OnemlI::hepImIzIn Korkusu BaSaGrisi..

Bas Agrisinin Nedeni Dogru Belirlenmeli
Anesteziyoloji ve Reanimasyon uzmani Dr. Halil Algan ve Dr. M. Anil Suzer'e agri dizi roportajimizda, 'Neden basimizin bu kadar cok agridigini, bas agrilarinin tedavisini' sorduk.

Bas agrilarini genel olarak anlatir misiniz?
Dr. H. Anil Suzer: Bas agrilari en sik karsilasilan agrilardir. Bas agrisinin cok ufak kisminda tumore bagli nedenler yatar. Siniflandirmak gerekirse migren, gerilim tipi, kume bas agrisi, kronik gunluk bas agrisi, boyundan kaynaklanan bas agrisi, asiri ilac kullanimina bagli bas agrisidir. Migren hakkinda bilgi verir misiniz?
Dr. H. Anil Suzer: Migren 4 ile 72 saat arasinda surebilen , tekrarlayici, zonklayici nitelikli, genellikle basin bir yarisinda olmakla beraber bazen iki tarafli da olabilen, gunluk fiziksel aktivitelerle artabilen, genellikle bulanti, kusma, isik ve gurultuden rahatsiz olmanin eslik ettigi bir bas agrisi tipidir.



Belirtileri nelerdir?
Dr. H. Anil Suzer: Migren sikayeti olan hastalarin yaklasik %10' unda agridan 5-25 dakika once, agrinin baslayacagini hissettiren, aura denen, gozun onunde cizgiler, parlak renkli isiklar, bulanik gorme, buzlu cam arkasindan bakma, daha seyrek olarak da konusma bozukluklari gibi sikayetler bulunur. Bu aura doneminden sonra zonklayici bas agrisi baslar ve 1 saat icinde artar.

Migren atagi sirasinda neler yasanir?
Dr. H. Anil Suzer: Basin bir tarafinda, bazen iki tarafli da olabilen, zonklayici tarzda bas agrisi ortaya cikar.
Agrinin siddeti kisinin isini yapmasini engeller veya tamamen durdurur.
Agri, 4 ile 72 saat arasinda surer, genellikle uyumakla gecer.
Hastalarin cogunda bulanti, bir kisminda kusma olur.
Isiktan rahatsiz olma hissi cogu zaman ortaya cikar ve pek cok hasta karanlik ve sessiz bir yerde yatmak ister.
Gurultuden rahatsiz olurlar.

Migreni neler tetikler?
Dr. H. Anil Suzer: Hormonal degisiklikler (adet donemi, hormon kullanimi, menopoz baslangici)
Uyku duzeninde degisme (az ya da cok uyuma)
Iklimsel degisiklikler, ruzgar
Alkol (kirmizi sarap, bira)
Kokular (parfum, kimyasal maddeler)
Bazi gidalar (MSG (monosodium glutamate) iceren besinler, eski peynirler, nitrat ihtiva eden islenmis yiyecekler, deniz urunleri, salam, sucuk, sosis, findik, fistik, cikolata,...)
Strese maruz kalma
Stresten ani kurtulus (tatil, basarili bir sunum sonrasi, proje bitimlerinde )
Parlak isik
Sigara dumani
Yuksek rakim
Ogun atlama
Bazi ilaclar
Asiri yorgunluk



Nasil bir tedavi uygulanir?
Dr. H. Anil Suzer: Migren tedavisi, atak tedavisi ve onleme tedavisi olarak siniflandirilabilir. Atak tedavisinde basit agri kesiciler ve migrene ozel agri kesiciler kullanilirken onleme tedavisinde daha farkli ilaclara yer verilir. Agriyi baslatan madde ve durumlardan mumkun oldugunca uzak kalmak ve agri kesici ilaclarin agrinin basladigi hissedildigi anda alinmasi, cogu zaman bu sikintili durumun gelismesini onler.

Gerilim tipi bas agrilari ve tedavisi hakkinda bilgi verir misiniz?
Dr. H. Anil Suzer: Gerilim tipi bas agrisi en sik rastlanan bas agrisi turudur. Eriskinlerin % 90 'i hayatlari boyunca en az 1 kez bu agriyi hisseder. Gerilim tipi bas agrisinin , stres, gerginlik, bastirilmis ofke gibi durumlarin ortaya cikardigi bas, boyun bolgesindeki kaslarin istem disi kasilmasi sonucu ortaya ciktigi dusunulmektedir. Cogu zaman enseden baslayan, basinc, sikistirma tarzinda kunt bir agridir. Genellikle basin iki tarafinda olan, gunluk aktivitelerle cok fazla degismeyen, genellikle bulanti- kusmanin eslik etmedigi, hafif veya orta siddetteki bas agrisidir. (Gunluk aktiviteleri azaltabilir ama engellemez)

Gerilim tipi bas agrisi genellikle; Enseden baslayan, gerilme, mengene ile sikistirma tarzinda olan bir agridir. Gunun ilerleyen saatlerinde ortaya cikar, uykusuzluk etkendir.

Tedavide genelde basit agri kesiciler ilaclar verilir. Sik gelen agrilarda gerilim de on plandaysa anti-depresan ilaclar tedaviye eklenir.



