun yol actigi kemik dansitesinde azalma ve kemiklerde erime (osteoporoz), spor faaliyeti sirasinda incinme ve kirik risklerini artirabilir. “Atlet kiz uclusu” denilen bu durumun belirtileri ozetle: Adet gormeme (amenore), yeme bozuklugu ve kemik erimesi (osteoporoz)’dir.
Bilincli spor icin oneriler:
Kalp, kaslar, eklemler ve zihin icin faydalarini dikkate aldigimizda, spor ve duzenli egzersiz hareketlerinin yarari unutulmamali. Spor yapanlar (ozellikle gencler), basladiklari sporu ileri yaslarda ve calismaya basladiktan sonra da birakmamalaridir. Is ve universite hayatinda zaman kisitliliklari, okul ve meslek kaygilari bu konuda asilmasi gereken baslica engellerdir. Spora baslamak icin hic bir yas gec degildir. Ozellikle baslarken, kucuk egzersiz cabalari bile degerlidir. Kisa bisiklet gezintileri, bahce isleri (kuru yapraklari tirmikla toplama veya topragi belleme), kopek gezdirme (boylelikle birlikte yuruyus yapma kopeginizin de bu yuruyuslere ihtiyaci oldugunu unutmayin) vs. gunde 60 dakika egzersiz yapma geregini tamamlamaya katki sayilacaktir. Farkli kuvvet alistirmalari farkli kas gruplarini gelistirip guclendirir:
Kollar icin kurek cekmek, kayak yapmak, cekip kaldirma ve itip kaldirma gibi jimnastik hareketleri. Bacak kaslarini guclendirmek icin yurumek, kosmak, bisiklet, paten. Karin kaslarini guclendirmek icin kurek, yokus yukari bisiklet, karin jimnastigi hareketleri.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder