Meyve suyu ve puresi: Ilk verilecek ek gidadir. Oncelikle elma suyu(tercihen tatli) ile baslanir. Elma iyice yikandiktan sonra soyulur cam rendede rendelenir suzulerek soyu elde edilir. Ilk denemede 1-2 cay kasigi veriniz. Daha sonra her gun taze hazirladiginiz meyve suyunun miktarini arttirarak bir haftanin sonunda tam bir elmanin suyu verilebilir. Her hafta armut, mandalina, portakal, havuc, seftali gibi degisik meyve sulari denenebilir. Meyve sularina seker eklenmemelidir. Cilek gibi alerji yapma ihtimali yuksek olan meyveleri daha ileride veriniz. Ayni hafta icinde birden fazla meyve cesidi vermeyiniz. Dorduncu aydan itibaren muz dahil olmak uzere meyve purelerine baslanabilir.
Domates suyu: Domatesin kabuklari soyulup, ezilerek tel suzgecten gecirilir. Tulbent icinde sikilarak purtuksuz ve cekirdeksiz suyu alinir. Anne sutu alan bebeklerde 4-6. aylarda yapay beslenen bebeklerde daha erken baslanabilir.
Tarhana: Baharatsiz yapilan tarhana corbasi 4. aydan sonra cocuklara verilebilir. Bir silme yemek kasigi tarhana bir bardak su ile karistirilip kaynatilir, ilik olarak cocuga verilir.
Kuru Baklagiller: Et ve yumurta almayan aileler cocuklarina verebilirler. Kirmizi veya sari mercimek iyi pisirildigi taktirde bebek icin iyi protein kaynagi olurlar. Digerleri de dis zarlari alinarak iyi pisirilip verile bilir.
Mercimek Corbasi: cay bardagi mercimek, cay bardagi bulgur veya pirinc, yarim havuc, yarim su bardagi su ile yumusayincaya kadar pisirilir. Pisme suyu dokulmez. Tahta kasikla ezilerek kevgirden gecirilir. Kivami koyu olursa su ilave edilir ve yarim tatli kasigi bitkisel sivi yag konur. 4. aydan itibaren bir tatli kasigi ile baslamak suretiyle, 7 ayliktan itibaren gunde 3-4 yemek kasigi verilebilir. (miktar cocugun istegine gore ayarlanir) Mercimek sebze corbasinin icine koyularak da pisirilebilir.
Havuc Corbasi: 2 su bardagi suya bir yemek kasigi pirinc, 3 kucuk havuc eklenerek 45 dk. pisirilir. Ezilip suzgecten gecirilerek tekrar atese konulup istege gore 1 tatli kasigi irmik veya tereyagi-sivi yag eklenebilir.
Patates Puresi: 1 orta boy patates kabuguyla haslanir, soyulur ve ezilir. 2-3 dovulmus biskuvi ile karistirilarak tam sutle 150 ml. Tamamlanir. Cocuk tatli begeniyorsa seker veya meyve suyu ile tatlandirilabilir. Yapay beslene sut cocuklarina 3-4 aylikta anne sutu alanlarda 6-7. aylarda verilir.
Yumurta: su icine yumurta yikanip konur. Kaynama derecesindeki suda 10 dk. pisirilir. Aki ayrilarak sarisi verilir. Sarisi ya sutle ezilerek veya sadece ezilip yada sebze corbasiyla karistirilarak cocuga verilir. Aydan sonra aki birlikte verilir.
Kiyma: Hafif ateste kendi verdigi suyu cekene kadar pisirilip yukarda hazirlanan sebze corbasi ve diger corbalar icine katilarak bebege verilebilir. Kiyma en uygun et verme seklidir. Kofte: Iki kere cekilmis kiyma, az miktarda ekmek ici ve az tuzla iyice yogrulur. Kofteler dibi yaglanmis tavada kapali olarak pisirilir. Ilk baslarken ceyrek kofte ile baslanir, gittikce artar.
Tavuk eti, balik eti, karaciger vb. pisirilip kemiginden ve kilcigindan iyice ayrilir, ezilerek verilir veya sebze corbasinin icine eklenir.