Bas agrilari birbirine cok yakin belirtiler gosteriyor. Birbirinden nasil ayirt ediyorsunuz?
Dr. H. Anil Suzer: Hasta ile konustugumuzda % 95 tanimizi koyariz. Cift gorme, denge bozuklugu, bayilma gibi belirtiler yoksa MR'a gerek yoktur. Agriya gore tedavi uygulariz. MR cekilmesi kesin teshis icin yeterli degil o halde?
Dr. H. Anil Suzer: 50 yasindan sonra hastanin en kuvvetli yasadigi bas agrisi ise beyin kanamasindan suphe edilir. Hastanin bas agrisi ile beraber atesi varsa menenjiti incelemek icin MR cekilmesini oneririz. Basit bas agrisina eslik eden sikayetler disinda buyuk belirtiler yoksa MR gereksizdir. Boyundan kaynaklanan bas agrisinda enjeksiyon tedavisi, gerilim tipi veya migren hastaliklarinda ilac tedavisi uyguluyoruz.
Migreni onleme de beslenme onemli mi?
Dr. Halil Algan: Migreni onleme tedavileri, ilaclarin zamaninda alinmasi onemli. Daha onceleri beslenme migren olusumunda etkili deniliyordu ancak son zamanlarda bu goruslerin kesinligi olmadigi dusunuyor. Cunku karniniz aciktiginda, halsizlik hissettiginizde hemen cikolata yersiniz. Durumunuzu iyilestirir, enerji verir. Bu nedenle son zamanlarda cikolata gibi gidalarin, beslenmenin migrene etkisi olmadigi dusunuluyor. Dunya Bas Agrisi Dernegi de Migren'i nasil siniflandiracaginiz bilemiyor. Belki de migren diye bir sey yok diyorlar. Agrilar cok karisti artik. Boyundan mi kaynaklaniyor yoksa baska seylerden mi bunu bilerek yasamlarini duzenlerlerse daha kaliteli yasama sahip olurlar.



Migren genetik gecis gosterir mi?
Dr. Halil Algan: Elimizde bu tur bir veri yok. Ailesinde migren olan kisinin de migreni olacak diye bir sey yok.

Agrisiz basim dertsiz asim lafina katiliyor musunuz yani sehirde yasayanlarin basi daha mi cok agriyor?
Dr. Halil Algan: Sehir hayatinin yogunlugu bas agrisi sorununun daha fazla gorulmesine neden olabilir. Tarlada calisan biri veya balik tutan kisinin hayati boyunca basi agrimamistir. Zaman gectikce, hayat sartlari cogaldikca tum agrilari tetikliyor.

Bas agrisi nedeniyle psikologlara gidenler oluyor. Psikoterapi ilaclari bas agrisinin tedavisinde etkili mi?
Dr. H. Anil Suzer: Etkilidir elbette. Bazen ozel sorunlar, stres bas agrisina neden olabilir. Psikoterapi ilaclari beyindeki eksik maddeleri yerine koymak, biyokimyasal eksikligi gidermek icin kullanilir.



Antidepresan o halde insani surekli uyutan kotu bir ilac degil...
Dr. H. Anil Suzer: Elbette degil... Antidepresan ilaclari kisilere cok dusuk dozda verilir. Antidepresan kullanan kisilerin illaki depresyonda olmasi da gerekmiyor. Farkli rahatsizliklar icin de zaman zaman onerebiliyoruz.

Dr. Halil Algan: Psikolojik agri diye bir agi yoktur. Hicbir hastanin agrisi psikolojik degildir. Mutlaka bir kaynagi, nedeni vardir. Agrinin nedeni kesin olarak anlasilamadigi icin, hastalara bu konuda haksizlik ediliyor. Bazi agri turlerinde, tedavi icin hastalardan Epilepsi ya da Antidepresan ilaclarini kullanmalarini isteriz. Tedavide basari orani yuksek olan dusuk dozdaki bu ilaclar, beyindeki eksik kimyasal maddeleri tamamlar ve agriyi ortadan kaldirir.

Cok hasta senin agrin psikolojiktir etiketini alir ve sonra bir daha da iyilesemez. Gercek bir depresyon hastasi agrisini fark etmez, baska sorunlari vardir.

Bazi kisiler agriyi kullanarak isyerinde ya da evinde yeni kazanimlar elde etmek icin zaman zaman 'Migrenim tuttu' gibi seyleri neden olarak one surebilirler.

Hastalarin ilaclarla uyumunun bozulmasina biz bozuyoruz. Ilaci sadece yazip verince yan etkilerini anlatmadigimizda hasta bunu kendi kendine okuyor ve 'Ilac beni uyutuyor' diyerek kullanmiyor. Hastaya ilaci ve tedavisini cok iyi anlatmak gerekiyor.Ilac kullaniminda cogu zaman prospektuslerde yan etkilere baktiginizda ciddi guven sorunu yasiyor insanlar ve ilaci almayi birakiyor. Bu konuda neler soyleyeceksiniz?
Dr. Halil Algan: Bircok ilacin prospektusunde yan etkiler yazar. Ornegin cogu ilacin prospektusunde bobrek sorunlarina neden olabilir diye yazar. Burada onemli olan ilaclarin doktor kontrolunde, yeterince kullanilmasidir.