12 Nisan 2007 Perşembe

SAFRA TASI HASTALIGI

SAFRA TASI HASTALIGI

Safra tasi;
karacigerde yapilan safranin herhangi bir nedenle iceriginin (kimyasal yapisi) bozulmasi sonucu cogunlukla safra kesesinde veya safra kanallarinda cokelmesi sonucu olusur. Baslangicta camur seklini alan safra daha sonra daha da katilasarak safra tasi seklini alir. Safra tasi hemen hemen daima safra kesesinde olusur. Hastalarin yaklasik %10 unda beraberinde safra kanallarinda da tas bulunabilir.

Sikligi;
Safra tasi hastaligi denince akla safra kesesi taslari gelir. Safra kesesi taslari toplumda sik gorulen bir hastaliktir. Ulkeden ulkeye degismekle beraber 40 yasini geckin, sisman ve dogum yapmis bayanlarin %10-15 inde safra kesesinde tas saptanabilir. Safra kesesi taslari kadinlar kadar olmasa da erkeklerde de sik gorulen bir hastaliktir.

Nedenleri:
Yukarida da bahsedildigi gibi safranin kimyasal yapisinda ve safranin akiskanliginda degisiklige yol acan olaylar tas olusumuna yol acar. Bunlar cesitli enfeksiyonlar, bazi kan hastaliklari, beslenme aliskanliklari olarak siralanabilir.

Safra tasi olusumunda irsiyetin rolu var midir?
Bazi irklarda daha fazla gorulmesinden dolayi genetik (irsi) faktorlerin safra tasi olusumunda rol oynadigini dusundurmektedir
.

Bulgular ve Teshis :
Safra taslari, safra kesesinin calismasini ve yapisini bozdugundan dolayi ozellikle yemeklerden sonra hazimsizlik, karinda siskinlik, gegirme, karin agrisi gibi rahatsizliklara yol acar. Karin agrisi sag tarafta daha coktur ve kurek kemiginin altina yanisyabilir. Bilindigi gibi safra ozellikle yagli yemekleri sindirmek icin gerekli olan bir salgidir. Bundan dolayi bu tur yemeklerden sonra sikayetler daha da belirginlesir (Cikolata, yumurta ve yagli-kizartmali yiyecekler). Sarilik, ates ve ani baslayan ve de gecmeyen siddetli karin agrisi durumunda safra kesesinin iltihabi dusunulur. Bu tur sikayetleri olan hastalarda ultrasonografi adli bir cihazla safra kesesi ve safra yollarindaki taslar kolayca teshis edilebilir.

Safra Taslarinin Dogal Seyri: Safra kesesindeki taslar yillarca ve hatta omur boyu sessiz, hicbir sikayete yol acmadan kalabilecegi gibi bazi ek rahatsizliklara da yol acabilirler. Safra kesesini iltihaplandirarak delinmesine yol acabilir. Bu durum hayati tehlike yaratabilir. Safra kanallarini tikayarak sariliga sariliga ve kalici karaciger hastaliklarina (siroz gibi) yol acabilir. Pankreas bezini iltihaplandirabilir (Pankreatit). Bu bahsedilen komplikasyonlar seker hastaligi ve ateroskleroz (Damar sertligi) olan hastalarda daha buyuk onem tasir. Genel olarak safra kesesindeki taslarin ne zaman rahatsizlik verecegi onceden tahmin edilemez.


Safra Taslarinin Kanser ile Iliskisi:
Safra taslarinin kansere yol actigi ispatlanmis degildir. Ancak her 100 safra tasi hastaliginda bir safra kesesi kanserine rastlanmaktadir.

Safra taslari ile birlikte olan sarilik ne ifade eder?

Safra kesesindeki taslar safra kanallarina duserek ve kanali tikayarak sarilik yapabilir. Bazen safra taslari safra kesesinden bagimsiz olarak safra kanallarinin kendisinde de olusabilir. Safra kesesindeki yarim cm’den kucuk taslar buyuk taslara gore daha kolay kanallarina duserek sorun yaratabilir (Kucuk taslar buyuk taslara gore daha tehlikelidir). Safra taslari safra kanallarinda iltihap yaparak ta sariliga yol acabilir. Safra taslara bagli sarilik genellikle siddetli degildir, gelip gecicidir ancak tekrarlar.

Safra Kesesi Taslarinin Tedavisi: Safra taslarinin ilac ile tedavisi yoktur. Tedavi ameliyatla yapilmaktadir. Ameliyatta; safra kesesinin tamami icindeki taslarla beraber alinmaktadir (kolesistektomi ameliyati). Safra kesesinin alinmasi sonraki yasam icin hic bir sikinti yaratmaz. Hicbir sikayete yol acmayan ve baska bir nedenle yapilan tahliller sirasinda tesadufen saptanan safra kesesi taslarinda ameliyat onerilemez. Ancak seker hastaligi varliginda ve/veya safra taslarinin kucuk ve cogul sayida olmasi durumunda hekim olasi riskleri de dikkate alarak ameliyat onerebilir.

Safra Kesesi Ameliyati Nasil Yapilir? Iki sekilde yapilir.1- Acik ameliyat tekniginde hastanin karini acilarak safra kesesi alinir. 2-Kapali ameliyat (Laparoskopik teknik) tekniginde karina 3-4 adet 1’er cm’lik delikler acilarak buradan sokulan aletler ile ameliyat gerceklestirilir.

Safra kanali taslari ile birlikte olan safra kesesi taslarinin tedavisi: Hastalarda sarilik veya bazi biyokimyasal tahlillerde anormallik vardir. Bu durumda ameliyattan once veya sonra (genellikle ameliyat once) agizdan sokulan isikli bir alet ile (endoskop) safra kanalindaki taslar basari ile alinir. Daha sonra kapali ameliyat teknigi safra kesesi de cikarilabilir.

Safra Kesesi Ameliyatinin Riskleri Nelerdir?
Safra kesesi ameliyati ister acik yapilsin ister kapali yapilsin ozellikle acil sartlarda yapildiginda bazi riskleri (komplikasyonlar) vardir. Bu komplikasyonlarin orani %1-2 duzeyindedir. Bu komplikasyonlar;Yara yeri iltihabi, zaturre gibi akciger rahatsizliklari, idrar yolu iltihabi, damar iltihabi, kalp krizi ve safra yolu yaralanmalaridir. Suphesiz bunlardan en onemlisi safra yolu yaralanmasidir. Bu durumda ameliyattan sonra sarilik veya yaradan safra gelir. Bereket versin ki bu komplikasyonlar son derece nadir gorulmektedir.

Klinigimizdeki Karaciger ve Safra Yollari Cerrahi Birimi’nde safra taslarinin teshis ve her turlu tedavisi ogretim uyeleri denetiminde guven ve basari ile yapilmaktadir. Her yil yaklasik olarak 300-400 safra kesesi ameliyatinin yapildigi klinigimizde safra yolu yaralanmasi neredeyse hic gorulmemektedir. Bununla beraber herhangi bir nedenle dis merkezlerde olusan safra yolu yaralanmalarin tedavisi de basari ile gerceklestirilmektedir.

Safra kanallarinin yapisi (anatomisi) oldukca degisken olmasi ve onlarca degisik anomalilik olmasi nadir gorulen bir durum degildir. Bunlari ameliyattan once tespit mumkun de degildir. O nedenle cerrahin tecrubesi cok onemlidir.

Hiç yorum yok: