CEKINGEN COCUKLAR

Bu cocuklar yasitlari ile iliski kurmada zorlanirlar, arkadaslari ile birlikte olmaktansa yalniz kalmayi tercih ederler, yasitlarindan cekinirler, bazi hallerde kendilerinden kucuklerle bir araya gelirler. Birisi onlara cok yaklasirsa ondan uzaklasmak suretiyle tepkide bulunurlar. Annelerinin yanindan ayrilmazlar hatta babalariyla ya da buyukanneleriyle yalniz kalmaktan kacinirlar. Annelerinden ayrildiklarinda ilk tepkileri aglama olur. Kendilerini sozlu olarak ifade etmekten cekinirler, kendilerine soru soruldugunda bazen cevaplandirmaktan kacinirlar, baslarini one egerler, nadir hallerde de goz veya bas hareketi ile cevaplandirmakla yetinirler. Cogunlukla guvensiz ve huzursuz cocuklardir. Arastirma bulgularina gore bazilarinda saldirganlik duygulari gorulebilir. Cekingen cocuklar okul ortami veya arkadas grubu icinde olduklarinda oyuna katilmak isteseler de kendilerinde bu cesareti bulamazlar. Mutlaka birisi onlari elinden tutup oyuna sokmalidir, oyuna girdikten sonra da mutlu olduklari dikkati ceker. Cekingen cocuklar ayni zamanda onlardan ne bekledigini veya yeni bir durumu nasil ele alacaklarini bilmediklerinde, ozellikle yeni bir is karsisinda kaldiklarinda normalin ustunde bir huzursuzluk gosterirler. Ornegin doktorlarin cocuklari muayene etmeye gelecegi soylediginde cekingen cocuklar aglamaya baslarlar, okuldan kacmaya calisirlar. Cekingen cocuklarin cogunun sinifta sevdikleri bir yer vardir. Bu yer genellikle faaliyetlerden, kalabaliktan uzak ve rahatca oturabilecekleri bir minder ustu veya duz bir yerdir. Burada olup biten seylerin coguna karsi ilgisiz ve bir cogundan habersizdirler. Onlarin cok az seye karsi ilgi gosterdikleri ve kendilerini rahatlatmak icin sik sik parmak emdikleri, ileri geri sallandiklari, masturbasyon yaptiklari veya kendi saclarini ve kulaklarini cektikleri gorulur. Aile baskisi veya ailenin cocugu cok koruyucu Cekingenligin Nedenleri : Cocugun kendisi bir seyler yapmak ister ve bunu Cevrenin etkileri olmasi. basaramazsa cekingen olur ya da bir ise baslamadan once basarisizlik korkusu Cocuklarin soylediklerine aldiris edilmemesi, hissederse cekingen olur. Cocuktan yasi ve kapasitesi disinda davranislar fikrinin surekli elestirilmesi Cocugun cabasina karsi tepkisiz kalmak, onu hicbir sekilde beklemek yureklendirmemek cekingenligin nedenlerindendir. CEKINGEN COCUGUN SOSYALLESTIRILMESI Oncelikle annelerinden kopmalarina yardim etmek,sonra bir arkadasla birlikte olmalarina firsat vermek, daha sonrada bir arkadas grubu ya da faaliyet grubuna girmelerini saglamak gerekir. Basarili ve mutlu olacaklari bir alanin kesfedilmesi onlari huzurlu kilar. CEKINGEN COCUGUN UYUM SORUNUN Ogretmen, cocugun kabugundan giderilmesinde Ogretmene Ve Okula Dusen Gorevler: Cocugu ilk cikmakta gucluk cekecegini kabullenmeli ve sabirli olmalidir. gunden faaliyete katilmamasi icin zorlamamalidir, hoslandigi faaliyetleri bir Zaman zaman bir kosede yalniz sure karsidan izlemesine izin verilmelidir. Oncelikle ogretmen kendisi cocukla diyalog oynamasina izin verilmelidir. Cocugun kurmali sonra tek arkadasla diyalog kurmasi saglanmalidir. Cekingenlikten kurtulabilecegi su, cekingenliginin sebebi arastirilmalidir. Yaratici kum, kil, camur, boya gibi malzemeleri kullanmaya tesvik edilmelidir. Dramatik oyunda rahatlamasi saglanmalidir. Faaliyetlere yonlendirilmelidir. Cocuk en ufak bir basarisinda Cocuga basari ve desarj alanlari bulunmalidir. Duzenlenmis faaliyetler esnasinda ogretmen tarafindan yureklendirilmeli. cekingen cocuk icin ne yapilabilir? Cocuktaki cekingenligin cok degisik sebepleri vardir ve problemin kaynagi, cocukla nasil bir calisma yapilacagini etkiler. Cekingen cocuklarin cogu sizin onunla ufak ilgilenmenizle acilip konusmaya baslarlar. Sinifinizda nasil bir davranis istedigini bilen ama isbirligi yapmak istemeyen cekingen bir cocuk bulunabilir. Bu cocuk yeni faaliyetlere baslamaktan korkan ve bundan dolayi sizden fazladan tesvik isteyen bir cekingen cocuk bulunabilir. Boyle bir cocugun herhangi ufak bir gayretinden dolayi aferin diyerek veya oksayarak takdir ediniz. Isinde ufakta olsa bazi Halka basarilar elde ettikten sonra isbirligi yapmak ona daha kolay gelir. Seklinde calisma esnasinda cekingen cocuk icin ne yapilabilir? Halka seklinde calismaya katilmasi icin cocuga baski yapmak iyi degildir. Bu cocuklara karsi yavas ve onlardan az is isteme seklindeki bir yaklasim genellikle daha cok etkilidir. Cocuga yapilanlari seyretmesi konusulanlari dinlemesi icin izin verilmelidir. Cocugun ilk iletisim tesebbusune dikkat edilmelidir. Cocugun istegine veya sorusuna hemen cevap verilmeli ama bu onu susturacak sekilde bir cevap olmamalidir. Cocugun kendine karsi guveni arttikca grup calismasina daha Ogretim esnasinda cekingen cocuk icin ne yapilabilir? istekli olacaktir. Bireysel dikkat gosterilir ve bireysel talimat verilirse cekingen cocuk verilen isi en iyi sekilde yapabilir. Bununla beraber cekingen cocuk baskalarinin kendisine yaklasmaktan huzursuzluk duydugu icin ona yaklasmak zor olabilir. Bunu icin siz cocugun isine karismayan onu sakinlestiren biri olarak gorulmelisiniz. Cocugun dili gelismemis olabileceginden, yavas ve acik konusmaya, istenilen sekilde hareket etmeye calismalisiniz. Cocuk sizinle goz goze gelmekten cekinebilir ve sorulariniza cevap vermeyi reddedebilir. Eger cocuk sorulariniza cevap vermeyi reddetmeye devam ederse cocugun sevebilecegi baska bir faaliyet bulmaya calismalisiniz. Eger cocuga sevebilecegi baska bir faaliyet bulamazsaniz cocugun oturup digerlerini seyretmesine izin verilmeli ya da istedigi zaman oynayabilecekleri oyuncaklari ve kullanabilecegi malzemeleri yanina koymalisiniz. Devamli ilgi veya kontrol cocugu daha cok cekingen yapabilir. Disarida oyun esnasinda cekingen cocuk icin ne yapilabilir? Disarida oynanan oyunlar cocuklarin: Sosyal becerilerinin, akranlari arasinda etkilesimin, anlama becerilerinin gelismesine yardimci olur. Cekingen cocuk oyun yerinde ozel bir dikkati gerektirir. Bu durumda cocugu birkac basit faaliyet icine sokmayi denemelisiniz. Bu cabaniz uzunca bir sure alabilir. Cocukta birkac beceri elde ettikten sonra faaliyetleri diger becerileri de icine alarak genislete bilirsiniz. En iyi tutum isbirligi yapmasi icin cocuga baski yapmamaktir. Sadece faaliyeti seyretmesi ve anlamasi icin zaman ayirmalidir. Cocuk konuya karsi ilgi gostermeye basladigi zaman bireysel talimat verilerek cocukla ilgilenmeye baslanmalidir. Bu ilgilenme yerini yavas yavas cocugun diger cocuklarla yapacagi etkilesime birakilmalidir. Cekingen cocugun diger cocuklarla yapacagi etkilesimin sozle olacagi beklenmemelidir. Ancak siz ona talimat vermeli, duzenli konusmalar yapilmalisiniz. (Rolunu begendin mi, tekrar oynamak Serbest oyun esnasinda cekingen cocuk icin ne yapilabilir: ister misin? ) Serbest oyun cocuklarin; sosyal becerilerinin, bagimsiz calisma faaliyetlerinin, hayal kurma becerilerinin, kas becerilerinin gelismesine yardimci olur. Serbest oyun faaliyetleri: Su, kum masasi, bloklar ve resimli kartlarla yapilabilir. Serbest oyun cekingen cocuk icin cok degerli bir faaliyettir. Bu faaliyette cocugun diger cocuklarin oyunlarini seyretmesi onlarla etkilesimde bulunmasi serbesttir. Cocugu gozlemek cocugun ilgilerini ogrenmeye yardim eder. Ogrenince cocuga zevk alabilecegini dusundugunuz birkac oyun ogretebilirsiniz. Akranlari ile acele iliski kurmasi icin cocuk sikistirilmalidir. Cocuk arkadaslarinin yaninda onlarla acikca gorulen bir iliski kurmadan benzer faaliyetlerde bulunursa, cocugun onlarla gercek bir etkilesim icin ilk adimi attigini Beslenme esnasinda cekingen cocuk icin ne yapilabilir: Yemek bilmelisiniz. cocuklarin, yiyecekler hakkinda genel bilgilerin, konusma ve dil becerilerinin, isbirligi ve paylasma becerilerinin gelismesine yardim eder. Cekingen cocuk bazi hallerde bir grupla yemek yemede rahat olamaya bilir. Yemek yemeyi reddedebilir. Arkadaslarinin yemegi kendilerine uzatmasi isteklerini duymazdan gelebilirler. Boyle cocuga belirli zamanlarda yemek verebilirsiniz ama asla yemek yemesi icin Muzik ve resim zorlamamalisiniz. Sessizce seyretmesine izin vermelisiniz. calismasinda cekingen cocuk icin ne yapilabilir: Muzik, cocuklara dinlenme becerileri , ritim duygusunu, talimatlari izleme kabiliyetlerini gelistirme firsati verir. Resim faaliyetleri cocuklara gorerek ogrenme, ince kaslarini gelistirme firsatini verir. Bazi kucuk cocuklarin resim ve muzik faaliyetlerine pek yatkinliklari yoktur. Fakat onlari cekici bulurlar. Bu faaliyetleri bir sure izledikten sonra huzursuz bir cocuk kendi istegiyle faaliyete katilabilir. Bu durumda cocugun faaliyete katilmasi icin sikilmadan kibarca tesvik Hikaye saatinde cekingen cocuk icin ne edebilirsiniz, baskidan sakinilmalidir. yapilabilir: Cekingen bir cocugun dille arasi pek iyi olmadigindan okumanin acik olmasi ve kelimelerin net olarak soylenmesi gerekir. Konu hakkinda sorulacak sorularda bu cocuk en sona birakilmalidir. Ayrica sorular evet veya hayir diyecek sekilde sorulmalidir. Cocuk sorulara cevap verirse hikayeyi dinlerken dikkat etmis oldugu anlasilir. Eger cocugun dilinde bir bozukluk varsa hikayeyi Dinlenme zamaninda cekingen cocuk icin ne resimlerle anlatmasi istenmelidir. yapilabilir: Dinlenme zamaninda cocuklar sakinlesir. Dinlenme zamani cocugun en cok sevdigi faaliyettir. Cunku dinlenme zamani sessiz ve etkilesim olmayan bir zamanindir. Dinlenme zamaninda cekingen cocugun en buyuk problemi surenin bitecegi yeni bir faaliyetin baslayacagi korkusudur. Diger cocuklar uyandirilmadan cekingen cocuk uyandirilmalidir, pasif etkilesimi olmayan islere baslatilmalidir. (Battaniyeleri katlama, resim albumune bakma vb.) Cocuk, Cekingen rahatladikca gunun geriye kalan kismi daha cekici gibi gorulur. Kendini•Kisi inkar eder. Duygularina karsi durust degildir. Istedigi amaclara ulasamaz. Baskalarinin kendi adina secim yapmasina izin verir. Ofke duyar, Guvenden Kisi Duygularini tanir. Durustce duygularini ifade eder. kaygilidir. Saldirgan Istedigi amaca ulasir. Kendi adina secim yapar. Kendine guvenlidir. Kisi Baskalarini kirarak hice sayarak kendini gelistirmeye calisir. Duygularini tanimaz. Istedigi amaclara baskalarini kirarak ulasir. Baskalari adina secim yapar. Kendini hakli ve ustun gorur. CEKINGEN COCUGUN GOSTERDIGI TIPIK Karalama Becerileri: Cekingen cocuklarin cogu yasi geldiginde gerekli OZELLIKLER becerileri kazanirlar ve el mahareti gerektiren isleri yapmayi ogrenirler. Bu cocuklarin cekingenlikleri, bilgi ve becerilerini uygulamaya koymalarini zorlastirmaktadir. Cekingen cocuklarinin cogunun kelimelerle ve yaparak ifade edebildiklerinden daha cogunu bildiklerini ve daha cok sey yapabileceklerini kabul etmek hatali degildir. Cekingen cocuklarin cogu, birinci derecede baskalarinin calismalarini guvenli bir mesafeden seyrederek ogrenirler. Onlar genellikle grup faaliyetlerine katilmazlar. Yeni faaliyetlere gecmeleri ve malzeme kullanmalari sinirlidir. Malzeme kullanmadaki cekingenlikleri kabiliyetsizliklerinden ziyade, korkudan ve kendilerine guvensizliklerinden ileri gelmektedir. Mesela, okul oncesi cekingen cocuklarin cogu, bir tek pastel kalem alsalar ve onunla kagidin kosesini zoraki gorulur. Bir isaret yapsalar bile degisik renkleri tanirlar, bilirler. Cogu kez onlar normal el becerilerine sahiptirler. Ancak, ogretmen ipin sonuna bir dugum atarak dizdiginiz boncuklar cikmasin deyince kadar ayni boncugu tekrar tekrar ipe gecirirler ve boncukta duser. Bu cocuklar sevgiyle desteklenirse, kendilerine guven gelip yeni islerde ustalasabilirler. Her hangi bir isi yapmayi inatla reddettiklerinde, sizden bu durumu iyilikle karsilamanizi umarlar. Ve bu onlari sevindirir. Boyle karsilandiklari takdirde Sizin vereceginiz destekle bir cok faaliyetleri tekrara yapmayi denerler. Mesela, diger cocuklarin yaninda onlarin ise tesvik etmeniz, cesaretlendirmeniz diger cocuklarla beraber civileri tahtadaki deliklere takma faaliyetine katilmalarini saglayabilir. Ama bu cocuklar, parmaklari ile resim boyayan diger cocuklari gunlerce seyretmis olmalarina ragmen parmaklari ile resim yapmayi reddederler. Gruba katilmalari istenince baslarini saklayabilirler veya hic bir sey soylemeden geri donuverirler. Eger boyle bir cocuga boyama masasina otur derseniz, itiraz etmeden oturabilir. Ancak ellerini sikica masanin altina sokar ve cikarmaz. Boyle bir cocuk belki yapilanlari sessizce seyrederek Hareket Becerileri: Testlerin, cekingen cocuklarin kaba ve ogrenebilirler. Ince hareket