12 Nisan 2007 Perşembe

Cilt Hastaliklari

AFT Nedir?

Aft agiz icerisinde siklikla yanak ve dudak mukozasinda, dil uzerinde, yumusak damakta, farenkste, dis eti uzerinde gorulen solgun sari-kirmizi hale ile cevrili oldukca agrili ulserlesmis lezyonlardir. Toplumun %18-20 az ya da cok aft sorunu ile karsi karsiyadir. Bayanlarda daha siklikla rastlanir. Aft genellikle tek olarak seyretse de ayni anda birkac bolgede birden gorulebilmektedir.

Aftin olus nedenini belirlemek icin cesitli arastirma yapilmistir. Ancak aftin olusumunu hizlandirici ve seyrini kotulestirici bircok faktor faktor saptanmasina karsin olus nedeni tam olarak belirlenememistir.

Bu nedenle aft olusumunu hizlandiran ve iyilesmesini geciktiren faktorlerden bahsetmek mumkundur.
Aft olusumunda hangi faktorler onemlidir?

STRES
Gunumuzde migren, yuksek tansiyon ve gastrit gibi bircok hastaligin nedenleri arasinda kabul edilen stres aft olusmasinin en onemli nedenlerinden birisidir.
Hanimlarda premenstural gerginlik(adet oncesi donem) de aft olusumunu hizlandiran faktorlerdendir.

YIYECEKLER
Turuncgiller, sirke, tursu, patates cipsi, tuzlu ve baharatli cerezler gibi agiz mukozasini tahris edebilen yiyecekler aft olusumunu hizlandiran onemli faktorler arasinda sayilmaktadir.Bunlarin yani sira bazi bunyeler icin alerjik olabilen kara bugday, cavdar, arpa, cikolata, findik, kabuklu deniz hayvanlari, soya, domates, bazi patlican, elma, incir, peynir gibi yiyecekle.de aft olusumunu hizlandirirlar.
TRAVMA
Yanak dil dudak isirma, sert yiyeceklerin tahrisi ve yumusak olmayan dis fircalama islemleri ve iyi adapte olmayan protezlerin neden oldugu vuruklar aft icin uygun zeminin olusmasina yardimci olurlar.
DIS MACUNU
Dis macunlarinin temizleme ozelligini artirmak icin kopuk yapici olarak yapilarina katilan "sodyum lauryl sulhate" ( SLS ) mukoza hucrelerinin yikimini artiran tahris edici bir kimyasaldir. SLS bu ozelligi ile aft olusumu uzerine direkt etkili olan bir maddedir.
Ozellikle aft sorunu olan kisilerin kullanabilmesi icin gunumuzde daha az oranda (%1.25) SLS iceren dis macunlari uretilmektedir. (Tom's of Maine Natural Toothpaste , Oral-B Sensitive Fluoride

SISTEMIK HASTALIKLAR
Behcet Hastaligi: Genital ulser, konjuktivit, retinit, lokositoz gibi, bircok sistemik belirtiler yaninda agiz icerisinde olusan tekrarlayici aftlarla kendini gosteren bir hastaliktir.
Bircok malign ve otoummin hastaliklarla birlikte de tekrarlayici aftlar gorulebilmektedir.
DIGER NEDENLER
B12 vitamini ve demir noksanligi,sigara icme, tutun cignemenin gibi aliskanliklarin de aft olusumuna katkida bulunan onemli faktorler oldugu bilinmektedir.

Tedavi
Aftlar herhangi bir tedavi uygulanmasa da genellikle 7-10 gun sonra kendiliginden iyilesmektedir. Aft sorunu ile karsi karsiya olanlarin asagida siralanan islemlerden birini yada birkacini uyguladiklarinda daha rahat bir periyot gecirmeleri mumkundur:
Agriyi azaltmak ve iyilesme periyodunu kisaltmak icin:
Sicak, asidik ve tahris edici gidalardan kacinilmalir.
"2% hydrogen peroxide" solusyonuna batirilan pamuk yada gazli bez ile aft bolgesi temizlenebilir.
Su ile karbonat karisimindan hazirlanan ince yapili bir krem aft uzerine surulebilir.
Yarim bardak suya yarim kasik tuz ilavesi ile elde edilen solusyonla gunde uc kez gargara yapilabilir,
Yemeklerden once aft bolgesine "xylocaine" solusyonu ya da agiz icin hazirlanmis anestezik kremler uygulanabilir.
Aft uzerine uygulanacak "orabase", "Gly-oxide", "Cankaid","Ambesol" gibi agiz ici kremler uygulanabilir.
"sucralfate" tableti ilik suda eritip gargara yapilabilir.
Ozellikle afti baslangic asamasinda "tetrasiklin" tableti suda eriterek elde edilen solusyon ile gargara yapmak aftin fazla buyumesini engeller ve agriyi azaltir.
Gene aftin baslangic safhasinda bolgeye bir topikal steroid "%0.1 lik triamcinalone" uygulanmasi ya da steroidli bir gargara "betamethasone syrup" ile gargara yapmak aftin fazla buyumesini engeller ve agriyi azaltir.
"Chlorhexadine" gargaralar iyilesme periyodunu kisaltir.
"Tetrasiklin" surup la hazirlanan 12,500 unite "nystatin", 1.25 mg "diphenhydramine", ve 0.25 mg/m "hydrocortisone" karisimi 'shotgun' solusyonu olarak kullanilabilir.

