16 Nisan 2007 Pazartesi

Sokaklarda Sattilan YIyecekler!!






Sokaklarda satilan yiyecek ve icecekler ozellikle dusuk gelirli isciler ve gencler icin ucuz beslenme kaynagidir. Hindistan, Endonezya, Nijerya ve Peru'.da yapilan arastirmalarda sokakta satilan yiyeceklerin onemli miktarda temel gida maddeleri icerdigi gosterilmistir. Bu .yiyecekler olmasa dusuk gelirli bir cok insanin beslenmesi daha da bozulabilir.

Gelismekte olan bir cok ulkede sokak besin endustrisi toplam isgucunun % 6-25'ini teskil eder. Bu endustri 3. dunyada onemli bir buyume gostermistir. Yine de bir cok ulkede otoriteler bunu normal bir sektor olarak gormeme egilimindedirler. Besin kontrol programlari icine bu sektoru katmazlar, hatta engellemeye calisirlar. Bazi ulkeler ise sektoru tanimaya baslamis ancak duzenleyici yapilar gelistirmemislerdir.

Sokak yiyeceklerinin guvenilirligi ile ilgili ilkeleri ortaya koymadan once arastirmalar yapilmasi gerekir. Her ulkenin sosyokulturel yapisi ayni olmadigi icin duzenleyici tek bir protokol veya yasa belirlenemez. Ulkeler veya belediyeler, kendi duzenlemelerini yaparken bazi temel konulari goz onunde tutmalidir.

Sagliga Zararlari
Sokak yiyeceklerinin patojenik mikro organizmalarla kontaminasyonu bir cok kez rapor edilmistir. Ornegin Misir'da yesil sebzelerden shigella, diger yiyeceklerden salmonella uretilmistir. Buna karsilik ayni yorede 5 yildizi i bir otelde pirinc yemeginde salmoneila, 4 yildizi i bir otelde shigella bulundu. Yine benzeri otellerde siklikla staphylococous ve bacillus cereus bulunmustur. Sokak yiyeceklerinden kaynaklanan cesitli bakteri enfeksiyonlar ve intoksikasyon olgulari olmustur. Kolera, hepatit A, tifo ve diger hastaliklar bu tur yiyecekler yoluyla bulasabilir. Ancak enfeksiyon ve intoksikasyonlardan en cok sokak yiyeceklerinin sorumlu oldugunu gosteren kesin kanitlar yoktur. Gelismekte olan ulkelerde epidemiyolojistler bu konu ile ilgili karsilastirmali arastirmalar yapmalidir.


Bazi durumlarda tehlikeli kimyasal maddeler ve katki maddeleri, bilhassa ruhsatsiz renklendirici ve koruyucular sokak yiyeceklerinde bulunmustur. Bu durum taklitciligin yaygin oldugu bazi gelismekte olan ulkelerde daha sik gorulebilir.

Yol kenarlarinda acikta satilan yiyecekler arac ekzoslarindan cikan kursun ile kontamine olabilirler. Bircok ulkede havadaki kursun, besinleri ciddi olarak etkilemek icin yeterli duzeyde olmayabilir ama bu konu da uzerinde arastirma yapilmasini gerektirir.

Asagidaki konular uygun sekilde izlenip kontrol edilmelidir:
  • Fiyatlari dusuk tutabilmek ve rekabet amaciyla, saticilarin gida yapiminda kullandiklari malzeme dusuk kalitede olabilir, ornegin yasaklanmis katki maddeleri icerebilir.
  • Saklama, hazirlik ve pisirme olanaklari yetersiz olabilir.
  • Yikama, temizleme, pisirme icin kullanilmasi gerekli su miktari siklikla yeterli degildir. Bir cok saticilar kaplari yikamak icin ayni suyu tekrar kullanirlar.
  • icme suyu temini zaman zaman mumkun olabilir.
  • Besinler bocek, kemirici ve kuslar tarafindan zarar gorebilir.
  • Kati ve sivi atiklarin yok edilmesi icin gerekli kosullar olmayabilir.
  • Sokak saticilari kisisel hijyen konusunda yeterince egitimli olmayabilir.



Saticilarin cogu; fakir, kotu organize olmus, kendilerini rusvet isteyenler ve suistimal edenlerden korumaya hazirlikli degildirler. Daha kuvvetli rakiplerden ve resmi gorevlilerin taciz ve suistimalinden korunmalari gerekir. Yine de bir cok satici bilhassa kadinlar, hammadde satin almada, pisirme ve bir yiyecegi guvenli ve cekici bir sekilde sunmada deneyimlidirler. Duzenleme:
Bu konudaki duzenlemelerin temel amaci; guvenilir. gorece uygun fiyattaki besinin, uygun yerlerde satilabilmesini saglamak olmalidir.
Besinin guvenilirligini saglamak icin her ulke veya yorenin sosyo kulturel durumuna gore hazirlanmis gida hijyeni ile ilgili kodeks kullanilmalidir. Bu konu ile ilgili politika belirlemede ve duzenlenecek egitim programlarinda asagidaki temel konular goz onunde tutulmalidir:
-Hammadde ve icerik
-Gida hazirlama ve satis yeri
-Su
-Atiklarin yok edilmesi.
-Besin ile ugrasanlar ve egitimleri
-Tasima ve hazirlanan gidanin depolanmasi.
-Pazarlama
-Yiyecek satis merkezleri
-Buyuk bir halk toplulugu icin .sokak yiyecekleri


Hiç yorum yok: