ONEMLI::AYLARA GORE BEBEK GELISIMI

1. Ay:

- Yeni doganin hareket yetenekleri fazla etkileyici degildir. Cocugun ilk kazandigi yetenegin basini kaldirmak oldugu, bunun ardindan el ve kollarini kullanabildigi, nihayet ayak ve bacaklarini kullanmaya basladigi gorulmustur.
- Cenesini kaldirabilir
- 19-20 cm. Uzakliktaki nesneleri net gorebilirler. - Kokulari ayirt edebilirler,
- Bebeklerin daha cok gozlere baktigi belirlenmistir. Bu nedenle, bebekle saglanan goz temasi, bebekle bakicisi arasinda sosyal bagin gelismesinde onemli rol oynar.
- Annelerin cocuguna karsi duydugu bagin olusumunda kritik bir donemin varligi ileri surulmektedir ki bu da dogumdan hemen sonraki donemdir. Bu donemde bebeklerini kucaklarina alarak seven annelerin, cocuklarina daha kuvvetli baglarla baglandiklari belirlenmistir.
- Bu ayda konusmaya yonelik bir faaliyet genellikle gorulmez.
- Bebegin basi her zaman desteklenmelidir.
- Elleri yumuktur veya hafifce aciktir.
- Hickiriklar sik gorulur ama onemsizdir.
- Hapsiriklardan korkmayin, bu burnu temizler.
- Bu ay objelere bakmaya baslayabilir.
- Isitmeye baslamistir ama sesin geldigi yeri anlayamaz.
- Yuzune 0.5 metreden yakin objeleri daha iyi gorur.
- Bu ayda bebek siyah beyaz geometrik objeleri cok iyi secer.
- Yataginin cevresindeki bu tur objelere dikkatini ceker.
- Bebekler insan yuzunu diger objelerden ayirirlar.
- Bebeginiz insan sesini diger seslere tercih eder.
- Bebeginizi beslerken onunla konusun.
- Gunluk banyoya ihtiyaci yoktur. Fazla yikamak bebeginizin cildini kurutur.
- Dogumda Hepatit B asisinin ilk dozunun yapilmis olmasi gereklidir. Birinci ayin sonunda (ilk dozdan 1 ay sonra) Hepatit B asisinin 2.dozu uygulanmalidir.
Kisilik gelisimi:
Bebegin diger onemli ozelligi tumuyle kendi gereksinimlerini gidermeye yonelik olmasidir. Bu ozelligine egosantrik de diyebiliriz. Ancak burada soz konusu olan bencillik bilincli olarak kendi gereksinimlerini en on planda tutmak degildir. Bebek ilk iliskisini bu cerceve icinde annesi ya da annelik gorevini yapan kisi ile kurar. Cocugun bu iliski icinde iki temel gereksinimi vardir: fiziksel bakim ( doyurma ve korunma ) ve sosyal bakim ( sevgi ve duygusal yakinlik ). Bu iki temel gereksinimin nasil ve ne olcude yerine getirildigini bilirsek cocugun ilerdeki kisiliginin temeli hakkinda cok sey ogrenmis oluruz. Once fiziksel bakimi ele alalim. Olumlu bir anne cocuk iliskisinde cocuk zamanla annesini ve ona doyum veren, onu koruyan, rahat ettiren bir kisiyi bir odul kaynagi olarak beller, ona deger verir. Anne yokken arar, gorunce sevinir, ona baglilik duyar ve baglanir. Bebegin kisa sure de olsa annenin gozden uzaklasmasina dayanabilmesi bebegin ozbenligine de varligi artik kesinlik kazanmis bir anne tasariminin bulundugunu gosterir. Anne bir sure gozden uzaklasmis olabilir, fakat az sonra gelecektir, cunku gozden su anda silinmesi tumden yok olmasi degildir. Demek ki duzenli alma verme iliskisi bebegin zihninde annenin surekliligini saglar. Anne cocuga karsi tutarli ve olumlu ise cocukta genel olarak yasamda doyum bulacagina iliskin bir temel guven duygusu olusmaya baslar. Ama anne tutarsiz, olumsuz ya da kaygili ise cocuk bu temel guveni olusturmakta zorluk ceker.
Fiziksel bakim eksiksiz de olsa temel guveni olusturmada tek basina yeterli degil. Sevgi ve duygusal yakinlik gormeyen cocugun kisiligi bu durumdan olumsuz etkilenir. Hatta bakim evlerinde yasayan cocuklar uzerinde yapilan arastirmalar yeterli fiziksel bakim goren ama sevilip oksanmayan, konusulmayan cocuklarin once cevreden ilgi aradiklari, fakat zamanla adeta yasama kusup cevreyle iliskilerini kestiklerini ortaya koymusturlar. Oysa sevgi ve duygusal yakinlik goren cocuk insanlarla iliski kurmayi tatmin edici bir olay olarak gorur. Annesinin ona deger vermesi onda degerli oldugu kanisini uyandirir. Genellikle insanlarca sevilecegine, sevilmeye deger bir insan olduguna iliskin temel guven olusturur. Iste, anne cocuk iliskisindeki bu sureklilik, tutarlilik ve aynilik cocukta “temel guven duygusunun” ozunu olusturur.

2. Ay:
- Emmeye baslama refleksi, arama refleksi, yutma refleksi, moro refleksi, babinksi refleksi, yakalama refleksi, adim atma refleksi bu ayda gorulen reflekslerdir.
- Bu reflekslerden cogu dogumdan sonraki 2-5 ay icinde azalarak gecmektedir.
- Bu ayda bebek gogsunu kaldirabilir
- Basarisiz uzanmalarda bulunur.
- Ellerini acmaya baslar.
- Anneyi babayi tanir.
- Seslere tepki vermeye baslar.
- Birinci ay tamamlandiktan sonra Hepatit B asisinin 2. dozu uygulanmalidir.
- Bebeginizin ikinci ayi doldugunda, 5li karma asinin (difteri, bogmaca, tetanoz, menenjit(Hib), cocuk felci(polio) asisinin) 1.dozunun yapilmis olmasi gereklidir.
Algisal gelisim :
- Dogumdan hemen sonra parlakliktaki degisime duyarlidirlar.
- Bu duyarlilik ilk iki ay icersinde hizla gelisir.
- Bebege gosterilen oyuncak saklaninca sasirdigi gorulur
- Iki aylik bebeklerin seklin degismezliginin algisina ulasmis olduklari gosterilmistir.
Ilk hafta ve aylarda anne-baba ile bebek arasinda karsilikli olarak birbirlerine kenetlenme, baglanma seklinde davranis oruntuleri gozlenir. Gercek bir bagin olusmasi icin zamana ve denemelere ihtiyac vardir. Bu surec sakin bir sekilde yurudukce ve anne-baba cocuklarinin ihtiyaclarini sezmeye basladikca, anne-babalik gorevi daha doyumlu olmaya baslar ve bebeklerine olan baglari kuvvetlenir.

3. Ay:
- Bebek bu aylarda kisileri ayirabilir.
- Cevredeki ilginc degisiklikleri fark edebilirler.
- Bebekler konusma seslerini algilayabilir .
- Konusuculari cok erkenden ayirt edebilirler.
- Anne babalarinin yuzlerini daha henuz tanimadan once, onlari seslerinden ayirt edebilir gibidirler.
- Yuksek sesle guler.
- Seslerin kaynagina bakar.
- Ellerini birlestirir.
- Bu aylarda evde sessiz zamanlar yaratin.
- Bebeginizle konusurken ayni sesleri tekrar edin.
- Bebeginiz hasta olmasa bile normal kontrollerine goturun.
- Genizden konusanlar incelendiginde, genellikle sutleri cok yavas emdikleri, bu nedenlerle annelerin biberon deligini fazla genislettigi ogrenilmistir, ancak bu konusmaya yardimci olacak olan normal emmeyi engelledigi icin onerilmemektedir. Biberon deligi gereginden fazla kucuk olanlarda ise ileri de peltek konusma olabilecegi icin bu da onerilmemektedir. - Ucuncu ayin icinde bebeginizin BCG (verem) asisinin uygulanmasi gerekmektedir.
- Bebekler hem tatli, eksi ve biberli gibi tatlara duyarlidirlar hem de aralarinda ayirim yapabilirler.
Babalarin cocuklarina olan baglarinin annelere benzedigi, fakat dogumdan birkac ay sonra(genellikle 3. Ay), babalarin annelerden farkli bir rol ustlendikleri arastirmalarda saptanmistir. Annelerin cocuklarin bakimini ustlendikleri gibi, onlarla daha fazla konustuklari, daha fazla kucaklarina aldiklari, daha fazla sefkat gosterdikleri ve daha sakin bir etkilesime girdikleri gorulmus; babalarin ise daha cok cocuklariyla fiziksel bogusma davranisina girdikleri ve daha cok oyun oynadiklari gozlenmis, bunun da bebekle etkilesim oruntusunde pek etkili olmadigi bulunmustur.

