!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Anoreksiya Nervosa:

Asagidakilerin varligi halinde bu rahatsizliktan bahsedilmektedir.

1-Bulundugu yas grubu ve boy uzunlugu acisindan normal kabul edilen en az kilo ya da bu agirligin uzerindeki bir kiloyu kendisi icin uygun bulmayip,kabul etmeme.

2-Yas ve boy goz onune alindiginda beklenenden daha dusuk bir kilosu olmasina ragmen kilo almak veya sismanlamaktan asiri derecede korkma.

3-Kisinin kilosu ya da vucut seklini algilayisinda bozukluk vardir. Kisinin kendini degerlendirisinde kilo ya da vucut seklinin ,olagandan cok daha fazla ve anlamsiz olcude bir yer kaplamasi veya o anki kilosunun dusuk olmasinin oneminin farkina varmama.

4-Bayanlarda birbirini izlemesi gereken en az 3 adet doneminin olmamasi

Bu rahatsizligin kisitli ( bu durum yasanirken kiside bir anda "patlayincaya dek" yeme ya da kendini kusmaya ya da lavman- idrar sokturuculer ile yediklerini cikarma davranisinin olmadigi) tip ya da bu sayilan davranislarin oldugu tiksinircesine yeme/ cikartma tipi olarak 2 sekli vardir.

Hastalarin cogunun dusunce icerigi yemek ile iliskilidir. Kimileri kalan, artan, yiyemedikleri yiyecekleri birakamayip, biriktirir, bazilari da hic yapamayacagi yemek tariflerini edinmeye calisabilir. Topluluk icinde yemek yeme konusunda isteksiz davranabilirler. Baslangic ta cevrelerinden ilgi ve begeni gormek icin , kendileri uzerinde kontrol sagladiklarini gormek amaciyla alinan besinleri kisitlamaya baslarlar. Eski kilolarina ya da cevrelerinde gorunum olarak begeni kazanan kisilerin kilosuna inmek icin hedef belirler. Kendileri gun icinde farkli zamanlarda tekrar tekrar tartar
Tikinircasina yeme-cikartma tipine ait grubun alkol-madde kotuye kullanimi, daha cok duygusal durumda dalgalanmalar ve cinsel aktivitelere sahip olup, durtulerini kontrollerinin daha zor oldugu gozlenmistir.

Kisiler kilo kayiplarini arttirmak icin fiziksel egzersizler yapar ya da yorucu fiziksel ugrasilar icine girerler. Oyle ki kisi daha cok enerji harcayip, kilo verebilmek icin oturmayip, ayakta durmayi yegleyebilir ya da durdugu yerde el ve ayaklarini hareket ettirebilir. Kisinin toplumsal iliskileri azalabilir. Sadece is, fiziksel egzersiz ve kilo dusunceleri ile ilgilidir. Bir deri bir kemik kalsa bile kilolu oldugu dusuncesindedir. Kisiler kendilerine listeler hazirlayarak kendilerine yasakladiklari yiyecekleri belirterek, bunlari yemeyeceklerine yeminler ederler. Yarim kilo bile almalari onlari zayifliktan sismanliga gectikleri seklinde dusundurur. Uzun sure bir konuya dikkatlerini veremezler . Kendilerine guvensizlik yogun bir sekilde kendini hissettirmektedir. Gitgide sosyal cevrelerini kisitlarlar.

Cocuk gelisiminin erken evrelerinde, anne-cocuk iletisiminde cocugun kendi basina,ozgur davranislari uzerine yapilan mudahalelerin onemine dikkat cekilmektedir.

Anoreksia baslangici sonrasinda genellikle obsesif- kompulsif davranislar baslayabilir. Ozellikle temizlik saplantilari ( ev temizligine yonelik asiri aktiviteler gibi) ve ders calisma ile ilgili saplantilara rastlanabilir. Cinsel gelisimlerinde sorun oldugu gibi , cinsel isteksizlik ve diger cinsel sorunlar da beraberindedir.

Bu kisilerde hastaligin yol actigi vucutsal degisimler:

Hastalarda kansizlik, vucut su- tuz dengesinin bozulmasi, kanda kolesterol ve ure duzeylerinin artisi, karaciger enzimlerinin yukselmesi, tiroid bezi hormonlarinin dusmesi, kadinlarda ostrojen dedigimiz kadinlik hormonu ,erkeklerde testesteron denen erkeklik hormonu duzeylerinde dusme sonucu cinsel islevlerde azalma, kalp atiminda azalma ve duzensizlikler, beyin bosluklarinin beyin dokusuna oranla kapladigi hacmin artisi olusabilmektedir.

Kimlerde gorulmektedir:

Bu rahatsizlik duzenli ve bol cesitli yemek yeme olanaklarinin olup, goze hos gorunmenin zayif bir vucut yapisi ile paralel dusunuldugu bati toplumlarinda, kentsel alanlarda daha cok gozlenmektedir. Hastalarin % 90-95 i kadindir. Anoreksia nervosa genc kizlarda % 0,5 oraninda saptanmakta, genellikle 12-25 yas arasinda rastlanmaktadir.

Son yillarda yurt disinda yapilan calismalara gore hastaligin yuz bin kiside 15-20 arasinda goruldugu saptanmistir.

Rahatsizligin olusumunda etkili risk faktorleri:

- Yasanilan sosyo-kulturel cevrenin etkisi ile zayifligin kesin guzellik olcutu olmasi durumu yayginlastirmaktadir. Bazi mesleki alanlar ( hosteslik, modellik, dans ve muzikle ugrasanlarda) bu yuzden ozellikle risk altindadir.

-Bu rahatsizligi olanlarin ailelerinde depresyon, alkolizm, sismanlik ve gene bir yeme bozukluguna daha cok rastlanmaktadir. Bu kisilerin annelerinin daha cok diyet yapip,yeme bozuklugunun oldugu, surekli diyet yapma dusunceleri ile hasir nesir olduklari, kizlarinin da diyetleri konusunda yogun dusunceler icinde olabildikleri gozlenmistir.

- Aile yapilari itibariyle, bagimsiz hareket serbestisinin verilmedigi ve aile isleyisi acisindan yeterli keyif alinmayan doyum saglanamayan iliskilerin varligi.

-Oncesinde var olan asiri sisman beden yapisi

-Cocukluk cagi baslangicli diabet ( seker hastaligi) varligi

- Gecmiste yasanan cinsel, fiziksel tacizler.

Rahatsizliktaki kisisel dusunce yapilari:

- Kisisel acidan kendilerini yardima muhtac ama yardim edilemez gorurler

- Kendi ve cevreleri uzerindeki denetimi kaybetme korkulari vardir.

- Asiri bir sekilde baskalarinin goruslerine bagimli olarak ozguvenlerini koruyabilen, onlarin yeterli ya da olumlu destegi olmadiginda kendilerini bir hic olarak gorurler

- Bir sey ya tam olmali ya da hic olmamali seklinde bir dusunce yapisi olan kisilerdir.

Hastaligin seyri:

Hastalarin yarisinin ilerleyen donemde iyilestigi, dortte bir oraninda hastanin kismen iyilestigi, ancak bir miktar yakinmalarinin surdugu belirlenmistir. Hastalik sonucu olum oraninin % 5 civarinda oldugu gozlenmistir.

Hastaligin gidisine olumsuz etki yapan faktorler:

-Ailede asiri gecimsizlik, tartismali ortam

-bulimianin hastaliga eslik etmesi

-Kusma, diskilamayi arttirici ilac kullanimlari

-Obsesif-kompulsif, histerik, depresif, norotik davranis yapilari, zeminde bulunan psikiyatrik sorunlar nedeniyle, kiside vucutsal yakinmalarin fazlaca gundeme gelmesi (gastrit, kolit vb.)

-Hastaligi inkar eden davranislar icine girilmesi.

Hastaligin gidisini olumlu etkileyen etmenler arasinda ise erken baslangic yasi, hastaligi kabul etmek ve kendine guvenen bir kisilik yapisinin bulunmasi sayilmaktadir.

Tedavi:

Psikoterapide hastanin kendi duygularini uygun bir sekilde ifade edebilmesi, yeme davranisi uzerine kurulu yanlis dusunce tarzinin degistirilmesi, vucuduna yonelik olumsuz algilamalarin duzeltilmesi, ozguvenin olusturulmasi, kisilerarasi sorunlarin belirlenip, cozumune yonelen bir yaklasimin olusturulmasina calisilir.Tedavide davranisci terapi, aile terapisi ve grup terapisi kullanilabilir.