Vitamin hakkinda bilmedikleriniz!

Vitaminler, vucudun ����bolik gereksinimleri icin vazgecilmez olan ve vucutta yeterince ya da hic elde edilemedigi icin disaridan alinmasi gereken kucuk organik molekullerdir. Klasik olarak vitaminler, yagda ve suda eriyenler biciminde iki gruba ayrilir. Yagda eriyen vitaminler yaglarda, pismemis sebzelerde, tahillarda, tereyaginda, balik karacigeri ve balik yaginda, kaymak ve sut gibi yagli besinlerde bulunur.
Yagda eriyen vitaminler A, D, E ve K vitaminleridir.
Suda eriyen vitaminler B grubu vitaminler ile C vitaminidir.
A vitamini (retinol veya akseroftol)

Yalnizca hayvanlarda bulunan ve yagda eriyen doymamis bir alkoldur.Sutte, yumurta sarisinda, ton ve morina baliklarinin karaciger yaginda (balikyagi) bulunur.Havuc ve havuc benzeri sari-turuncu renkli sebzelerde A vitamininin on maddeleri vardir.
A vitamini eksikliginde gozde ve deride keratoz, kseroftalmi (goz aki ve korneanin parlakligini kaybederek kurumasi), foliker hiperkeratoz ( deri hastaligi) ve gece korlugu gorulur.

D vitamini

Daha etkili oldugundan tedavide daha cok kullanilan D2 vitamini (ergokalsiferol) ve D3 vitamini (kolekalsiferol) olmak uzere iki tipi vardir.Molekul yapisi steroidlerle aynidir.D2’ nin kaynagi deridir; derideki 7- dehidrokolestrol, mor otesi isinlarin etkisiyle vitamin D2’ ye donusur. D3 vitamininin kaynagi besinlerdir; daha cok et, sut ve yumurta sarisinda bulunur.
Normal olarak gunes isigi alan insan vucudunda D vitamini yeterince uretilir. Ama yenidoganlarda, buyume cagindaki cocuklarda, gebelik ve sut emzirme donemlerindeki kadinlarda besinlerle disardan daha fazla miktarda alinmasi gerekir.
D vitamini eksikliginde cocuklarda rasitizm, yetiskinlerde osteomalazi (kemik yumusamasi) gelisir.

E vitamini (alfa-tokoferol)

Basta tahil olmak uzere ispanak, kabak, lahana, marul gibi yesil sebzelerde bol miktarda bulunur. Insanda karacigerin yani sira yagli dokularda, bobrekte, kalpte, kaslarda ve bobrekustu bezi kabugunda depolanir. Fazla olan bolumu idrar ve diskiyla atilir. Antioksidan ozellik gosterir.
E vitamini eksikligi son derece ender gorulur ve kansizlik biciminde ortaya cikar.

K vitamini

Sebzelerin yesil bolumunde, ispanakta, kabakta, marulda, yesil domateste, cam ignesinde, yesil biberde bol bulunur. K vitamini insan bagirsagindaki bir grup bakteri tarafindanda uretilir. K vitamininin tamamina yakini kullanilir, yanlizca kucuk bir bolumu karacigerde depolanir.
K vitamini eksikligi son derece nadirdir ve kafada, sindirim sisteminde, idrar yollarinda, akcigerlerde ve deride kanamalara yol acar. K vitamini yanlizca kanamali hastalarda eksikligini gidermek icin kullanilir.

B vitamini

Suda eriyebilen, molekul yapilarinda bir azot atomu bulunan, bazi enzim sistemlerinin etkinligini arttirici koenzimler olarak islev goren 15’ e yakin degisik maddeden olusan bir vitamin gurubudur.

B1 vitamini (tiyamin)
Bugday basagi, kepek, bira mayasi, sebzeler gibi bir cok besinde bol miktarda bulunur. Memelilerin karaciger, bobrek, kalp, beyin ve bagirsaklarinda az miktarda bulunur. Sebzelerin pisirilmesi, sutun kaynatilmasi ve sterilize edilmesi (mikroptan arindirilmasi) cok miktarda tiyamin kaybina yol acar. Tiyamin ince bagirsaklardan etkin tasinma mekanizmasiyla emilir. Vucutta depolanmaz ve kullanilmayan bolumu yemekten uc saat sonra bobrekler yoluyla tamamen disari atilir.
B1 vitamini yetersizligine bagli olarak gelisen hastalik tablosunda depresyon, huzursuzluk, bellek zayifligi ve dikkat azalmasi, hipotoni (kas gevsekligi) ve anoreksi (istahsizlik) yer alir.

B2 vitamini (riboflavin)
Hayvansal besinlerde, bira mayasi, bugday basagi, yesil sebzeler, havuc, enginar, findik, yerfistigi ve mercimek gibi bitkisel besinlerde bol miktarda bulunur.
B2 vitamini eksikliginde protein olusmasi azalir ve deride yaralar, sinirsel bozukluklar ve goz bozukluklari biciminde ortaya cikar.

B3 vitamini (nikotinamid veya PP vitamini)
Hayvansal besinlerin yanisira kabuklu bugday, limon, kabak, soya, domates, patates, bira mayasi, hurma, incir, portakal gibi bitkisel besinlerde bol miktarda bulunur.
B3 vitamini eksikliginde deriyi, sinir sistemini ve sindirim sistemini tutan pellegra adli hastalik ortaya cikar.

B5 vitamini (pantotenik asit)
Dogada cok yaygindir.Yumurta, karaciger, kalp, sut, bal, bira mayasi, kabak, tahillar, sebzeler, havuc, portakal, mantar ve taze meyvelerde bolca bulunur.
B5 vitamini eksikligi cok enderdir. Bu durumda hipoglisemi (kan sekeri dusuklugu), anemi (kansizlik), lokopeni (kanda alyuvarlarin az olmasi), dermatit (deri iltihabi), mide-bagirsak rahatsizliklari, kas kramplari, hareketlerde uyumsuzluk, asteni, uyku bozukluklari ve istahsizlik ortaya cikar.

B6 vitamini (piridoksin)
Hayvansal ve bitkisel besinlerde dusuk dozda bulunur.
B6 vitamini eksikligi son derece enderdir.Bu durumda deri, sindirim sistemi rahatsizliklari ortaya cikar.

B8 vitamini (biyotin ya da H vitamini)
Karacigerde, yumurta sarisinda, bira mayasinda, pirinc kabugunda ve yesilliklerde bulunur.
Eksikligi yanlizca uzun sure cig yumurta beyazi tuketiminde ya da bagirsak florasini ortadan kaldiran sulfamitlerin ve antibiyotiklerin cok fazla alinmasindan sonra gorulur.Bu durumda dermatit (deri iltihabi), istahsizlik, zayiflama, depresyon ve kas agrilari ortaya cikar.

B9 vitamini (folik asit)
Bitkilerin yesil bolumlerinde, kabakta, lahanada, ispanakta, yesil sebzelerde, patateste, havucta, bira mayasinda, sutte, yumurtada, peynirde ve karacigerde bol miktarda bulunur.
Gelismis ulkelerde eksiklik sendromuna hic rastlanmaz.Bu tablo yanlizca emilim bozukluklarina bagli olarak ortaya cikabilir. Folik asit eksikliginde megaloblastik anemi denen bir kansizlik bicimi gelisir. Emilim bozuklugunda ise kansizliga, glossit (diz iltihabi), stomatit (agizici iltihabi) ve ishal eslik eder.

B12 vitamini (kobalamin)
Karacigerde, sutte, yumurta akinda, peynirde, balikta, ette ve karideste bol miktarda,bitkilerde ise son derece az miktarda bulunur.
B12 vitamini eksiklgi, folik asit eksikliginde oldugu gibi, alyuvar yapisinda bicim bozukluguna yol acarak persinyoz ya da megaloblastik anemi denen kansizliga neden olur.Ayrica sindirim sistemi duzeyinde ve epitel dokunun beslenmesinde bazi etkileri gorulur. Kansizligin yani sira hafif sarilik, istahsizlik, ishal, parestezi (karincalanma) ve uyusma gibi duyumsama bozukluklari, ataksi, isitme siniri iltihabi ve zihinsel bozukluklar ortaya cikabilir.

C vitamini (askorbik asit)

Insanlar tumunu disardan almak zorundadir.Turuncgillerde bol miktarda, ayrica taze sebzelerde, maydonozda, kabakta, soganda ve domatesde bulunur.
C vitamini eksikliginde skorbut denen ve kil diplerinde kanamali dokuntuler, diseti kanamalariyla belirlenen hastalik ortaya cikar.

P vitamini

Dogada bol bulunur.Bir cok P vitamini faktoru kanamali skorbut tedavisinde C vitaminiyle sinerjik (arttirici) etki gosterir.Ayrica hepsi direncin artmasinda ve kilcal damar gecirgenliginin azalmasinda onemli rol oynar.