Kestane

Sonbahar mevsiminde piyasaya cikip da kebap edilmisiyle, haslanmisiyla, sekerlemesiyle, pastalariyla ve bazi yemeklerdeki garniturunu severek tukettigimiz kestane adli meyvesini veren Kestane agaci, Kayingiller'dendir.

Dunyada uc kitada, yani Asya, Afrika ve Amerika'da yetisen kestane agaclarinin 12 turu vardir. Bunlardan en sevilen meyveleri veren Anadolu kestanesinin (C. sativa) anayurdu ulkemizdir. Bu tur, boyu 30 m'yi ve govde capi l m'yi asabilen ulu agaclardir. Kisaca kestane diye adlandiracagimiz bu turun genc agaclari dikine buyur. Agac yaslandikca taci yayvanlasir. Govdesi dik ve duzgundur. Govde kabugu once duzgunken agac yaslandikca catlar ve kirisiklarla kaplanir.

Toprakta derine inen saglam kok yapisiyla kayalik yerlerde bile yetisen kestane agaci, erozyonlari onleme bakimindan buyuk oneme sahiptir. Sik dallari olan kestane agacinin genc dallari kizil kahverengidir. Bir yasini asan dallarin rengi acilir ve uzerleri parcali, girintili cikintili kabukla ortulur.

Agacin yapraklari uzun, mizrak bicimli, ucu sivri ve cok koyu yesil renklidir. Agacin yapraklanmasindan sonra acan erkek ve disi cicekleri, biryillik dallarin uzerinde ve birbirlerine yakin olarak yer alir. Disi ciceklerin dollenmesinden 150-170 gun kadar sonra kestane meyveleri, dikenli bir kabuk icinde 1-7 adet olarak olgunlasir.

Kestanenin, dip tarafi acik, diger taraflari koyu kahverengi, kalinca sert bir dis kabugu ile acik kahverengi, ince ve yumusak bir ic kabugu vardir. Meyvenin eti, acik sari renkli ve oldukca serttir. Iyi nitelikli bir kestane 2,5 cm. genislikte ve 15-20 gr. agirlikta olur. Ancak, kuzu kestanesi denilen turlerin genisligi ve agirligi bu olculerden daha kucuktur.

BESIN DEGERLERI

100 gr. kestanenin icerdigi besin degerleri sunlardir: 194 kalori: 2,9 gr. protein; 42,1 gr. karbonhidrat: 0 kolesterol; 1,5 gr. yag; 1 gr. lif; 88 mgr. fosfor: 27 mgr. kalsiyum; 1,7 mgr. demir: 6 mgr. sodyum; 454 mgr. potasyum: 0,22 mgr. B1 vitamini; 0,22 mgr. B2 vitamini ve 0,6 mgr. B3 vitamini.

SAGLIGIMIZA YARARLARI

Yukarida sayilan yuksek besin degerlerinin yani sira;

o Kestane, kandaki yuksek kolesterolu dusurur.

o Kan sekeri duzeyini kontrol altinda tutar: Bu bakimdan seker hastalarina yararli olur.

o Hayvanlarda, kansere yakalanma rizikosunu azaltmaktadir: Bu etki insanlar uzerinde de arastirilmaktadir.

AGACININ URETILMESI

Kestane agaci, dogada, tohumundan kendiliginden yetisir. Ulkemizde agaclarin cogu bu yolla yetismistir. Ikinci uretme yolu, cesitli yaslardaki agaclarin asilanmasidir. Ancak kestane agaclarinin asilanmasi profesyonelce yapilan bir uygulama oldugundan, bizim icin en dogrusu, kestaneye uygun kosullarda agaci yetistirmek uzere profesyonel ureticiler tarafindan cesitli yontemlerle asilanarak hazirlanmis cesidi belli ve saglikli fidanlari alip bahcemize dikmek olacaktir. Dikimde fidanlar icin acilacak ocaklar 60 cm. genislikte ve derinlikte, dikim araliklari 10 ile 15 m. arasinda olmalidir.

AGACININ YETISTIRILMESI

Iklim istegi: Kestane agaci iliman, nemli ve serin bolgelerin bitkisidir. Kis mevsiminde -35 derece soguklara dayanabilir. Ciceklenmesi gec oldugundan ilkbahar donlarindan zarar gormez. Yaz mevsiminde asiri sicaklardan etkilenir ve meyvelerinin ici bosalir. Kestane agaci yetistirilirken cok soguk yorelerde guneye bakan; sicak yorelerde kuzeye bakan yerlere agaclar dikilmelidir. Kestane, isigi ve aciklik alanlari sever. 1.200 m. yukseklige kadar olan yerlerde yetistirilebilir. Ovalarda yetistirilmesi iyi sonuc vermez. Kis mevsiminde soguklama ve dinlenme suresi oldukca kisadir.

Toprak istegi: Kestane agaci hafif, gecirgen, serin ve derin topraklari sever. Topraktaki kirece karsi duyarlidir. %1 kirec orani kestane icin idealdir. Kirec orani %6'yi gecen yerde kestane agaclari kuruyabilir. Kestanenin hic hoslanmadigi toprak turu, agir ve killi olanlardir. Bu tur topraklarda yetistirilen agaclar mantar hastaliklarina yakalanir. Genelde kestane agaclarinin, alti kazilip islenmez. Ancak, zaman zaman agaclarin altinin, yaprak vb. dokuntulerden temizlenmesi yararli olur.

Sulama: Kestane agaci, yillik yagisi 1.000 mm'yi gecen yerlerde yeterli suyu almis olur. Ozellikle sonbahar mevsimi cok kurak gecerse, meyvenin dikenli kabugunun catlamasi durur. Bu nedenle, kurak ve sicak gecen yillarda urunun nitelik ve verimini artirmak icin temmuz-agustos ve eylul ayinda agaclarin sulanmasi gerekir.

Gubreleme: Ulkemizde kestane agaclari pek seyrek olarak gubrelenmekte ve agaclara 3 yilda bir iyi yanmis ciftlik gubresi verilmektedir. Yesil gubreleme yapilmasi da agaclara yarar saglar.

Budama: Kestane agaclarina, taci yayvan sekli alacak bicim budamasi yapilmasi uygundur. Fidanlarinin dikiminden sonra her yil obur dal ve fazla surgunleri budanir. Agaclar belli buyukluge ve forma ulasinca urun budamasi yapilmaya baslanir. Urun budamasi, kirilmis, kurumus ya da hastalanmis dallar ile golge ve sikisiklik yaratan surgunlerin kesilip cikarilmasi seklinde olur. Budama, kestane agaclarinin gelisim ve urun verimini buyuk oranda etkilediginden, budamanin bu agaci iyi taniyan kisiler tarafindan uygulanmasi dogru olacaktir.

Hasat (Derim): Kestane meyvelerinin hasadi, agaclarin silkelenmesi ya da uzun siriklarin, dallari kirmayacak sekilde hafifce vurulmasi yoluyla meyveler yere dokturulerek olur. Bu is yapilmadan once agaclarin alti iyice supurulmeli, topraktaki tas ve iri maddeler temizlenmelidir. Boylece dokulen kestaneler daha kolayca fark olunur ve urun kaybinin onune gecilir.

Hastalik ve zararlilariyla mucadele: Kestane agaclarina dadanacak zararli ve hastaliklarla, uzmanlara danisilarak ve uygun tarim koruma ilaclari kullanilarak zamaninda, eksiksiz ve aksatilmadan mucadele surdurulmelidir.