Sutun Hazirlanisi: Inek sutunu ve sute ilave edilecek suyu en az 10 dakika ayri ayri kaynatiriz. Ilk bir ay ile dort ay arasinda iki birim sute bir birim su ilave ediniz. (40 ml sute 20 ml su) Dorduncu aydan sonra sutu sulandirmaya gerek yoktur. Her 100 ml sutun icine bir kesme seker veya bir tatli kasigi seker ilave ediniz. Bebeginizin kabizligi varsa bir cay kasigi zeytinyagi ilave edilebilir.
Sebze Corbasinin Hazirlanisi: En erken 3. aydan sonra baslanabilir. Bir orta buyuklukte patates, 1 kucuk havuc veya taze kabak kucuk olarak dograyiniz, 2 su bardagi su kaynama derecesine gelince malzemeler konulup yumusayincaya kadar pisirilir. Tel suzgecten hic ezmeden gecirilerek suyu alinir. Bir tatli kasigi irmikle 5 dk. kaynatilarak corba yapilir.
Ilik olan corbayi birkac cay kasigi miktarindan baslayarak veririz. Bebeginiz tolere ettigi surece miktari giderek arttiriniz ve tam bir ogun seklinde veriniz. Sebze corbasi bebege alistirildiktan sonra veya bir hafta verilip bir sorunla karsilasilmamissa; sulu sebze puresine gecilir. (Bir hafta icinde)
Sulu Sebze Puresi: Bir orta buyuklukte patates, bir kucuk havuc veya taze kabak kucuk olarak dograyiniz. 2 su bardagi su kaynama derecesine gelince malzemeler konulup yumusayincaya kadar pisirilir. Almaya yakin 1 yemek kasigi pirinc katilir (veya tatlandirmak icin irmik katilir). Atesten alinip ezilir, pure haline getirilir. Daha sonra 1 cay kasigi bitkisel sivi yag eklenir. Bundan tam ogun olarak verilir. Bu sebzeleri tolere ediyorsa daha sonraki donemlerde taze fasulye, mercimek, bezelye, domates, yesil yaprakli sebzeler (ispanak en son eklenir), gibi gidalarda tek tek eklenebilir. Cocuk buyudukce sebze corbasi seklinde yapilip daha koyu olarak hazirlanir. Katilan suyu ilerleyen aylarda et suyu, kemik suyu seklinde de yapilabilir. Bu corbanin icine 2 kez cekilmis ve pisirilmis dana kiymasindan bir yemek kasigi yedirmek yayarli olur.
Muhallebi: 5. aydan itibaren (ilk 4 ayda anne sutu almayan cocuklarda daha erken baslanabilir) sebze puresinde 1-2 hafta sonra baslanir. Genellikle aksamda tek ogun olarak verilir. Bir su bardagi soguk sute (bir kahve fincani su), muhallebinin hazirlanmasinda kullanilan sut ilk donemlerde sulandirilmali giderek sute gecilmelidir; bir tatli kasigi pirinc unu ilave ederek kisik ateste karistirarak pisiriniz. Pisirdikten sonra bir tatli kasigi seker ilave edebilirsiniz. 6-7. aylarda pirinc ununa yulaf, misir, bugday unlari eklenebilir.
Yogurt: Yogurt yapmak icin pastorize edilmis veya kaynatilmis sut ilimaya birakilir. Eli yakmayacak sicakliga gelince 100 ml (bir cay bardagi) yogurt eklenir. Sutun uzeri kapatilarak kalin bir ortu ile ortulur, ilik bir yerde 5-6 saat mayalandirilir. Bebeklere her gun taze yogurt verilir.
Ilk denemede birkac cay kasigi yogurt veriniz, her gun miktarini giderek arttiriniz. Eger bebeginiz yogurdu sevmezse daha once denediginiz meyvelerden birini icine koyabilirsiniz. Mumkun olursa yogurdu pekmezle beraber vermeye alistirmak kansizligi onlemede faydali olacaktir.
Ek Besin Verilirken Dikkat Edilecek Noktalar:
Ilk kez verilecek besinler acken denenmelidir.
Her yeni gidaya tek tek baslanmali ve cok az miktarda (bir cay kasigi)
verilmeli. Bebegin alimina uygun olarak 3-4 gun icinde miktari arttirilmalidir. Boylece besin maddesine alerjisi tespit edilebilir.
Bebek istemedigi bir besini almak icin zorlanmamalidir. 2-3 hafta sonra tekrar denenmelidir.
Ek gidalara tek ogun olarak baslanir. Bebek 6 aylik oldugunda anne sutune ek olarak gunde 2-3 ogun olarak verilebilir.
Ek gidalara gecerken once tekli grup (yogurt, meyve sulari) kullanilir, daha sonra coklu karisimlara (sebze corbasi, kabak dolmasi) gecilir.
Bebeklere dogal ve taze hazirlanmis besinler verilmelidir. Dondurulmus yiyecekler, konserve, kati maddeli hazir besinler verilmemelidir.
Bebek icin hazirlanan besinler 2 saat icinde tuketilmelidir.
Besinlerin hazirlanmasinda kaynamis su kullanilmalidir.
Tum besimler sadece kasik ile verilmelidir. Ek gidalarin verilmesinde biberon kullanilmamalidir.
Bebegin beslenmesinde kullanilan kaplar bir tencere icerisinde agzi kapatilmis olarak en az 5 dk. sure ile kaynatilmalidir. (malzemeler plastik olmamalidir)
Meyve-sebze purelerini hazirlarken vitaminlerin kaybolmamasi icin cam rende kullanilmalidir.
Ek gidalara baslama doneminde cocugun tuz ihtiyaci yoktur ve tuzsuz besinleri kolayca alabilir. Bu nedenle ilk bir yil icinde yiyeceklere tuz katilmamasi onerilir.
Beslenme saatleri hem anne hem de cocuk icin mutlu gecen anlar olmalidir. Anne rahat olmali acele etmemelidir, cocuk kusabilir.
ISHAL
Ulkemizde her yil binlerce cocuk ishal nedeniyle olmektedir. Ishal diskinin gunde altidan fazla ve sulu hale gelmesiyle ortaya cikan bir durumdur. Su ve tuz kaybina bagli olarak su belirtiler ortaya cikar:
Deride kuruma ve burusma,
Idrar azalmasi,
Agiz kurulugu, halsizlik, huzursuzluk, istahsizlik,
Gozlerde cukura kacma,
Sut cocuklarinda bingildakta iceri cokme,
Cok ciddi vakalar disinda ilac kullanimi tavsiye edilmez. Etkenin ne oldugu tespit edilmeden antibiyotik kullanilmamalidir. Gereksiz antibiyotik kullanimi barsak dengesini bozacagi icin bu gibi durumlarda mutlaka doktora basvurulmalidir.
Beslenme; ishalde -nedeni ne olursa olsun- vucuttan atilan su ve tuz kaybinin yerine konmasi gerekir. Bu nedenle erken tedavi (yani sivi alimi ve diyet) cocuk sagligi acisindan onemlidir. Bunun icin;
Anne sutune devam edilmeli
Yogurt ve tahillar gibi enerji veren, iyi emilen besinlerin yani sira meyvelerde eklenmelidir.
Cocugunuzu az ve sik araliklarla besleyiniz
Susuz kalmamasina dikkat ediniz
Bol bol O.R.S. (ishal icin ozel hazirlanmis sulandirilacak toz) veya kullanima hazir su-tuz karisimindan (sade, cilekli veya elmali) veriniz
Evde kendinizin yapabilecegi 4 su bardagi kaynatilmis ilik suya, 1 tatli kasigi sofra tuzu, 1 cay kasigi karbonat, 1 yemek kasigi beyaz toz seker ile hazirlanan karisimdan O.R.S. yerine yine sik araliklarla iciriniz. Bu hazirlanan karisim 24 saatte bir degistirilmelidir.
Cok sulu ishallerde; her sabah basi veya her diskilayistan sonra bir veya iki cay bardagi yukaridaki karisimlardan birini veriniz.
Yogurt, tuzlu ayran, yogurtlu corba veriniz.
Meyve olarak elma, muz, seftaliyi kullaniniz.
Ornek Yemek Listesi (Bir yas sonrasi icin)
Kahvalti: acik cay veya ihlamur, beyaz peynir, ekmek
Kusluk: tuzlu ayran veya meyve suyu (taze elma, seftali veya muz ezmesi evde yapilmali)
Oglen ve Aksam: bir kepce yogurt corbasi veya pirinc corbasi, yogurt, haslanmis patates, pirinc lapasi, elma, seftali veya muz, ekmek
Ikindi: tuzlu ayran.
Domates suyu: Domatesin kabuklari soyulup, ezilerek tel suzgecten gecirilir. Tulbent icinde sikilarak purtuksuz ve cekirdeksiz suyu alinir. Anne sutu alan bebeklerde 4-6. aylarda yapay beslenen bebeklerde daha erken baslanabilir.
Tarhana: Baharatsiz yapilan tarhana corbasi 4. aydan sonra cocuklara verilebilir. Bir silme yemek kasigi tarhana bir bardak su ile karistirilip kaynatilir, ilik olarak cocuga verilir.
Kuru Baklagiller: Et ve yumurta almayan aileler cocuklarina verebilirler. Kirmizi veya sari mercimek iyi pisirildigi taktirde bebek icin iyi protein kaynagi olurlar. Digerleri de dis zarlari alinarak iyi pisirilip verile bilir.
Mercimek Corbasi: cay bardagi mercimek, cay bardagi bulgur veya pirinc, yarim havuc, yarim su bardagi su ile yumusayincaya kadar pisirilir. Pisme suyu dokulmez. Tahta kasikla ezilerek kevgirden gecirilir. Kivami koyu olursa su ilave edilir ve yarim tatli kasigi bitkisel sivi yag konur. 4. aydan itibaren bir tatli kasigi ile baslamak suretiyle, 7 ayliktan itibaren gunde 3-4 yemek kasigi verilebilir. (miktar cocugun istegine gore ayarlanir) Mercimek sebze corbasinin icine koyularak da pisirilebilir.
Havuc Corbasi: 2 su bardagi suya bir yemek kasigi pirinc, 3 kucuk havuc eklenerek 45 dk. pisirilir. Ezilip suzgecten gecirilerek tekrar atese konulup istege gore 1 tatli kasigi irmik veya tereyagi-sivi yag eklenebilir.
Patates Puresi: 1 orta boy patates kabuguyla haslanir, soyulur ve ezilir. 2-3 dovulmus biskuvi ile karistirilarak tam sutle 150 ml. Tamamlanir. Cocuk tatli begeniyorsa seker veya meyve suyu ile tatlandirilabilir. Yapay beslene sut cocuklarina 3-4 aylikta anne sutu alanlarda 6-7. aylarda verilir.
Yumurta: su icine yumurta yikanip konur. Kaynama derecesindeki suda 10 dk. pisirilir. Aki ayrilarak sarisi verilir. Sarisi ya sutle ezilerek veya sadece ezilip yada sebze corbasiyla karistirilarak cocuga verilir. Aydan sonra aki birlikte verilir.
Kiyma: Hafif ateste kendi verdigi suyu cekene kadar pisirilip yukarda hazirlanan sebze corbasi ve diger corbalar icine katilarak bebege verilebilir. Kiyma en uygun et verme seklidir. Kofte: Iki kere cekilmis kiyma, az miktarda ekmek ici ve az tuzla iyice yogrulur. Kofteler dibi yaglanmis tavada kapali olarak pisirilir. Ilk baslarken ceyrek kofte ile baslanir, gittikce artar.
Tavuk eti, balik eti, karaciger vb. pisirilip kemiginden ve kilcigindan iyice ayrilir, ezilerek verilir veya sebze corbasinin icine eklenir.
Sutun Hazirlanisi: Inek sutunu ve sute ilave edilecek suyu en az 10 dakika ayri ayri kaynatiriz. Ilk bir ay ile dort ay arasinda iki birim sute bir birim su ilave ediniz. (40 ml sute 20 ml su) Dorduncu aydan sonra sutu sulandirmaya gerek yoktur. Her 100 ml sutun icine bir kesme seker veya bir tatli kasigi seker ilave ediniz. Bebeginizin kabizligi varsa bir cay kasigi zeytinyagi ilave edilebilir.
Sebze Corbasinin Hazirlanisi: En erken 3. aydan sonra baslanabilir. Bir orta buyuklukte patates, 1 kucuk havuc veya taze kabak kucuk olarak dograyiniz, 2 su bardagi su kaynama derecesine gelince malzemeler konulup yumusayincaya kadar pisirilir. Tel suzgecten hic ezmeden gecirilerek suyu alinir. Bir tatli kasigi irmikle 5 dk. kaynatilarak corba yapilir.
Ilik olan corbayi birkac cay kasigi miktarindan baslayarak veririz. Bebeginiz tolere ettigi surece miktari giderek arttiriniz ve tam bir ogun seklinde veriniz. Sebze corbasi bebege alistirildiktan sonra veya bir hafta verilip bir sorunla karsilasilmamissa; sulu sebze puresine gecilir. (Bir hafta icinde)
Sulu Sebze Puresi: Bir orta buyuklukte patates, bir kucuk havuc veya taze kabak kucuk olarak dograyiniz. 2 su bardagi su kaynama derecesine gelince malzemeler konulup yumusayincaya kadar pisirilir. Almaya yakin 1 yemek kasigi pirinc katilir (veya tatlandirmak icin irmik katilir). Atesten alinip ezilir, pure haline getirilir. Daha sonra 1 cay kasigi bitkisel sivi yag eklenir. Bundan tam ogun olarak verilir. Bu sebzeleri tolere ediyorsa daha sonraki donemlerde taze fasulye, mercimek, bezelye, domates, yesil yaprakli sebzeler (ispanak en son eklenir), gibi gidalarda tek tek eklenebilir. Cocuk buyudukce sebze corbasi seklinde yapilip daha koyu olarak hazirlanir. Katilan suyu ilerleyen aylarda et suyu, kemik suyu seklinde de yapilabilir. Bu corbanin icine 2 kez cekilmis ve pisirilmis dana kiymasindan bir yemek kasigi yedirmek yayarli olur.
Muhallebi: 5. aydan itibaren (ilk 4 ayda anne sutu almayan cocuklarda daha erken baslanabilir) sebze puresinde 1-2 hafta sonra baslanir. Genellikle aksamda tek ogun olarak verilir. Bir su bardagi soguk sute (bir kahve fincani su), muhallebinin hazirlanmasinda kullanilan sut ilk donemlerde sulandirilmali giderek sute gecilmelidir; bir tatli kasigi pirinc unu ilave ederek kisik ateste karistirarak pisiriniz. Pisirdikten sonra bir tatli kasigi seker ilave edebilirsiniz. 6-7. aylarda pirinc ununa yulaf, misir, bugday unlari eklenebilir.
Yogurt: Yogurt yapmak icin pastorize edilmis veya kaynatilmis sut ilimaya birakilir. Eli yakmayacak sicakliga gelince 100 ml (bir cay bardagi) yogurt eklenir. Sutun uzeri kapatilarak kalin bir ortu ile ortulur, ilik bir yerde 5-6 saat mayalandirilir. Bebeklere her gun taze yogurt verilir.
Ilk denemede birkac cay kasigi yogurt veriniz, her gun miktarini giderek arttiriniz. Eger bebeginiz yogurdu sevmezse daha once denediginiz meyvelerden birini icine koyabilirsiniz. Mumkun olursa yogurdu pekmezle beraber vermeye alistirmak kansizligi onlemede faydali olacaktir.
Ek Besin Verilirken Dikkat Edilecek Noktalar:
Ilk kez verilecek besinler acken denenmelidir.
Her yeni gidaya tek tek baslanmali ve cok az miktarda (bir cay kasigi)
verilmeli. Bebegin alimina uygun olarak 3-4 gun icinde miktari arttirilmalidir. Boylece besin maddesine alerjisi tespit edilebilir.
Bebek istemedigi bir besini almak icin zorlanmamalidir. 2-3 hafta sonra tekrar denenmelidir.
Ek gidalara tek ogun olarak baslanir. Bebek 6 aylik oldugunda anne sutune ek olarak gunde 2-3 ogun olarak verilebilir.