gelisimlerinin yaslarina gore uygun oldugunu gostermesine ragmen bu cocuklarin cogu mumkun oldugunca az ve yavas hareket ederler. Bir kisim cekingen cocuklar ise uzun bir sure hareketsiz otururlar. Veya vucutlarinin bazi kisimlarini hareket ettirirken kalan kisimlarini hareketsiz,kimildatmadan tutarlar. Ornegin, oyuncaklarla oynamak icin ellerini kullanabilir ama ayni yerde kimildamadan otururlar. Vucutlarini kullandiklari zaman, hareketleri yalpalama seklinde,zayif ve oldukca sinirlidir. Koordinasyonlari zayif gibi gorunur. Bir cok cekingen cocuk bukulup bir sandalyeye veya yere kalcasi ustune, sanki kemikleri lastikmis gibi yigili verir. Bu cocuklar ayni zaman da kendilerini rahatlatmak icin vucutlarini kullanirlar. Parmak emme, saclarini kivirma ve sallama gibi davranislar sergilerler. Bu cocuklara kendi kendilerine guven duygusu kazandirdikca, cekingenliklerinin ustesinden gelmelerine yardim Konusma Ve dil edilmis olur ve vucut hareketleri de bir hayli normallesir. Becerileri Bir cok cekingen cocuk dili anlar ve oldukca da iyi konusur. Ancak bu cocuklar okul oncesinde hic konusmaz veya cok seyrek konusurlar. Onlar hazlarini yuzlerinde ufak bir gulumseme ile, uzuntulerini de hickirarak veya hafif sesle aglayarak belli ederler. Konusmalari isitilmesi zor fisiltilar gibi bir sesle olur. Sinifta isteklerini cok yavas bir sesle ifade ettiklerinden onlarin bu iletisim girisimleri kaybolur gider. Isteklerine herhangi bir cevap alamadiklari zaman isi tamamen birakiverirler. Konusma ve konusturulma cekingen cocuklari cok rahatsiz eder gorunmektedir. Bir istege karsi cogu kez yuzunu baska yone cevirerek veya taslasmis bir yuzle, yerinde sessizce oturarak reaksiyonda bulunurlar. Diger cocuklar sizin cekingen cocukla konuya girisiminizi veya gayretinizi gorurlerse bu cocukla iletisim kurma girisimlerini devam ettirirler. Aksi takdirde onlarda konusmayi keserler. Bu cocuklar sinirli ve cekingen davranislariyla, yalnizlik, korku izole edilme duygularini anlatirlar. Ama onlarin digerlerini dikkatle gozlemeleri ve cekinerek taklit etmeleri diger cocuklar gibi olma, onlara benzeme his ve arzularinin kuvvetli bir isaretidir. Bazen onlar yalvaran bakislari ile veya size sarilarak, gruba katilma ve Benlik Kavrami Ve Sosyal Beceriler: Guvenceye olan ihtiyaclarini bildirirler. Cekingen cocuklarin cogu kendileri hakkinda olumsuz dusunceye sahiptirler ve onlarin kabiliyetleri bir cok isi basariya ulastiracak gucte degildir. Mesela, Anita boncuklari ipe duzerek pek cok taki yapmis olmasina ragmen daima “ben cok aptalim. Bu boncuklarin hepsini ipe duzebilecegimi zannetmiyorum.”diyerek ise baslar. Cekingen cocuklar kendileri hakkinda olumsuz duygular icinde olduklarindan, gruptan uzaklasip kendi kisisel kabuklarina cekilmekten baska bir sey yapamamaktadirlar. Onlar yanlis bir is, hareket yapmaktansa hic bir sey yapmamayi tercih etmekte veya hicbir iddia ve kesinlik tanimayan faaliyetlerde bulunmaktadirlar. Onlar herhangi iyi bir sey yapmada, kendi kendilerine guvenmediklerinden, bir faaliyette bulunmaktan ya cekinirler ya da digerlerini buyuk bir dikkatle taklit