Kontakt Lens

Kontakt lenslerin icadi bir asir oncesine kadar uzanmaktadir. Bu konudaki onculerden biri olarak kabul edilen August Muller, 1889 yilinda yazdigi bir makalesinde, kendi gorme bozuklugunu bu lenslerle duzeltmeye yonelik cabalarindan bahsetmistir.

O donemlerde yeni denenmeye baslayan kontakt lenslerin, henuz goze uygulanabilecek ozelliklerde uretildigini soylemek guc olur. Muller, siddetli agri ve bulanik gorme sebebiyle lenslerini ancak yarim saat takabiliyordu. Gunumuzde kullanilan kontakt lensler ise, ince, biopolimer adi verilen cok ozel plastik bir maddeden yapilmaktadir. Bu lenslerle miyopi (uzagi gorememe), hipermetropi (yakini gorememe) ve astigmatizma gibi hemen her turlu optik bozukluk duzeltilebilmektedir.

Gozun saydam tabakasi (kornea) uzerine yerlestirilir ve kendisiyle bu saydam tabaka arasina sizan gozyasina yapisir. Goz kirpilmasiyla lens yavasca hareket eder, bu hareketle lensin altina taze gozyasi girer, bu da kornea tabakasi icin gerekli oksijenlenme ve nemlenmeyi saglar.

Iki tip kontakt lens mevcuttur; sert kontakt lensler ve yumusak kontakt lensler. Sert lensler, kendi aralarinda gaz gecirgen ve gaz gecirgen olmayan tip seklinde iki kisma ayrilmaktadirlar. Gaz (oksijen) gecirgen sert kontakt lenslerde, direkt lens uzerinden korneaya gaz gecisi mumkun oldugundan, diger tipe oranla daha siklikla tercih edilmektedir.

Yumusak kontakt lensler ise daha cok su icerdiklerinden dolayi esnek bir yapidadirlar; gaz gecirgen ozelligine de sahiptirler. Lens kalinligina ve su icerigine gore gaz gecirgenligi degismektedir. Burada ifade edilen gaz gecirgenligi ifadesi, oldukca onemlidir; cunku kornea dedigimiz saydam tabakanin saglikli olabilmesi icin oksijenin bu tabakaya lens uzerinden sorunsuz gecmesi gerekmektedir.

Yumusak kontakt lenslerin gece gozde kalacak sekilde uzun sureli kullanimi onerilmemektedir; cunku kornea tabakasi, uyurken gozkapaginin arkasindaki kucuk damarlardan besinini ve oksijenini almaktadir. Gece uykusunda lens takilmasi, bir bariyer etkisiyle korneanin besin almasini onleyecektir; bu ise goz sagligi acisindan oldukca sakincalidir. Her tur yumusak kontakt lens mutlaka gece uykusundan once cikartilmali ve solusyonunda saklanmalidir.

Kontakt lens teknolojisindeki ilerlemeler, son zamanlarda oyle bir hiz kazanmistir ki, insanlarin bu lensler hakkindaki bilgileri gelismelerin biraz gerisinde kalmistir. Halen yaygin olarak inanilan bircok yanlis dusunce mevcuttur. Bircoklari, kontakt lens takmaya alismanin zor olacagini, buna alisamayacaklarini zanneder. Halbuki kisi karar verdiginde gozune lensi yerlestirmek pek problem yaratmaz, lens takildiktan birkac dakika sonrasinda ise artik yumusak lensler gozde cok az hassasiyet yapmaya baslayacaktir.

Gaz gecirgen sert lenslere alismak ise biraz daha uzun zaman almaktadir, ancak gunumuzde bazi ozel durumlar disinda bu tur sert lens kullanimi artik tercih edilmemektedir. Yumusak kontakt lenslerde uyum suresi birkac gundur, gaz gecirgen sert lenslerde ise yaklasik 2-3 haftadir.

Baska bir yanlis inanis, kontakt lenslerin gozluge kiyasla daha az kullanilisli oldugu seklindedir. Halbuki ilk kez lens kullaniminda kisi, gozune lensi yerlestirme teknigini ogrenene kadar yavas ve dikkatli davranmalidir, bu teknik kazanildiginda ise artik lensi yerlestirmek sorun olmaz.

Kontakt lenslerin bakimi ve muhafazasi icin eskiden bircok solusyonlar kullaniliyordu ve bu zaman aliyordu. Gunumuzde ise gece uykusunda cikartilan lenslerin sadece bir cesit ozel solusyonda bekletilmesi yeterli olacaktir.

Ilk birkac gunluk alisma periyodundan sonra rahatca kullanilan lenslerin, gozluge kiyasla cok daha kaliteli bir goruntu sagladigi suphesizdir. Gozlugun dezavantaji, net gorus alanini daraltmasidir. Gozun yapisina tam butunluk saglamasi ve dogrudan gozun uzerine yerlestirilmesi nedeniyle, kontakt lenslerde goruntu daha net ve gorme alani daha genistir. Ozellikle yuksek numarasi olan kisiler gozluge kiyasla kontakt lensle daha iyi boyutta bir gorus saglarlar.

Pek cok insan astigmatin kontakt lensle duzelmeyecegine inanir, ancak bu da dogru degildir. Gozun kornea denilen on saydam yuzeyinin duzensiz olmasi hali anlamina gelen astigmatizma, bir hastalik olmamakla birlikte cok yaygin bir durumdur; yakinda ve uzakta bulanik gorme halidir.

Eskiden gaz gecirgen sert lenslerin kullanildigi astigmatizma icin, gunumuzde ozel tekniklerle yumusak lensler uretilmistir ve rahatlikla kullanilmaktadir. Bazilari ise, lens kullanimi sirasinda ortaya cikabilecek zorluklari duyduklarindan, kontakt lenslere soguk bakarlar.

Eskiden uygulanan sert lenslerde birtakim zorluklar yasanmaktaydi, ancak gunumuzde yumusak lensler, gozun hava almasini saglayacak cok ozel malzemelerle imal edilmektedir. Lenslerin gozde dogru yere oturmasi ve onceden kestirilebilir bir sekilde hareket etmesi icin ozel dizaynlar kullanilmaktadir.

Lens kullanmaya yeni baslayanlarda en sik gorulen sikayetlerden biri kuru goz hissidir. Bu hissi hafifletecek ozel dizaynlar ve lens materyalleri mevcut oldugu gibi, lens takilmasi esnasinda kullanilan ve gozu nemlendiren ozel damlalar da kullanima girmistir.

Kontakt lens takilmasi sirasinda ortaya cikabilecek yan etkilerin cogu kendi kendini sinirlayicidir; yani lensler kisa bir sure icin gozden cikarildiginda, bunlar cabucak gecer. Goz doktorunun talimatlarina uyuldugunda ise, lens kullanimi sirasinda cok ciddi bir komplikasyonun ortaya cikmasi son derece nadirdir.

Gozun onune yerlestirilen ve gozle iyi bir uyum saglayan kontakt lensler, yine de bir yabanci cisimdir. Dusuk bir ihtimal de olsa gozu cizebilir, mikrop kaptirabilir. Eger onerilen sureden daha uzun takilirsa, saydam tabakada cizilme ve sisme (odem) yapabilir. Degistirilmeden uzun sure kullanilirsa lens uzerinde birikintiler (depozitler) olusabilir. Bu birikintilere, lense veya lens temizleyici solusyonlara karsi alerji gelisebilir. Cok nadiren lensin gece gozde kalmasina veya bakimlarinin iyi yapilmamasina bagli olarak ciddi enfeksiyonlar olusabilir ve bu durum gormeyi bozabilir.

Bahsedilen bu riskler, gercekte nadirdir ve goz doktoruna basvuruldugunda tedavileri oldukca kolaydir. Kontakt lens uygulayicilarinin, lens kullanim ve bakim kurallarini eksiksiz uygulamasi basarida mutlaka gereklidir. Konunun uzmani goz doktoru tarafindan cesitli goz olcumleri ve muayenesi sonrasinda alinmasi gereken kontakt lensler, gozluge oranla gormeyi duzeltmede tercih edilen, uygun ve guvenilir bir alternatiftir.

Bazi goz hastaliklari, kontakt lens kullanimini engellemektedir. Gozlerinde sik sik enfeksiyon olan hastalar, ciddi alerjik goz rahatsizligi bulunanlar, gozyasi azligi ya da gozyasi yapi bozuklugu bulunan kisiler, kontakt lenslere oldukca zor uyum saglarlar ve bu lensleri gozlerinde temiz tutabilmeleri de oldukca guclesir. Bu durumlarda, hastanin lens kullanip kullanmayacagina, goz doktoru karar verecektir.