4. Ay:
- Dort aylikken normal bir yetiskin gibi gorebilirler.
- Renkleri farkedebilirler.
- Bebekler hareketleri uzerinde daha istemli bir denetim saglayabilir.
- Yaptiklari davranisi yinelemekten hoslanirlar.
- Bu ayda destekle oturabilir.
- Objeleri elden ele gecirebilir.
- Iki heceli sesleri cikarabilir.
- Yabancilardan korkmaya baslar.
- Bebegin ayaklari duz olarak gorulebilir veya basparmaklari ice donuk gorunebilir. Doktorunuz bu konuda en dogru bilgiyi verecektir ancak bu durum genellikle gecicidir.
- Konusmayi ogrenmek uzun ve karmasik bir olgudur. Bu ayda cocuk iletisimini mimiklerle, ve anlamsiz mirildanmalarla dile hazirlik seklinde yapar.
- Sesli uyaricilari bol cevrede yetisen bebek, daha fazla seslendirme etkinliginde bulunmakta ve daha cesitli sesler cikarabilmektedir.
- Bebeginizin dorduncu ayinda, 5li karma asinin (difteri, bogmaca, tetanoz, menenjit(Hib), cocuk felci(polio) asisinin) 2.dozunun yapilmis olmasi gereklidir
Beslenme:
Ilk dort ay bebegin emerek beslenme evresidir. Bu sureden once yutma refleksi zayiftir vesut cocugu kasikla verilenleri yeterince yutamaz, agzindan geri cikarmaya egilimlidir. Bu donemde bobrekler de immaturdur.protein ve elektrolitlerin yukunu atamaz. Sindirim sisteminde yabanci proteinlere karsi koruyucu mekanizma tam gelismemistir. Mideden yeterli asit salgilanamaz. Nisasta ve yaglarin emilimi icin gerekli enzimleri de yetersiz salgilanirlar. Bu nedenle bu donem icin en ideal gida,icinde bu enzimleri iceren,protein ve elektrolit icerigi dusuk olan anne sutudur. Anne sutunun verilemedigi nadir durumlarda icerigi anne sutune yaklastirilmis sutlerin verilmesi gerekir.

5. Ay :

- Kucaga oturup nesneleri yakalar.
- Bebek yuzler arasinda ayirim yapar .
- Desteksiz oturmaya baslayabilir.
- Objeleri agzina goturerek kesfetmeye baslar (ayagi dahil)
- Yabanci olmayanlari tanir.
- Asina oldugu kisi bebegi daha kolay sakinlestirir.
- Once cocuk dili anlamli sekilde kullanamaz, ancak seslendirme (vocalisation) islevi vardir kisilik gelisimini etkileyen diger bir faktor ise duygusal gelisimdir. Duygusal gelisim saglikli bir insan gelisimini inceleyebilme acisinda onemli oldugu kadar, duygusal temelde sorunlari olan cocuklarin bu sorunlarinin anlasilmasi ve tedavisi acisindan da arastirilmasi gereken bir konudur. Duygusal gelisimin parcasi olan korkuya soyle bir bakalim. Bu donemde ses korku yaratan uyaricilar arasinda birinci sirada gelir. 5.aysonrasinda bebeklerin yasindaki ilerlemeye bagli olarak bebeklerde ucurum goruntusune karsi korku tepkileri artmistir. Diger bir korku turu ise bebeklerin yabancilara karsi gosterdikleri korku tepkileridir.
- Bu aydan sonra ek gidalarabaslanmis olmasi gereklidir. Kasikla beslenmeye gec baslanan cocuklarin bazilarinda cigneme ve kati gidayi yutabilmek icin dilin donme reflekslerinde gecikme olmaktadir. Bu nedenle buyumesi yeterli olsa bile 5. Ayda kasikla ek gida verilmeye baslanmasi onerilmektedir.
6. Ay :
- Mama sandalyesinde oturup sallanan nesneleri yakalar
- Arama davranisi buaylarda gorulur.
- Neden ve sonuclari ayirma yetenegi gorulmeye baslar.
- Sabit duran nesneleri tum duyulariyla inceler, dikkatlice bakip seslerini dinler. Nesneleri bircok kez elleri icinde dondururler.
- Sadece zevk almak icin bircok karmasik ve ilginc yolu denerler ve boylece de oyun davranislarina ilk kez girisirler. Yetiskinlerin kol ve bacaklariyla yaptiklari hareketleri taklit edebilirler.
- Bebekler annelerinden ayrildiklarini anlayabilir. Uykularindan uyandiklarinda korkup aglayabilirler. Bu duruma alistirmak icin kendinizi saklayip tekrar ortaya cikartan “cee “oyunu oynayabilirsiniz. Bebeginiz gunde 11 saat uyur. Ama unutmayin bu sure yalnizca gece uyuyacak anlaminda degildir.
- Altinci ay tamamlandiktan sonra Hepatit B asisinin 3. dozu uygulanmalidir.
- Bebeginizin altinci ayinda, 5li karma asinin (difteri, bogmaca, tetanoz, menenjit(Hib), cocuk felci(polio) asisinin) 3.dozunun yapilmis olmasi gereklidir.
Hayatin dort-alti aylarinda sut cocugunda yutma refleksi gelisir.
Ancak henuz disleri olmayan cocuk kati gidalari cigneyemez ve agzindan geri cikarir. Sindirim sisteminin yag ve karbonhidratlari emme islevi ve yabanci proteinlere karsi koruyucu mekanizmasi da bu donemde gelisir. Bu gecis doneminde baslanan ek gida lar yumusak ve dusuk allerjenik ozellikte olmalidir. Unlu, sutlu mamalar, yogurt anne sutunun yani sira bu donem icin uygun besleyicidirler. Allerjen olmadigi icin pirirc unu tercih edilmelidir. Dorduncu aydan sonra meyve ve sebze purelerine de azar azar baslanabilir. Sebze pureleri patates,havuc, kabak ve pirinc ile hazirlanabilir. Mevsime gore elma, seftali bu donem icin tercih edilen meyvelerdir. Vitaminlerin kaybolmamasi icin purelerin yapiminda cam rende kullanilmasi onerilmelidir. Gaz, karinagrisi ve allerji yapmadigindan zengin c vitamin kaynaklari olan portakal, mandalinaya da bu ayda baslanabilir.

7. Ay :
- Bu aydan itibaren bebege bir ses verildiginde o da bir sesle tepkide bulunur. Kendi cikardigi sesleri dinledigi gibi baskalarinin cikardigi sesleri de dinlemeye baslar. Bu toplumsallasmis seslendirmedir.
- Yetiskinlerin kol ve bacaklariyla yaptiklari hareketleri taklit edebilirler.
- Bebeginiz surunmeye baslamistir.
- Kendi kendine yiyecek alabilir.
- Dusen objeler dikkatini ceker.
- Ilk disi cikar.
Yedinci aydan itibaren cocuga uygun olarak hazirlanmis sofra yemekleri verilebilir. Bunlar etli dolmalar, etli sebze yemekleri, tarhana,sehriye ve benzeri corbalar, azilmis makarna(haslama suyu dokulmeden)ve pilav olabilir. Baharatsiz izgara kofte ve tavugun beyaz eti didiklenerek kucuk parcalar halinde sebze purelerine eklenebilir.
8. Ay:
- Sesli ifadeleri duygularini aciga vurur.
- Daha once yapmadiklari yetiskin davranislarini taklit edebilirler.
- Oyuncaklari tanimaya baslar.
- Kendi kendine oturma pozisyonuna gecebilir.
- Yatarken okudugunuz kitabi dinler
- Bu ayda bebegin enbuyuk ozelligi daha mukemmel sekilde neden ve sonuclarin birbirinden ayrilmasidir.
Bu aydan baslayarak, haslanmis beyaz etli baliklar, haftada bir-iki defa bir-iki corba kasigi karaciger ezmesi verilebilir. Beyin ezmesi vermenin herhangi bir faydasi yoktur. Sekiz-dokuzuncu aylarda tam yumurta verilebilir. Yumurtanin kolesterol icerigi yuksek oldugundan haftada iki-uc defa verilmesi onerilmelidir.
9. Ay:
- Kofteyi ve diger bircok yiyecegi isirarak yiyebilir,
- Aile sofrasina oturabilir
- Evde hazirlanan eriskin besinlerin tamami
- Oyuncaklarini vurarak ses cikarabilir.
- Hayir kelimesini anlar.
- Ortaklasa oyun oynayabilir.
- Etrafa tutunarak yuruyebilir.
- Kendini cekerek ayaga kalkabilir.
- Isaret parmagi ve bas parmagi ile objeleri tutabilir.
- Buayda cocugunuza okudugunuz kitabidinler.
- Bu ayda kizamik asisi yapilmalidir. Bu ay icinde kizamik asisi yapilmasi gerekip gerekmedigini hekiminize danisiniz.
10. Ay:
- Isittigi sesleri taklit eder gibi gorunur, ancak basarili olamaz.
- Ellerinizi tutarak yuruyebilir.
- Bir elini tutularak yuruyebilir
- Kasikla bir seyler yiyebilir.
- Bu durumda evdeki emniyet kontrolunu bir kez daha yapin.
- Balkonlara dikkat edin.
- Mobilyalarin sivri koselerini plastik koruyucularla kaplayin.
- Ocaktaki tavalarin saplarini cocugun ulasamayacagi bir sekilde tutun.
- Bebeginizi mutfakta,balkonda, tuvalet ve banyoda yalniz birakmayin.
- Sicak icecekleri cocugun ulasabilecegi yerden uzak tutun.
- Ne anlama geldigini bilerek anne ve baba diyebilir.
- Bebeginizle sarki soyleyebilirsiniz.
11. Ay:
- Bardaktan su icebilir.
- Bir elinizi tuttarak yuruyebilir
- Anne ve baba disindabir kac kelime daha soyleyebilir.
- Bu ayda karsilikli oyun oynayabilirsiniz. En favori oyunu karsilikli top yuvarlamak olabilir.
- Bebeginiz artik kendi basina dolasan bir bireydir ve evinizde tedbir almanin zamani gelmistir.
- Emirleri anlar.
- Bebeginiz artik size cevap verebilir.
- Sevdigi oyuncaklari gosterebilir.
- Bir ya da iki kelime soyleyebilir.
- Yetiskinin cikardigi sesleri papagan gibi yineler ancak, konusmasinda anlasilir bir akicilik yoktur.
12. Ay:
- Tek basina ilk adimini atar.
- Sizin haraketlerinizi taklit eder.
- Yemeklerde artik masaniza oturmak ister.
- Ikiden fazla kelime soyleyebilir.
- Bu ayda biberondan bardaga gecis yapabilir.
- Bir yasin sonunda kendi ayaga kalkip yurur.
- Kimi cocuklar bir sure sonra da yuruyebilir
- Ilk yas gununu kutlama hazirliklari!!!!
- Bebeginiz 1 yasini doldurdugunda, Hepatit A ve KKK (Kizamik, Kizamikcik, Kabakulak) asisinin ilk dozlarinin uygulanmasi gerekmektedir.

15. Ay:

- Bebeginizin tek dozluk su cicegi asisinin uygulanmasi gerekmektedir.

18. Ay:

- Bu ay icinde, 5li karma asinin tekrar dozunun ve Hepatit A asisinin 2. dozunun uygulanmasi gerekmektedir.


Sevgili anne babalar, unutmayin ki her bebegin farkli ve kendine ozgu bir fiziksel, algisal ve sosyal gelisim tablosu vardir. Bu sebeple eger bebeginiz yukarida bahsedilen gelisim asamalarindan bir kismina henuz ulasmadiysa gereksiz endise ve korkuya kapilmayin. Eger bebeginizin gelisiminde dikkat cekici olcude bir problem oldugunu dusunuyorsaniz mutlaka doktorunuza danisin. Bebeginizin gelisim sureciyle ilgili en dogru bilgiyi doktorunuzdan alabilirsiniz.