ONEMLI::YENI DOGAN BEBEKLER

BEBEGIN AGIRLIGI
Her bebekte farklilik gostermekle birlikte ortalama bebek agirligi 3.4 kg.‘ dir. Erkek bebeklerin agirligiligi kiz bebeklere gore biraz daha fazladir.
Agir bebekler: 4.5 kg. Uzerinde dogum agirligi olan bebekler normalden agir olarak kabul edilirler. Ama bilinenin aksine bu bebekler ekstra saglikli olarak kabul edilmezler. Seker hastasi olan annelerin bebekleri normalden daha agir olabilirler.
Hafif bebekler: Eger bebegin dogum agirligi 2.5 kg dan daha az ise bu bebekler dusuk dogum agirlikli bebekler olarak adlandirilirlar. Bu bebeklerin normal bebeklerden tek farki daha sik beslenmeye ihtiyaclari olmasidir. Eger bebegin agirligi 2.3 ile 2.5 kg. Arasinda saglikli gorunse bile onlem olarak ozel bakima alinabilir. Bu bebeklerde en sik gorulen sorunlar nefes alma, emme problemleri ve vucut sicakligi sorunlaridir.
Eger bebek 2.3 kg. Altinda bir dogum agirliginda ise ozel bakim gereklidir.
Premature bebekler: Gebeligin 40. Haftasindan once dogan bircok bebek dusuk dogum agirligina sahiptir.
Ana rahminde birkac hafta once cikmak bir takim gelisme basmaklarini atlamak anlamina gelir. 36-38 haftalardan sonra olan dogumlarda genellikle ekstra sicaklik, ekstra oksijen ve sik beslenmekle hallolan sorunlar bulunabilir. Ama daha once dogan cocuklarda daha cok yadima ihtiyac vardir. Bu bebekler burunlarindan takilan bir tuple beslenmek zorunda alabilirler. Hatta nefes almasina yardimci olacak bir takim cihazlar da gerekebilir.
Zamanina gore kucuk bebekler : Miadina gore kucuk bebeklerde rahim ici gelisme geriligi denen ve beklenenden daha az buyume anlamina gelen bir ifade kullanilir. Bu bebekler ana rahminde 40 hafta kalmalarina karsin dogumda akranlarina gore kucuk olabilirler. Bu bebeklere yapilan uygulamada premature bebeklere yapilana benzemektedir. Miadina gore kucuk bebekler rahimde yeterince beslenememis demektir. Genellikle bebegin “kucuk “ olmasi gelecekte sorunlari olacagi anlamina gelmez. Rahim ici gelisme geriliginin fetusun kalori ihtiyacini azaltan bir koruma mekanizmasi oldugu dusunulmektedir.
ILK MUAYENE
Dogumdan 24 saat sonra bebek tibbi bir kontrolden gecirilir. Bu muayenenin ailenin yaninda yapilmasinin aileyi tatmin emektedir. Bu muayenede sirasiyla bebegin kilosu, ve vucut olcumleri (bas cevresi,boyu) yapilmaktadir. Sonra sirasiyla kalp ve akcigerleri dinlenmekte, ic organlarinin elle muayenesi yapilmaktadir. Ayaklari, bacak boyu, kalca cikigi muayenesi ayrica yapilmaktadir. Daha sonra erkek cocuklarda testislerin yerinde olup olmadigi kontrol edilmektedir. En sonda bebegin omurgasi ve makati kontrol edilmektedir. Bu muayene sirasinda merak edilen her soru sorulmalidir.
YENI DOGAN BEBEKTEKI ALISILMADIK ANCAK NORMAL OLAN DURUMLAR:
Deri:
Yeni doganin derisini rengi pembe-kirmizidir. Bu derinin inceliginden kaynaklanmaktadir.
Renk degisimi:
Bebegin kan dolasimi henuz cok duzenli olmadigindan elleri ve ayaklari mavi-mor gorunebilir.
Noktalar(spot):
Genellikle burun cevresinde gorulen beyaz noktalar henuz tam olarak calismayan ter bezlerinden kaynaklanmaktadir. Bu birkac hafta kalabilir. Yine yuzde kirmazi plakalar halinde olan dokuntuye “toksik eritem” olarak adlandirilir ve tedavi gerekmeden kendiliginden duzelir.
Mavi yamalar:
Bunlar mongol lekeleri olarak ta bilinir ve deri altinda mavi pigmenti n gecici birikiminden kaynaklanir.
Soyulma:
Ilk gunlerde bebegin derisi soyulabilir. Bu ozellikle avuc ici ve ayaklarda gorulur. Bu hafif nemlendiriciler ile cozumlenebilir.
Sac:
Bebeklerin sac miktari cok farkli olabilir. Ama genellikle dogum sirasindaki saclar dokulur. Vucuttaki siyah tuyler ise zamanla dokulur.
Konak (sacli derideki kepek benzeri birikim) :
Bu da deri soyulmasinin bir turudur ve temizlikle bir ilgisi yoktur
BAS
Bicimi:
Bebegin basi dogum sirasindaki travmalara uygun olarak degisik bir sekilde gorulebilir. Bu kafanin hasarlandigi anlamina gelmez.
Bingildaklar:
Bunlar henuz kafa kemiklerinin birlesmedigi yerlerdir. Bingildaklar saglam bir zar ile kaplidirlar ve normal temas ile hasar gormezler. Bazen nabiz atisi seklinde bingildakta hareketlenme olabilir. Bu tamamen normal bir durumdur. Eger bingildak iceri basik gorunuyorsa bebegin nispeten susuz kaldiginin bir bulgusu olabilir. Eger bingildak disari dogru cikik ve bebek aglamiyorsa, bu bir hastalik gostergesi olabilir ve doktora gorunmek gereklidir.
GOZLER
Sasilik:
Ilk gunlerde olan sasilik normaldir. Bebek gozlerini hareket ettirirler. Ak onlari kontrol edinceye kadar gozleri kayabilir. Bu durum 6. Ayda duzelir. Ancak sabit bir sasilik varsa doktora gorunmek gereklidir.
KULAKLAR
Akinti:
Kulak yolu kendi urettigi balmumu benzeri bir salgiyla kendi kendini temizler. Ancak bu salgi ile iltihap akintisinin karistirilmamasi onemlidir.
Agiz:
Bebegin dili altindaki doku nedeniyle eriskinlere gore daha hareketsizdir. Bu dilin hareket etmedigi kanaatini dogurabilir. Bu zamanla duzelir. Ve gercekten bagli dil olarak adlandirilan durum az gorulen bir durumdur. Ilk yas gunude dil tamamen hareket etmelidir.
Ust dudaktaki kabarciklar:
Bunlar emme sonucunda olusan kabarciklardir ve bebek emdigi surece gorulebilirler.
Beyaz dil:
Yalnizca anne sutuyle beslenen bebeklerin dilinin beyaz olmasi normal bir durumdur.
Sivi dolu keseler:
bunlar damakta gorulebilen zararsiz kistlerdir.
Memeler:
Yeni dogan kiz ve erkek bebeklerde memelerin siskin olmasi hormonlara bagli bir durumdur ve dogumdan 3-5 gun icinde belli olurlar. Bazen az miktarda sut benzeri salgi da gelebilir. Bunun kesinlikle sikilmamasi gereklidir.
KARIN
Karin fitigi:
Gobek deligine yakin ve bebek agladiginda belli olan bir siskinlik normal degildir. Ancak bu durum yaygindir. Bunlarin az bir kisminda cerrahi mudahaleye ihtiyac duyulur ve cogu 1 yil icinde kendiliginden gecer.
Cinsel organlar:
Erkek ve kiz bebeklerin cinsel organlari hormonlar etkisiyle buyuk gorunebilir. Cinsel organlarda kizariklik, sekil degisiklikleri bulunabilir bunlar ilk muayene sirasinda doktor tarafindan kontrol edilecektir ancak bu sirada merak edilen her sey doktora sorulmalidir.
Inmemis testis:
Erkek cocuklarin testisleri karin icinde gelisir ve torbaya dogum oncesinde inerler. Eger ilk muayene sirasinda doktor torba icinde testisleri hissetmezse bu her zaman inmemis testis anlamina gelmez testisler hareketli-retraktil- de olabilirler. Eger testis gercekten inmemisse gerekli tibbi mudahale zaman icinde yapilacaktir.
Kapali sunnet derisi-fimozis:
Yeni doganlarin sunnet derisi genellikle sikidir. Sunnet derisi geri cekilemez cunku bu yasta elastik degildir.
Katran renkli diski:
Mekonyum: bu siyah-yesil renkte yapiskan olan diski bebegin ilk diskisidir. Ilk gun bu diskinin gelmemesi doktora soylenmelidir.
Diskida kan:
Nadiren bebegin diskisinda kan gorulebilir. Bu dogum sirasinda olan kanamanin yutulmasindan kaynaklanmaktadir. Ancak bezin doktora gosterilmesi gerekebilir.
Kirmizi idrar:
Cok erken gelen idrar kirmizi renkli urat kristalleri icerebilir. Benzer sekilde bezin doktora gerekebilir.
Sik idrar:
Bebeginiz 24 saat icinde 30 kereye kadar idrar yapabilir. Anormal olan 4-6 saat boyunca idrarini yapmamasidir.
Vajinal kanama:
Kiz bebeklerde cok az miktarda vajinal kanama gorulebilir, bu annenin hormonlarindan kaynaklanmaktadir.
Vajinal akinti:
Berrak veya beyaz renkli bir vajinal akinti normaldir ve birkac gun icinde kesilir.
Burun akintisi:
Az miktarda burun akintisi normaldir ve bebegin soguk aldigi anlamina gelmez.
Gozyasi:
Bir cok bebek 4-6 haftalik oluncaya kadar gozyasi dokmeden aglarlar. Bu da normaldir.
Terleme:
Bebeklerin isiyi alip kaybettikleri yerleri baslaridir. Bazi bebeklerin boyunlarinda da terleme olabilir.
Kusma:
beslendikten sonra bir miktar kusma normaldir.
BEBEGI TUTMA VE TASIMA
Yeni dogan bebeklerin dusurulme korkusu icgudusel olarak bulunmaktadir. Henuz basini tutamayan bir bebegin basi desteklenemediginde basi arkaya dusecek ve bebek ic gudulerinden gelen korkuyu yasayacaktir. Bebek her kucaga alindiginda onun butun vucudunu destekleyecek sekilde tutmak gereklidir. Onu kendinizi belli etmeden kucaklamaniz onu yalnizca korkutacaktir.
GIYIM:
Bazi bebekler giyinmekten ve bezlenmekten hoslanmaz. Bunlarin baslica sebepleri sunlardir:
- Soguk bir yuzeye vucutlarinin temas etmesi ciplak derilerinin havayla temas etmesi
- Kiyafetlerin baslarinin uzerinden cikarilmasi
- Ayaklarinin havada tutulmasi

Deneyler cevre sicakligi 29 derece civarina geldiginde vucudun sicaklik uretimini durdurdugunu gostermektedir. Buna gore normal dogum agirligindaki bir bebegin giyimi bulundugu ortamin sicakligina gore cabuk degisebilir olmalidir.
Bebegin asil isi kaybi basindan olmaktadir. Buna gore basi korunmalidir.
Derin uykuda bebek soguga daha duyarli olmaktadir. Derin uykuda bebek arada sirada kontrol edilmelidir. Bebegin usudugunun belirtileri: nefes alma hizi artar. Huzursuzdur.
Bebek daha cok usudukce daha sakinlesir. Ve bu halde onu sarmak icerideki soguk kiyafetlerin izolasyonuna ve bebegin daha cok usumesine yol acar. Bu durumda bebek sicak bir ortamda soyulmali ve kiyafetleri degistirilmelidir. Fazla sicakliginin farkinda olun.