ederler. Onlarin rahatsizliklari cevrelerindeki diger cocuklardan gelmektedir. Cevredeki cocuklara tepkide bulunmalari, onlarla iliski kurmamalari bu durumun acik bir delilidir. Mesela, diger cocuklar onlara oyun oynamayi teklif ettikleri de kacabilirler,sorulari cevaplamayi reddedebilirler veya etraflarinda olup bitenleri gormezlikten gelirler. Ama onlari tesvike, ovguye buyuk ihtiyaclari vardir. Tesvik onlarin calisma azmini kuvvetlendirir, tesebbuslerini devam ettirir veya en azindan isi yapar gibi gorunmelerini saglar. Problemle ilgilenmede ve ugrasmada oldukca beceriksiz olduklarindan problemli islerden cekinirler. Onlar oyuncaklarla bir cabaya girmeden onlari hareketsiz taslasmis heykel gibi sessizce seyrederler. Cekingen cocuklar digerlerinin varligindan kolay kolay huzur duymazlar. Onlar ancak birbirlerini sallayarak, birbirleriyle alay ederek, surtunerek rahatlarlar. Bu cocuklarin bazilari baskalarina karsi gosteremedikleri kizginliklarini kendilerine, kendi esyalarina cevirirler. Bu duygularini da kendilerini yerlere atarak, kagit ve defterlerini yirtarak,oyuncaklarini parcalayarak veya kendilerini bazi seylerden mahrum ederek ifade ederler. Istenilen bir isi dogru zamanda ve dogru bir sekilde yapamadiklari duygusu icinde olan cekingen cocuklar, diger cocuklarla iliski kurmaz ve oyun oynamazlar. Bu duygu icinde olan cocuk, kendi etrafinda kendini koruyan pasiviteye dayanan bir kabuk olusturur. Bununla beraber urkek ve duygulu olan cekingen cocuklar etraflarinda olup bitenden haberdardirlar. Cekingen cocuklarin cogu, diger cocuklarin ve yetiskinlerin cok dikkatli izleyicisidirler. Onlar goz ucuyla olup bitenleri gozlerler. Ama kendilerine bakildigini anlar anlamaz cabucak gozlerini cevirirler. Oyunlarinda, diger cocuklarda gordukleri hareketleri taklit ederek kullanirlar. Bazen sert kuvvetli hareketlerle itiraz ederek, bagirma cagirma haric, tum faaliyetleri taklit ederler. Cekingen cocuklar cogu kez ,diger cocuklarla iyi iliskiler kurmak, iyi gecinmek icin hicbir caba sarf etmezler. Bazen digerleri tarafindan oyuna cagrildiklarinda, onlara karsi arkalarini donerler. Bazen de diger cocuklarin varligini oldukca farkinda gibi gorunurler ve oyuna alinmak istedikleri zaman onlari rahatsiz ederler. Bazen de onlara fisiltiyla kotu sozler soyleyip kosup uzaklasirlar. Bu davranislar icinde olan cocuklarin diger cocuklarla arkadaslik kurmasi ve gelistirmesi cok zordur. Cekingen cocuklarin cogu, izole edildiklerini ve grup disi birakildiklarini sezerler ve bundan cok korkarlar. Bu cocuklar ayni zamanda onemli kisilerden ayri tutulmalarindan dehset duyarlar. Bu durum ozellikle anaokuluna giden cocuklar icin cok gecerlidir. Bu durumda olan bir cocuk, ana-babasina sarilip ayrilmaya bilir, oturup hickirarak aglayabilir. Boyle bir cocugun anaokuluna intikabi uzun zaman alabilir. Boyle cocuklarin size ve diger cocuklara acilip yaklasmalari icin onlara ara sira gulumseyerek, faaliyetlerine ilgi gostermek veya isinde zorluk cektigini gorunce “sana yardim edeyim” diyerek ilgilenmek gibi alacaginiz kucuk tedbirlerle normallesmeleri haftalar, hatta aylar alabilir.