Sifremiz cozuldu, iste sirlarimiz

Insanlari hayvanlardan ayiran karmasik dusunme gucunu saglayan beyin, artik buyuk bir gizem olmaktan cikti. Cocukluktan bu yana inandiklarimiz meger soylentilerden ibaretmis
100 milyardan fazla noron iceren ve bu noronlarin her birinin, kendi gibi 10 bin noronla baglanti kurarak merkezi sinir sistemini yonettigi beyinle ilgili olarak Ingiliz Sunday Times gazetesi de cok kapsamli bir dosya hazirladi. Simdiye kadar yapilmis bilimsel arastirmalari temel alan bu arastirmada, beyin konusunda “sehir efsanesine” donusmus inanislardan, cocuk beyninin gelisimine kadar bircok konuya aciklik getiriliyor.

Dahilerin beyni nasil calisiyor?
Unlu ressam ve mucit Leonardo da Vinci, ya da Albert Einstein gibi dehalar, normalden farkli beyin yapilariyla da diger insanlardan ayriliyor. 1955’te olen unlu fizikci Albert Einstein’in beyni alinarak saklanmisti. Arastirmalar, diger insanlara kiyasla, Einstein’in beynindeki her bir noron icin daha fazla destek hucresi oldugunu ortaya cikardi. Bu da beynin islem yetenegini artiriyordu. Ayrica Einstein’in beyninin sol bolumunde matematik yetenegini saglayan lob ise, incelenmis tum beyinlerdekinden daha buyuktu. Da Vinci ise bir proje uzerinde calisirken beynin yaraticilik bolgesi olaganustu faaliyete geciyor ve tamamen yenilikci baglantilar kurulabiliyordu.

Hesap makinelerinin bile yapmaya zorlandigi islemleri saniyeler icinde yapabilen unlu matematik dehasi Rudiger Gamm ise, beynindeki uzun sureli hafiza deposunu tam kapasite kullanabiliyordu. Satranc ustalarinin da beynin her iki tarafini kullanarak hem mantik hem de yaraticilik acisindan buyuk gelisim gosterdikleri bilimsel olarak tespit edildi.

ERKEKLER KADINLARDAN DAHA ZEKI DEGIL
Yapilan arastirmalar, ortalama olarak bir erkek beyninin, kadin beyninden daha buyuk oldugunu gosteriyor, ancak bilimsel calismalar, beyin buyukluguyle zeka arasinda onemli bir baglanti olmadigini kanitladi.

BEYNI GUCLENDIREN GIDALAR
Cok aktif bir organ olan beyin, gunluk kalorinin yuzde 20 ila yuzde 30 arasi bir bolumunu kendi basina tuketir. Beyninizi korumak icin;

Sinirleri koruyan ve beyin fonksiyonlarini duzenleyen omega-3 yag asitlerinin bol oldugu yagli baliklar yeyin.

Yesil biber, turuncgiller, cilek ve brokoli gibi C vitamini depolari; havuc, ispanak ve kayisi gibi beta-karoten kaynaklari kadar, E vitamini acisindan zengin olan badem, soya fasulyesi, zeytinyagi ve yaprakli sebzeler de beyni koruyor.

Meyve ve sebzedeki antioksidanlar, beyin hucrelerine zarar veren “serbest radikaller”i etkisiz hale getiriyor.

BUNLARA INANMAYIN

* Beynimizin yuzde 10’unu kullaniriz
Yanlis... Cunku beyin taramasinda kullanilan teknolojik aletler, genellikle beynimizin buyuk bolumunu kullandigimizi ortaya koyuyor

* Baskin beyin bolgesi kisiligi belirler
Beyninin sol tarafi baskin olanlar ’mantikli’, sag tarafi baskin olanlar ise ’yaratici’ olur seklindeki yaygin inanc aslinda yanlis... Cunku beyin tarama sonuclari, beynin iki tarafinin birlikte calistigini gosteriyor.

* Yetiskinlikte beynimiz artik degismez
Ogrenmeyle ortaya cikan uyarimlar sayesinde noronlara kan akisi artar boylece omur boyu beynin etkinligi surdurulebilir.

Dip Not: Bir alkolik ortalama olarak her gun 60 bin noronunu kaybeder. Kronik hastaliklar, uzuntu ve tansiyon da noron olumunu hizlandirir.

Beyin yasinizi ogrenin

Kendinizi giderek yaslaniyor gibi hissettiginiz anlar olabilir. Ancak bu kimi zaman, gercek yasinizdan ziyade, beyin yasinizla ilgilidir. Yani beyinsel, dusunsel yaslanma kimi zaman fiziksel yaslanmadan daha agir basabilir. Siz de asagidaki testi yanitlayarak, beyin yasinizi hesaplayabilirsiniz:

1- Arkadaslariniza sik sik kac yasinizda oldugunuzdan bahsediyor musunuz?

* Evet * Hayir

2- Degisim icin cok yasli oldugunuza mi inaniyorsunuz?

* Evet * Hayir

3- Daha once yapabildiginiz zihinsel aritmatik islemlerini artik biraktiniz mi?

* Evet * Hayir

4- Yasinizdan oturu kendinizi belirli faaliyetlerin (yeni bir mesgale ya da yeni bir is bulmak gibi) disinda tutuyor musunuz?

* Evet * Hayir

5- Sik sik yasinizi dusunup endiseye kapiliyor musunuz?

* Evet * Hayir

6- Hafizanizdan sikayetci misiniz?

* Evet * Hayir

7- Yere egilirken vucudunuzda agri oluyor mu?

* Evet * Hayir

8- Arada sirada kamburunuzu cikararak yurudugunuzu fark ettiginiz oluyor mu?

* Evet * Hayir

9- Cok begenmenize ragmen “genc isi” diyerek bazi giysileri almadiginiz oluyor mu?

* Evet * Hayir

10- Hayatin butun yenilik ve heyecanlarinin geride kaldigini ve bundan sonra yasaminizin sadece rutin bir zorunluluk olarak gececegini dusunuyor musunuz?

* Evet * Hayir
DEGERLENDIRME
Her ”EVET” yaniti icin kendinize 1 puan vererek beyin yasinizi olcun:

7-10: Beyin yasi skorunuz yuksek. Yani oldugunuzdan daha yasli hissediyorsunuz. Bunun yani sira - belki de bilincsiz bir sekilde - kendinizi disariya yasli, hatta yaslinin da otesinde bir insan olarak yansitma egilimindesiniz. Herhangi bir hastaliginiz olmadigini varsayarasak, bu davranis biciminiz, surekli yasinizla ilgili yakinmak gibi olumsuz aliskanliklarinizla ilgili olabilir. Bunlari kesfedip ortadan kaldirmaya calisin.
4-6: Kendinizi yasli gibi gorme egilimine sahipsiniz. Yasinizin tipik ozelligi olan belli basli dusunce kaliplari ve aliskanliklar beyninizde olusmaya baslamis. Bunlari tespit edip onlardan kurtulun.

0-3: Kendinizi genc hissetme egilimindesiniz. Ancak yasinizla dogru orantili olarak gelecek tecrubeleri ve olgunlugu gerektigi gibi yasayamazsaniz bu kez de cocugunuzun evden ayrilmasi ya da isten cikarilmak gibi bir durum sizde sok etkisi yaratabilir. Bunun sonucunda dusunce yapiniz tamamen degismek zorunda kalir.