Yazin bebeklerin kiyafetlerinin pamuklu olmasina ozen gosterin. Sentetik kiyafetlerden kacinin. Eger bebek ciplak iken mutluysa ortam musaitse birakin ciplak kalsin. Disarida ise gunesten koruyun.

BEBEGIN TEMIZLIGI
Bebeklerin altlari disinda sik temizlenmeye ihtiyaci yoktur. Genellikle kordon dusunceye kadar bebegin yikanmamasi onerilir. Banyo yerine vucudunu islak bezle silebilirsiniz. Bu sirada burun ve kulaklara kulak temizleme copu sokmayiniz.
Idrar ve kaka aliskanliklari
Bebegin ilk kakasi siyah-yesil renkli katran kivamindadir ve mekonyum olarak adlandirilir. Eger ilk gun kaka yapmamissa doktor haberdar edilmelidir.
Kakanin degismesi: Mekonyum sonrasi kaka kahverengi-yesil yari sivi ve icinde kati parcalar bulunan bir haldedir. Eger kaka sizi endiselendiriyorsa bezi alin ve doktoruna sorun.
Kaka aliskanliginin oturmasi:
Anne sutu alan bebeklerin kakasi sari macun kivaminda olur. Fakat bazen yesil renkli ve sivi olabilir. Onemli olan bebegin genel durumudur kakasinin degisimi cok onemli degildir. Hazir mama alan bebeklerin kakasi daha fazla ve daha yogundur.
Kabizlik:
Biberon alan bebekler gunde birkac kez kaka yaparlar ancak meme alan bebekler birkac gun kaka yapmadan gecirebilirler. Biberon alan bir bebek iki gunde bir kaka yapiyorsa bunun sebebi genellikle suyu az icmesidir
Ishal:
Biberon alan bebekte ishal baslarsa doktora gorunmek gerekir eger eslik eden kusma da varsa acil muayene gereklidir. Gastroenterit denilen sindirim yollarinin iltihabi kucuk bebekler icin tehlikeli olabilir. Ancak ishallerin cogu iltihaptan degil yiyeceklerdendir.
Renk degisiklikleri:
Kati gidaya baslamadan once verilen bazi gidalar kakanin renk degisikligine yol acar.
Idrar:
Onemli olan idrari ne kadar sik yaptigi degil yapmadigi onemlidir. Birkac saatlik kuru kalan bebegi dikkatle izlemek gerekir. Aglama ve sakinlestirme bebekler agladiginda genellikle bunun bir sebebi vardir.
EN SIK AGLAMA SEBEPLERI
Aclik: en sik aglama sebebi acliktir. Bebek ac oldugunda onu yalnizca sut susturabilir.
Fazla uyari, korku: Cevrelerindeki hizli degisimlerde bebekleri korkutabilir.
Zamanlama hatasi: Bebek karni tok, uykusunu almisken hosuna giden hareketler, uykudan hemen once cok rahatsiz edici olabilirler. Ayni sekilde biberon deliginin degisimi bile bebegi huzursuz edebilir.
Ustunun cikarilmasi: Bebek derisinin kumas ile temasinin kaybettigi zaman bile huzursuz olabilir. Ayrica basindan cikarilan bir giyecek de bebegi huzursuz edebilir.
Irkilme: Bebek uykuya dalarken irkilebilir. Bu irkilme bile bebegi aglatabilir.
Fiziksel temasin kalkmasi: Bebekler kucaktan birakildiginda aglayabilirler ve tekrar kucaga alindiginda tekrar susarlar. Bu sakinlesme fiziksel temastan kaynaklanir.
Bazen bebeklerin neden agladigi anlasilamaz. Bu durumda bazi tedbirler almak faydali olabilir. Bunlar:Ninni soyleme, emzik veya hafif isitmak ile olabilir.
Kolik nedir:
Bebek gunun ayni saatlerinde (genellikle aksam) aglamaya basliyorsa, alinan her tedbir onu yalnizca birkac dakika sakinlestiriyorsa bebek “kolikli” olabilir. Bebeginizde infantil kolik varsa;

- aksam veya gece beslenme sonrasi siddetli sekilde aglamaya baslar
- aglamaya ciglik atma eslik eder, sanki bir yeri aciyor gibidir.
- yapilan her sey onu yalnizca birkac dakika sakinlestirir. Birkac dakika sonra aglama ve ciglik tekrar baslar.
- bebek bu aglama nobetleri arasinda tamamen sakin degildir. Hala hickirmakta ve titremektedir.
- butun bu olay birkac saat surer ve gecer. Gece genellikle bir problem yoktur
- ayni olay genellikle her gun tekrar eder ve ertesi gun ayni saate kadar bir problem yasanmaz.

Bu bulgular varsa bebekte “infantil kolik “ vardir veya baska bir tanimla bebek koliklidir.Infantil kolikin sebebi bilinmemektedir. Eger sebep ararsaniz kafaniz daha fazla karisacaktir. Bebekte organik bir problem yoktur. Her aglayan bebekte infantil kolik yoktur.
Infantil kolikin tedavisi: maalesef yoktur. Bu durumdaki bebekleri olan ailelerle konusmak, hangi davranisin bebegi rahat ettirdigini bulmak, kolik sirasinda nobetlese bebege bakmak, yuruyuse cikarmak,bazen kendi haline birakmak, faydali olabilir. Kolik genellikle 6. Aydan sonra kesilir ancak 12 aya kadar da surebilir. Unutmayin kolik cocugunuza zarar vermez.
Dis cikarma:
Bebekler genellikle 6. Ay civarinda ilk dislerini cikaririlar. Ilk cikan dis onde ve alttadir bir cok bebekte dis cikarma gec baslar. Bu cocugun gec kaldigi anlamina gelmez. Ama bazi bebeklerde ilk dis 4. Ayda da cikabilir. Dis cikarma cocugu halsiz dusurup, atesinin cikmasina yol acar. 6. Ayinda damagini kasiyan, halsiz, atesi bulunan bir bebek dis cikariyor demektir. Ama bebegin dis cikarmasi tibbi muayeneden ihmal edilecegi anlamina gelmemelidir. Dis cikarma sirasinda ates 38 derecenin ustune cikmaz, havale gecirilmez, kusma ve ishal olmaz. Bunlari goz onunde tutmak gereklidir. Bunlar baska hastaliklarin belirtileridir ve bir doktora gorunmek gereklidir.
Isilik:
Isilik, hafif kirmiziliktan cerahatli iltihaba kadar degisen goruntulerde olabilir. Erken donemde hafif kirmizilikla baslar, ama ileri donemlerinde iltihapli hale donusebilir. Isilik, bebegin altini silerken kullanilan bezlerin yapildigi maddelere karsi alerjiden oldugu gibi idrarin asitliginden de kaynaklanabilir. Veya her ikisi birden de olabilir. Cozum basittir. Ilik su en iyi cozumdur. Bebek her altini kirlettiginde alti hemen temizlenmedir. Mumkun oldugunda altini acik birakin ve bu halde tutun.

EMZIK ALISKANLIGI

Avantajlar:

- eger bebeginiz emzik emmeyi seviyorsa ve rahatsiz oldugunda emzigi verin bu bebegi sakinlestirecektir.
- eger bebek uyudugunda emzik agzinda kaliyorsa, bebek uyaninca tekrar emecek ve uykuya tekrar dalacaktir.
- bebek emzik emiyorsa buyuk ihtimalle parmagini emmeyecektir.
Dezavantajlar:
- bebek bir kez alistiginda emziksiz yapamaz. Yillar boyunca kullanabilir ve birakmakta zorlanir.
- emzik genellikle derin uykuda duser. Bebek uyaninca emzigi tekrar emmek ister. Bu da onu uyandirir.
- uyanikken emzigi emen bebek ses cikarmayi azaltir. Ve oyuncaklari agziyla kesfetmeyi erteler.
- her seferinde temizleyemiyorsaniz emzikler hijyenik degildirler.