UCuk (herpes)hastaliGi......

Herpes nedir? Herpes Simpleks ya da Ucuk hastaligi, Herpes Simpleks Virus denilen virusun neden oldugu cilt ve mukozalarda gozlenen ici su dolu keselerden ibaret bulasici bir hastaliktir. Herpes Simpleks virusunun sekiz tipi olup, klinik olarak en sik uc tipine rastlanmak



tadir. Bu uc tip hakkinda bilgi verir misiz? HSV 1 daha cok agiz, burun ve cevresinde izlenirken, HSV 2 genital



bolgede yerlesmektedir. HSV 3 ise Zona denilen rahatsizliga yol acan, sinirlerde yerlesen tipidir. Bu tip digerlerinden farkli olarak ici su dolu keseler seklinde degil, kizariklik ve igne batmasi seklinde hissedilen digerlerinden daha keskin agrilar yapan bir tipidir. Kusak seklinde belirli bir alani tutar ve oncelikle agrilar baslar. Daha sonra agri duyulan alanlarda nokta nokta kizarikliklar baslayarak sinirli ve belirli bir alani kaplayan dokuntu olusur. Virusun tuttugu bolgeye uyan cilt bolgesinde yerlesir. Bir sure devam ettikten sonra oncelikle agrilar, ardindan dokuntu iz birakmadan iyilesir.

Herpes Simpleks�in turleri organlara nasil etki eder?

HSV 1 ise yuz, dudaklar, burun ve agiz icinde ici su dolu kabarciklar olusturur. Bu kabarciklar cok kisa sure icerisinde acilip uzerleri ulserlesir ve yakinlarindaki diger kucuk ulserlerle birlesme egilimi gosterirler. Ardindan uzeri sulanan bu yaralar kabuklasir. Kabuklar sari beyaz renktedir. Daha sonra kabuklar kendiliginden yumusayarak duserler. Ilk basta yerlerinde kahverengi bir leke birakir . Daha sonra kahverengi bir ize donusur.
HSV 2 ise genital bolgeyi tutar. Kasiklar, kadinda vajina dis dudaklari, ic kismi, anus ile vajina arasindaki bolgeyi, rahim agzini, erkekte penisin ozellikle govdeye yakin kismini, nadiren penis basi ve testisleri, kalcalari tutabilir.

Nasil bulasir?

Herpes virusu temasla bulasir. Opusme, cinsel iliski, ayni havluyu kullanma gibi virusu tasiyan birey ile temas dogrultusunda virusler alinir. Virusler deri ve/ veya mukozalardaki catlaklardan vucuda girerler. Sinir hucrelerini tutarak bu sinirlerin lifleri boyunca ilerlerler. Liflerin ganglion denilen ana merkezlerine yerlesirler. Ardindan o bolgeye ait cilt ya da mukoza bolgesinde lezyonlarini olusturmaya baslarlar. Virusler yerlestikleri yerde olmezler. Yapilan tedaviler de viruslerin yok edilmesini degil hastalik olusturmalarini onlemek ya da en azindan azaltmak amaciyla yapilabilmektedir.

Ozellikle genital bolge ucuklari icin nelere dikkat edilmelidir?

Genelde Herpes Simpleks virus bulastiginda her iki tipi de alinabilmektedir. Ayrica ozellikle HSV 2 denilen genital bolge ucuklarinda cinsel temas ile virus alindigi unutulmamali ve yine cinsel temasla bulasabilecek baska hastaliklar da akla getirilmelidir. Zira, HSV 2 virusu kadar kolay bulasabilen ve tehlikeli seyreden baska bir takim virus hastaliklari da ayni kisiden alinmis olabilir ( Sarilik , AIDS, Frengi gibi�). Bu nedenle HSV 2 gorulen bireylerde diger cinsel yolla bulasan hastaliklarin da testler ile taranmasi dogru olacaktir.

Herpes Infeksiyonu yaygin midir?

Herpes Simpleks infeksiyonunun bireylerde saptanarak cok dogru bir yayginlik rdml taramasi yapmak zordur. Bu zorlugun en onde gelen nedenlerinden bir tanesi infeksiyonun hastalik alindiktan sonra belirti ortaya cikarmadan kalarak tasiyicilik olusturmasidir. Hastaliga sahip bireylerin yarisindan fazlasi ( ~% 65 i) hastaliga sahip olduklarini bilmezler. Ayrica HSV 2 ile temas etmis bireylerde hastalik olussa bile korku ve utanc gibi nedenlerle hastaliklarini saklamalari gibi bir durum da soz konusudur. Bu nedenle hastalik hakkinda basvuru aslinda virusu tasiyan birey sayisindan cok daha azdir. HSV infeksiyonu toplumlar arasinda da farkli oranlarda gorulmektedir. ABD�de % 20�lerde olan bu oran, Isvec�te % 35�lerde, Brezilya�da % 40�lardadir. Ulkemizde ise ne yazik ki bilimsel bir istatistik bulunmamaktadir. Ancak tahmin edilen oran % 30�lardadir. Sosyokulturel seviyesi dusuk toplumlarda daha sik izlenmektedir. Gelir ve egitim duzeyi dusuk populasyon da hedef noktasidir.


HSV-2 enfeksiyonuna yakalanmada risk faktorleri

- Cinsel partner sayisinin artmasi
- Yasin ilerlemesi
- Dusuk gelir
- Egitim seviyesinin dusuk olmasi
- Siyahi ya da Hispanik etnik kokenli olma
- Kadin olma
- Erkek escinsel faaliyet
- HIV enfeksiyonu



Hastalik nasil olusmakta ve seyretmektedir?

Virus alindiktan kisa bir sure sonra ( 2- 12 gun kadar zaman araliginda) ici su dolu keseler ve kasintili lezyonlar olusmaya baslar. Hastanin bagisiklik durumunun kuvvetine gore bir miktar yayilir. Virusle temas eden bireylerin yarisindan fazlasinda ise herhangi bir sikayet olmamaktadir. Hasta hastalik nedeni olan virusu vucuduna almis, sinir sistemine yerlesmis vaziyettedir. Cinsel iliskiye girdigi bireylere virus bulastirmaktadir. Bagisiklik sistemi baskilandigi herhangi bir durumda ise hastalik belirtileri ortaya cikacaktir. Bazen bu sureci hasta hic yasamaz .Ancak virusu tasiyiciligi devam etmektedir.Bazen de yilda en az dort ayri atak yasarlar.

Hastalik hangi durumlarda kendini gosterir?

Yeterli beslenememe durumunda, asiri A vitamini alindiginda, asiri alkol tuketiminde, yogun stres donemlerinde, grip vs. gibi bagisiklik sistemini yoran bazi hastaliklarda, adet donemlerinde, sik cinsel iliskiye girildigi donemlerde, kisisel hijyen bozuklugunda hastalik tekrarlamaya baslar. Belirtiler en siddetli ilk infeksiyonu aldiginda gorulse de bagisiklik sistemi burada ana rol oynadigindan herhangi bir nuksde de siddetlenebilir. Hastalik belirtileri 20 gun kadar surebilmekte ve kadinlarda bu donemde rahim agzinda olabilen yaralar yuzunden akinti, agrili cinsel iliski gibi sikayetler belirebilmektedir.

Gebelikte hastalikla temas edilmesi veya hastaligin bu donemde nuksetmesi gibi durumlarda ne yapilabilir?

Hastalik gebeligin ilk uc ayinda gecirilirse fetus uzerinde cok ciddi hasar olusturmasi iddia edilmis olsa da bu konu da bilimsel veriler bulunmamaktadir. Ayrica bu hasarlarin ultrason ile tespiti de mumkun olmayabilir. Bu nedenle tum gebeler gebeligin ilk doneminde bu infeksiyonun gecirilip gecirilmedigi yonunde taranmalidir. Virusun yeni alindigi aktif infeksiyonun gecirildigi vakalarda gebeligin sonlandirilmasi dusunulebilir. Hastaligi daha once almis ve bagisiklanmis bireylerde fetus acisindan bir tehlike bulunmamaktadir. Bu gebelerin gebelikleri sirasinda hastaligin nuksunu yasamalari durumunda herhangi bir tedavi uygulanmamakta sadece destek yaklasimlari benimsenmektedir. Doguma yakin genital ucuk geciren gebelerde ise eger lezyonlar mevcutken dogum baslarsa bu gebelerde bebegin temas ederek virusu almalarini engellemek icin sezaryen tercih edilmelidir. Ayrica bebegin dogum sonrasinda da bu virusle temasini en aza indirmek icin cok dikkat edilmelidir.


Tani

- Sikayetten
- Klinik bulgular ( sulu , hemen kabuklanan kasinti veya yangili ici su dolu kesecikler ..)
- Laboratuvar bulgulari ile tani koyulabilir.
- Laboratuvar testleri arasinda yaradan suruntu ile yapilacak kultur calismalari vardir.
- Sitolojik tanida HSV Tip1 ve Tip2�ye karsi olusmus antikorlarin varligi ve PCR ayirici tanida frengi, fix ilac allerjileri, travma, temas alerjileri dusunulmelidir.

Herpes virusun tedavisi mumkun mudur, neler yapilabilir?

Herpes Virusunun tam bir tedavisi mumkun olmamaktadir. Bu nedenle oncelikle virusu kapmamaya ozen gostermek gerekmektedir. Yabancilar ile temastan kacinmak, cinsel iliskide prezervatif kullanmak, ortak havlu vs. kullanimindan uzak durmak gerekmektedir. Virusu aldigimizi dusundugumuz bireyi mutlaka bu durum hakkinda bilgilendirmeli, kendisinin hastalik ihtimali hakkinda dikkatini cekmeliyiz. Hastaligi kapma halinde veya nuksu onlemek icin de bagisiklik sistemini guclendirmeli, asiri alkol, asiri yorgunluk, beslenme bozuklugu, stres gibi durumlardan uzak kalmaya ozen gostermeliyiz. Hastalik lezyonlarinin en buyuk sikintilarindan biri de kolayca bakteri ile tekrar infekte olabilerek daha derin, daha genis ve daha cok iz birakan ulsreler haline gelebilmeleridir. Bu nedenle el ile temastan olabildigince uzak durmali, aktif lezyonlarin oldugu donemde kagit havlulari tercih etmeli ve temastan kacinmaliyiz. Bakteri varliginda doktor kontrolunde antibiyotikleri kullanmaliyiz.

Genital bolgede yer alan butun yaralar onemlidir. Burada en korkutucu olani, baska hastaliklarin herpes zannedilerek atlanmasi ihtimalidir. Bu nedenle her genital bolgede izlenen yara da mutlaka doktor muayenesi gerekmektedir. Ayrica bir diger onemli husus da, herpes infeksiyonu varliginda olasi diger cinsel yolla bulasan hastaliklarin da alinmis olma ihtimalidir.