Akne Vulgaris Sivilce
Akne ( Sivilce) derideki yag bezlerinin,erkeklik hormonu (Androjen) tarafindan uyarilmasi ile olusan,ici cerahat dolu veya siyah noktalar ihtiva eden,nadiren nedbe dokusu ile iz birakarak iyilesen bir deri hastaligidir.

Gorulme sikiligi:
Adolesanlarin yaklasik 100 %'u az ya da cok derecede etkilenir ancak, sadece% 15'i doktora basvurur.
Cinsiyet:
Erkek= Kadin (erkeklerde daha agir seyretme egilimi vardir.)

BELIRTI VE BULGULAR
• Kapali komedonlar (beyaz noktalar)
• Acik komedonlar (siyah noktalar)
• Kizariklik ve odemin eslik ettigi ya da etmedigi pustuller (kistler)
• Nedbe dokulari
• Lezyonlar, alin, yanak ve burun uzerinde ortaya cikar ancak sirt ve gogus ortasina kadar yayilabilir.

NEDENLERI
Erkeklik hormonu yag bezlerinin ucunun siyah noktalarla tikanmasina yol acan keratin dongusunu uyarirlar. Yag bezlerinin urettigi peynirsi madde (sebum) tikacin ardinda birikmeye baslar.Bakteri varliginda, biriken muhteva iltihaplanarak sivilce olusur.

RISK FAKTORLERI
• Ergenlik cagina giris.
• Erkek
• Bazi ilaclar( Dogum kontrol haplari,iodidler, bromidler, lityum, fenitoinler, kortizon)
• Temizleyici kremler, nemlendiriciler, yagli fondotenleri iceren birtakim yagli kozmetikler.
• Deri yuzeyinin herhangi bir sekilde kapatilmasi.
• Sicak , nemli iklimler
TEDAVI
• Siyah noktalarla tikanmis alanlarin bosaltilmasi
• Temizleme- yumusak bir sabunla gunde birkac defa hafifce yikamak yuzeyel yaglanmayi kontrol edecektir. Daha sik yikanmasi deriyi tahris eder.
• Yagsiz gunes koruyuculari- bazi tedavi olmayan vakalarda ultraviole isinlari ile bir miktar iyilesme saglanmakla birlikte, tedavide kuilanijan ilaclar Ultraviole ile ters etkilesim gosterir. Uzun donem Ultraviole ye maruz kalmak kalici deri hasarina neden olur.

DIYET
• Iyi beslenmeye yonelik oneriler
• Akneyi (Sivilceleri) iyileslirebilen ozel bir diyet tarii edilmemistir. Cikolata ve yagli yiyecekler akneyi(Sivilceleri) artirmazlar.

HASTANIN EGITILMESI
• Hastanin aknenin kesin bir tedavisinin olmadigini, tedavilerin sadece hastaligi ve lezyonlari kontrol altina almak icin yapildigini bilmesi onemlidir.
• Tum tedavi sekillerinde etkinin ortaya cikmasi en az 4 hafta surer.
• Topikal ajanlar yuzun kizarmasina ve kurumasina sebep olurlar, bu yuzden bir cok kisinin bu ilaclarin kullanimina devam etme konusunda tesvik edilmesi gerekir.

TERCIH EDILEN ILACLAR
• Ozellikle haifi derecedeki sivilcelerde deriye uygulanan krem ve losyonlar en iyisidir.
• Benzoyl peroxide % 5 kuru cilde gece yatarken surulur.
• Retinoik asid % 0,025 oranlarindaki konsantrasyonlardan baslayarak gece yatarken kuru cilde surulur. Jel formu da (Retinojel % 0,025, % 0.05)0 vardir ve oldukca kurutucudur. Baslangic asamasinda lezyonlarin artmasina neden olur.
• Kislik lezyonlara eritromisin yada Klindamisin % 2 solusyon uygulanmasi
• Tetrasiklin 250 mg gunde dort defa 7-10 gun kullanilmasi ve dozun en dusuk etkin doza kadar azaltilmasi.
GEBELIK:
• Akne lezyonlarinda remisyon ya da artisa sebep olabilir.

DIGER NOTLAR
• Akne (Sivilce), genellikle hasta icin, doktora ifade ettiginden daha ciddi bir sorundur
• Akne (Sivilce) zamanla geriler.

Hiç yorum yok: