5 Nisan 2007 Perşembe

Karin siskinligi ve gaz sikayeti olanlar icin

Her insanda normalde gegirti veya anus yoluyla cikartilan gaz olusur. Buna karsilik pek cok insan normal miktarda gazlari olmasina ragmen karinlarinda gaz veya siskinlik hissederler. Cogu insan gunde ortalama 14 kez gaz cikarir.

Karindaki gazi genelde kokusuz olan,karbondioksit, oksijen, nitrojen, hidrojen ve bazen de ����n gazlari olusturur. Gazin hos olmayan kokusunu ise kalin barsaktaki bakterilerin olusturdugu sulfur iceren az miktardaki gazlar olusturur. Barsaklardaki gazin %1'den azi kokuyu olusturan gazlardir, bunlar ucucu kisa zincir yag asitleri, amonyak, hidrojen sulfur ve degisik ucucu amino asitlerdir.

Yemek borusu, mide, ince ve kalin barsaklardan olusan sindirim sistemimizdeki gazin iki kaynagi vardir.

Bunlar:

1- Yutulan hava.

2- Kalin barsakta normalde bulunan zararsiz bakterilerin bazi sindirilmemis gidalarda bozulma yapmasi ile olusan gazdir.

1- Yutulan Hava

Hava yutma (aerofaji) mide gazinin en sik sebebidir. Her insan yerken veya icerken bir miktar hava yutar.Hizli yiyip icen, sakiz cigneyen, sigara icen ve uygun olmayan ( gevsek ) takma dis kullananlarda ise normalden fazla hava yutulur. Midedeki gazin onemli bir kismi gegirme ile cikartilir, geride kalan kisim ince barsaklara gecer ve burada kismen emilir, az bir miktari ise kalin barsaklara gecer ve makat yolu ile atilir. Mide kendisi de mide asidinin bikarbonatla karismasi sonucu karbondioksit gazi olusturur ancak bu gazin onemli bir kismi ince barsaklarda emilir ve kalin barsaga kadar ulasmaz.

2- Sindirilmemis Gidanin Bozulmasi

Insan vucudu bazi karbonhidratlari ( seker, nisasta ) ve pek cok gidada bulunan lifleri ince barsaklardaki enzimlerin yetersizligi ya da yoklugu nedeni ile sindiremez. Bu sindirilmemis gida ince barsaklardan kalin barsaga gectiginde, kalin barsaktaki normal flora dedigimiz zararsiz bakterilerce bozulmaya ugrar ve hidrojen, karbondioksit, insanlarin ucte birinde de ����n gazi olusur. Sonucta bu gazlar anus yoluyla disari atilirlar. ����n gazi olusan insanlarin gaitalari su icinde yuzer. Arastirmalar neden bazi insanlarda ����n gazi olusup bazilarinda olusmadigini aciklayamamistir.

Bir kiside gaz olusturan gidalar baska bir kiside gaz olusturmayabilir. Kalin barsaktaki bazi bakteriler diger bakterilerin olusturdugu hidrojeni yikabilirler. Bu iki tip bakteri orani da bazi kisilerde daha cok gaz olusunu aciklayabilir.

Hangi Gidalar Gaz Yapar?

Karbonhidrat iceren gidalarin pek cogu gaz yapar, buna karsilik yaglar ve proteinler daha az gaz yapan gidalardir.

Sekerler: Gaz olusturan sekerler raffinoz, laktoz, fruktoz ve sarbitoldur.

Raffinoz: Fasulye bu kompleks sekeri cok miktarda iceren bir besindir. Daha az oranda lahana, bruksel lahanasi, karnibahar, kuskonmaz, diger sebzeler ve tum hububatlarda bulunur.

Laktoz: Laktoz sutteki tabi sekerdir. Peynir, dondurma gibi urunlerde de bulunur. Ekmek, tahil, mayonezde de bulunur. Ozellikle Afrika ve Asya kokenli irklarda laktozu sindirmeyi saglayan laktuloz enzimi duzeyi dusuktur, kisi yaslandikca da enzim duzeyi duser. Bunun sonucu olarak kisiler yaslandikca laktoz iceren gidalar yeme sonucu olusan gaz sikayeti giderek artacaktir.

Fruktoz: Fruktoz normalde sogan, enginar, armut ve bugdayda bulunur. Ayrica bazi icecek ve meyva sularinda tadlandirici olarak kullanilir.

Sorbital: Sorbital meyvalarda dogal olarak bulunan bir sekerdir. Elma, armut, seftali ve erikte cok vardir. Ayrica bircok diyet gidalarinda, tadlandiricilarda ve sakizlarda bulunur.

Nisasta: Patates, misir, bazi tatlilar, pastalar ve bugdayda bulunan nisastanin bir kismi kalin barsagi gecip orada bakterilerce yikilarak gaz olusturur. Pirinc gaz olusturmayan tek nisasta cesididir.

Lif: Pek cok gida eriyebilen ve erimeyen lifler icerir. Eriyebilen lifler suda kolayca cozunur ve barsaklarda jel kivaminda bir yapi olusturur. Bunlar, yulaf, fasulye, bezelye ve pek cok meyvada bulunurlar. Eriyebilen lifler kalin barsaga kadar sindirilmeden gelip, burada gaz olusumuna yol acarlar. Erimeyen lifler ise barsaklardan hic degismeden gecer ve cok az gaz olustururlar. Bugday, kepek ve bazi sebzeler bu tur lifleri icerirler.

Gaza Bagli Semptomlar ve Problemler Nelerdir?

En sik gorulen semptomlar gegirme, cok gaz cikartma, karinda siskinlik ve karin agrisidir. Bu bulgular herkeste olusmayabilir. Burada en belirleyici faktorler vucudun ne kadar gaz urettigi, barsaklarin ne kadar yag asidi absorbe ettigi ve kisideki kalin barsagin gaz gerginligine olan hassasiyetidir.

Gegirti: Yemek sonrasi mide dolu iken ara sira olusan gegirme normaldir. Sik gegirtisi olan bazi kisiler ise yemek yerken asiri hava yutarlar ve bu hava mideye inmeden geri gelip gegirti olusabilir.

Sik gegirtisi olan kisilerde ise reflu hastaligi, mide fitigi, gastrit, ulser gibi ust sindirim sistemi rahatsizliklari olabilir.

Gegirti yapan iki nadir gorulen kronik gaz sendromu vardir. Bunlar meganblase sendromu ve gaz-bloat sendromudur. Meganblase sendromu ozellikle agir yemek yeme sonrasi, yemek esnasinda asiri hava yutmaya ve bunun midede asiri siskinlik yapmasina baglidir. Bunun sonucu asiri siskinlik, tikanma hissi ve nefes darligi olusabilir ve bu durum kalp krizini taklit edebilir.

Gaz-bloat sendromu ise reflu hastaligi ameliyatlari sonrasi olusabilir. Bu ameliyatta yemek borusu ile mide arasinda olusturulan yeni yapi gida ve havanin mideye gecmesine izin verir ancak normal gegirme ve kusma eylemini engelleyebilir. Ozellikle cok hava yutanlarda bu durum ciddi bir sorun haline gelebilir.

Sogan, domates ve biberli gidalar gegirmeyi arttirir. Surekli gegirme ise bazi hastaliklarin belirtisi olabilir. Bunlar safra kesesi taslari, ulser hastaligi ve reflu hastaligidir. Ankisiyete yani asiri endise hallerinde de cok hava yutup devamli gegirme aliskanlik haline gelebilir.

Cok Gaz Cikartma

Fazla sayida gaz cikartma cok sik dile getirilen bir yakinmadir. Ancak kisiler gunde 10-25 kez, ortalama 14 kez gaz cikartirlar ve bu da normaldir. Bazen cok fazla gaz cikartmanin sebebi agir karbonhidrat sindirim bozuklugu veya kalin barsaklarda asiri bakteri uremesi olabilir.

Karinda Distansiyon (asiri siskinlik)

Cogu insan karinda siskinlik hissinin cok fazla gaz olusmasina bagli oldugunu dusunur. Aslinda cogunlukla gaz miktari normaldir ancak bazi rahatsizliklara bagli kisi cok gaz varmis gibi algilar cunku gaza karsi hassasiyeti artmistir.
Asiri karin siskinligi genellikle barsak calisma bozukluklarina baglidir. En sik olarak irritabl barsak sendromu veya spastik kolon denilen durumlarda olusur. Bu kisilerde barsak calismasi bozulmus ve barsak adelelerinde kasilmalar olusmustur. Kalin barsagin splenik fleksura denilen dalak bolgesindeki kisminda gaz sikismasi olabilir. Bu duruma splenik fleksura sendromu denir ve karin ust kisimlarinda, ozellikle sol ust kisimda rahatsizlik, adele spazmi, siskinlik, agri ile kendini gosterir.

Barsaklarda iltahaba, bunun sonucu da daralma ve tikanikliklara yol acan divertikulit, kron hastaligi gibi durumlarda ve barsak kanserlerinde de karinda siskinlik olusur. Daha once karin ameliyati gecirmis kisilerde olusabilecek barsak yapisikliklari da karinda siskinlik yapabilir.

Ayrica cok yagli gida yendiginde de mide bosalmasi gecikir ve kisiler fazla gaz olusmasi olmadan da siskinlik ve rahatsizlik hissi duyabilirler.

Karin Agrisi ve Huzursuzlugu

Bazi kisiler barsaklarda gaz oldugunda karin agrisi duyabilirler. Gaz kalin barsagin sol tarafinda toplandiginda kalp sikismasi hissi ile kalp rahatsizligi ile karisabilir. Kalin barsagin sag tarafinda asiri gaz oldugunda ise safra kesesi ve apandisitte duyulan agrilara benzer agrilar olusabilir.

Tani Metodlari

Gaz yakinmasi bazi ciddi hastaliklarda da olusabilecegi icin kisiye tani konup bu hastaliklar ekarte edilmelidir. Kisinin yeme aliskanliklari ve yakinmalarinin birbiri ile ilgisini belirlemek onemlidir. Hangi gidalarin daha cok gaz yaptigi arastirilir.

Eger laktoz yetersizliginden suphelenilirse bir muddet icin sut ve sutlu gidalar yasaklanarak durum takip edilebilir. Laktoz intoleransini belirlemek icin kan ve nefes testleri yapilabilir. Karinda asiri siskinlik olanlarda karinda su toplanip toplanmadigi, barsaklarda iltahabi hastalik olup olmadigi incelenmelidir.

Karinda siskinlik ve gaz yakinmalari olan 50 yasin uzerindeki kisilerde kalin barsak kanseri olasiligi dikkate alinmalidir. Ozellikle ailesinde barsak kanseri olan kisilerde bu durum daha onemlidir. Bu durumda barsaklarin isikli kamera ile incelenmesi anlamina gelen kolonoskopi yapilmalidir. Ozellikle aciklanamayan kilo kaybi, ishal veya gaitasinda kan olan kisilerde bu olasilik cok dikkatle arastirilmalidir.


Gaz Rahatsizligi Nasil Tedavi Edilir?

Belirli bir hastalik sonucu olusmadigi gosterilen gaza bagli rahatsizliklari gecirmek icin diyet degisikligi, gerektiginde ilac kullanilir ve hava yutmayi azaltmak gereklidir. Doktorlarin azaltmalarini veya kesmelerini onerecegi gidalar maalesef genellikle meyve, sebze, hububat ve sut urunleri gibi saglikli gidalardir.
Ayrica siskinlik ve hazimsizlik hissini azaltmak icin yagsiz gidalar yenmelidir. Boylelikle mide daha hizli bosalir ve gaz barsaklara daha hizli gecip ileriye dogru gider.

Her bir gidanin gaz yapip yapmayacagi ve eger gaz yaparsa ne kadar gaz yapacagi kisiden kisiye degisiklik gosterdigi icin her bir bireyle ayri ayri konusup ona gore diyet duzenlemesi yapilmalidir.

Gaz yakinmalari diyet duzenlemesi ile gecmiyor ise antiasitler, sindirim enzimleri, karbon preperatlari, barsak calistirici ilaclar kullanilabilir.

Yutulan havayi azaltmak icin sakiz cignememek, sert sekerleme yememek, yemekleri kucuk lokmalar halinde ve yavas yavas yemek gereklidir. Eger takma dis kullaniliyorsa bu mutlaka ceneye oturan bir protez olmalidir.

Sonuc olarak, goruldugu gibi gaz ve siskinlik yakinmalari basit hazimsizlik seklinde olabilecegi gibi, bazi enzim eksiklikleri, iltahaplanmalar, yapisiklik, kanser gibi degisik bircok rahatsizlikdan da meydana gelebilir. Bu nedenle bu tip yakinmasi olanlar, eger yakinmalari sureklilik kazaniyorsa mutlaka bir doktora basvurmali, tani ve tedavilerinin dogru bir sekilde yapilmasi saglanmalidir.

1 yorum:

Raz dedi ki...

Yazida genel olarak her noktaya deginilmis..benim merak ettigim (doktora gozukmeden once)su..ulke/sehir degistirmek karin siskinligi ile baglantilimidir..Bir ay oncesine degin oksijeni bol ve hava kirliligi hic yok denecek kadar bir ulkeye tasindim (yemek saatlerim,yedigim gidalar ve aldigim su miktari ayni)kendimi bildim bileli saglikli ve ince yapili bir bayanim fakat son bir aydir her yemek sonrasi karin siskinligi yasamaktayim ve bu karin sarkmasindan rahatsizlik duymaktayim (sabahlari uyandigimda karin siskinligim yok)ve duzenli spor yapan bir bayan olmama ragmen son zamanlarda kisa bir yuruyuse ciktigimda el ve ayaklarim da sismekte !Umarim soruma yanit alabilirim..Sydney'den Raz