Ek gidalara gecerken once tekli grup (yogurt, meyve sulari) kullanilir, daha sonra coklu karisimlara (sebze corbasi, kabak dolmasi) gecilir.
Bebeklere dogal ve taze hazirlanmis besinler verilmelidir. Dondurulmus yiyecekler, konserve, kati maddeli hazir besinler verilmemelidir.
Bebek icin hazirlanan besinler 2 saat icinde tuketilmelidir.
Besinlerin hazirlanmasinda kaynamis su kullanilmalidir.
Tum besimler sadece kasik ile verilmelidir. Ek gidalarin verilmesinde biberon kullanilmamalidir.
Bebegin beslenmesinde kullanilan kaplar bir tencere icerisinde agzi kapatilmis olarak en az 5 dk. sure ile kaynatilmalidir. (malzemeler plastik olmamalidir)
Meyve-sebze purelerini hazirlarken vitaminlerin kaybolmamasi icin cam rende kullanilmalidir.
Ek gidalara baslama doneminde cocugun tuz ihtiyaci yoktur ve tuzsuz besinleri kolayca alabilir. Bu nedenle ilk bir yil icinde yiyeceklere tuz katilmamasi onerilir.
Beslenme saatleri hem anne hem de cocuk icin mutlu gecen anlar olmalidir. Anne rahat olmali acele etmemelidir, cocuk kusabilir.
ISHAL
Ulkemizde her yil binlerce cocuk ishal nedeniyle olmektedir. Ishal diskinin gunde altidan fazla ve sulu hale gelmesiyle ortaya cikan bir durumdur. Su ve tuz kaybina bagli olarak su belirtiler ortaya cikar:
Deride kuruma ve burusma,
Idrar azalmasi,
Agiz kurulugu, halsizlik, huzursuzluk, istahsizlik,
Gozlerde cukura kacma,
Sut cocuklarinda bingildakta iceri cokme,
Cok ciddi vakalar disinda ilac kullanimi tavsiye edilmez. Etkenin ne oldugu tespit edilmeden antibiyotik kullanilmamalidir. Gereksiz antibiyotik kullanimi barsak dengesini bozacagi icin bu gibi durumlarda mutlaka doktora basvurulmalidir.
Beslenme; ishalde -nedeni ne olursa olsun- vucuttan atilan su ve tuz kaybinin yerine konmasi gerekir. Bu nedenle erken tedavi (yani sivi alimi ve diyet) cocuk sagligi acisindan onemlidir. Bunun icin;
Anne sutune devam edilmeli
Yogurt ve tahillar gibi enerji veren, iyi emilen besinlerin yani sira meyvelerde eklenmelidir.
Cocugunuzu az ve sik araliklarla besleyiniz
Susuz kalmamasina dikkat ediniz
Bol bol O.R.S. (ishal icin ozel hazirlanmis sulandirilacak toz) veya kullanima hazir su-tuz karisimindan (sade, cilekli veya elmali) veriniz
Evde kendinizin yapabilecegi 4 su bardagi kaynatilmis ilik suya, 1 tatli kasigi sofra tuzu, 1 cay kasigi karbonat, 1 yemek kasigi beyaz toz seker ile hazirlanan karisimdan O.R.S. yerine yine sik araliklarla iciriniz. Bu hazirlanan karisim 24 saatte bir degistirilmelidir.
Cok sulu ishallerde; her sabah basi veya her diskilayistan sonra bir veya iki cay bardagi yukaridaki karisimlardan birini veriniz.
Yogurt, tuzlu ayran, yogurtlu corba veriniz.
Meyve olarak elma, muz, seftaliyi kullaniniz.
Ornek Yemek Listesi (Bir yas sonrasi icin)
Kahvalti: acik cay veya ihlamur, beyaz peynir, ekmek
Kusluk: tuzlu ayran veya meyve suyu (taze elma, seftali veya muz ezmesi evde yapilmali)
Oglen ve Aksam: bir kepce yogurt corbasi veya pirinc corbasi, yogurt, haslanmis patates, pirinc lapasi, elma, seftali veya muz, ekmek
Ikindi: tuzlu ayran.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder