Diyabet, basta karbonhidratlar olmak uzere protein ve yag ����bolizmasini ilgilendiren bir ����bolizma hastaligidir ve kendisini kan sekerinin surekli yuksek olmasi ile gosterir. Diyabet hastalarindaki temel ����bolik bozukluk, kan yoluyla tasinan glukozun (sekerin) hucrelerin icine girememesidir. Normal kosullarda besinlerden elde edilen veya karacigerdeki depolardan kana salinan glukoz pankreas tarafindan salgilanan INSULIN hormonunun yardimiyla hucre icine girer ve orada yakilarak enerjiye donusur. Hucrelerin uzerinde degisik maddelerin girmesine izin verilen kapilar vardir. Bu kapilar normalde kilitlidirler ve uygun anahtar varliginda acilirlar. Diyabet, hucrelerin uzerindeki glukoz kapisinin acilamamasi durumudur. Bu ornekten ilerlersek diyabet, anahtar islevi goren INSULIN hormonu yetersizligine ve/veya insulinin etkiledigi reseptorlerin (hucre kapisindaki kilidin) bozukluguna bagli gelismektedir.
Kac tip diyabet vardir? Diyabet sikligi ne kadardir?
Nedenlerine gore bir cok diyabet tipi olmakla birlikte diyabet vakalarinin cok buyuk bir kismini Tip 1 ve Tip 2 diyabet vakalari olusturmaktadir.
Tip 1 Diyabet
Daha cok cocuklarda ve genc eriskinlerde gorulur. Tip 1 diyabet, pankreasta bulunan ve insulin ureten beta hucrelerinin otoimmun bir surec (vucudun bagisiklik sisteminin kendi hucrelerini taniyamamasi) sonunda zedelenmesi ile meydana gelmektedir. Mutlak veya gorece bir insulin yetersizligi oldugundan hastalar omur boyu insulin hormonunu disaridan (enjeksiyon yoluyla) almak zorundadirlar. Bu nedenle Tip 1 diyabet Insuline Bagimli Diyabet (Insulin Dependent Diabetes Mellitus=IDDM) olarak da isimlendirilmektedir. Genel olarak toplumdaki diyabet vakalarinin %10�unu Tip 1 Diyabet vakalari olusturmaktadir. Cocukluk caginda Tip 1 diyabet sikligi ulkeler (bolgeler) arasinda farklilik gostermekte ve her yil 15 yas altindaki 100.000 cocuktan 1-42�sinde diyabet gelismektedir. Tip 1 diyabet genel olarak kuzey ulkelerinde daha sik gorulmektedir.
Tip 2 Diyabet
Siklikla eriskinlerde ve sisman (obes) kisilerde gorulmektedir. Tip 2 diyabetli hastalarda insulin salgilanmasindaki yetersizlikten cok dokulardaki insulin reseptorlerindeki direnc (rezistans) sonucunda glukoz ����bolizmasi bozulmaktadir. Tip 2 diyabetin kuvvetli bir genetik yatkinlik zemininde gelistigi bilinmekle birlikte, genetik mekanizmalar tam olarak aydinlatilamamistir. Tip 2 diyabetliler hastaliklarinin baslangicinda ve siklikla cok uzun bir sure insulin ihtiyaci olmaksizin yasamlarini surdurebilmektedirler. Bu nedenle Tip 2 diyabet Insuline Bagimli Olmayan Diyabet (Non-Insulin-Dependent Diabetes Mellitus= NIDDM) olarak da isimlendirilmektedir. Genel olarak eriskin nufusta %4-8 oraninda Tip 2 diyabet gorulmektedir.
Diyabetin bulgulari nelerdir?
Diyabete bagli klinik bulgular vucuttaki karbonhidrat, protein ve yag ����bolizmasinin bozulmasina baglidir. Insulin eksikligi ve/veya insulin direnci nedeniyle hucrelere giremeyen glukoz belli bir serum duzeyini (180mg/dl) astiginda idrarla atilmaya baslar. Bobreklerden atilan glukoz beraberinde sivi atilimini da arttirir ve sonucta COK VE SIK IDRAR YAPMA (POLIURI) olur. Vucut, poliuri ile olan sivi kaybini karsilamak icin COK SU ICILIR ve bu da POLIDIPSI olarak isimlendirilir. Organizma, enerji kaynagi olarak glukozu kullanamayinca bir taraftan ISTAH ARTAR diger taraftan yedek enerji depolari olan yaglar ve proteinler yikilmaya baslar ve bunun sonucunda istah artmasina ragmen KILO KAYBI olur. Bu klasik bulgularin disinda diyabet hastalarinda CABUK YORULMA, GORME BULANIKLIGI, SIK DERI ENFEKSIYONU, KADINLARDA VAJINAL MANTAR ENFEKSIYONU gibi bulgular da gorulur.
Diyabet tanisi nasil konur?
Diyabet tanisi, cesitli uluslararasi kuruluslarin (WHO, Amerikan Ulusal Diyabet Veri Gurubu=NDGG) belirledigi olcutlere gore konmaktadir. Bu olcutler:
Klasik diyabet bulgulari olan bir kiside herhangi bir zamanda olculen plazma glukoz duzeyinin 200 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olmasi, En az 8 saatlik ac (kalori almayan) bir kiside plazma sekerinin 140 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olmasi. Yakin zamanda Amerikan Diyabet Birligi aclik kan kekeri sinirini 126 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olarak belirlemistir.
Seker yukleme testinde (OGTT) 2. saatdeki plazma glukoz duzeyinin 200 mg/dl'ye esit ya da uzerinde olmasi.
Halk arasinda gizli seker olarak isimlendirilen durum, normal glukoz dengesi ile diyabet arasindaki ����bolik durumu ifade etmektedir. Normalde aclik plazma sekerinin 110 mg/dl olmasi gerekmektedir. Iste aclik plazma sekerinin 110 mg/dl'nin uzerinde fakat 140 mg/dl'nin altinda (yeni kriterlere gore 126 mg/dl) olmasi bozuk glukoz toleransi olarak tanimlanmaktadir. Benzer sekilde seker yukleme testi yapilan kisilerde 2. Saatdeki plazma glukoz duzeyininin 140 mg/dl'nin uzerinde fakat 200 mg/dl'nin altinda olmasi da bozuk glukoz toleransi olarak isimlendirilmektedir. Bu durumdaki kisilerin gun boyu kan sekerleri normaldir ve diyabetin klasik bulgulari gorulmez. Bununla birlikte bu kisiler Tip 2 diyabet icin en riskli grupta olduklarindan yasam bicimlerini yeniden duzenlemeleri gereklidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder