Balik zehirlemelerine dikkat

Balik zehirlemelerine dikkat

Balik ve diger su urunlerinin zehirlenerek olume sebep oldugunu belirten uzmanlar, bu konuda vatandaslari uyardi.
Samsun Veteriner Kontrol ve Arastirma Enstitusu Muduru Uzman Veteriner Hekim Ismail Aydin, kurumlarinda balik ve diger su urunleri hastaliklariyla ilgili kapsamli arastirma ve teshis yaptiklarini belirterek, vatandaslarin balik zehirlenmelerine karsi dikkatli olmasini istedi. Balik hastaliklarinin Turkiye icin yeni bir konu oldugunu ve bu konuda bilgi birikimi bulunmadigini kaydeden Aydin, bu alandaki calismalara hiz verilmesi gerektigini soyledi.


Enstitu hizmet bolgesinde kultur balikciliginin diger bolgelere nazaran daha hizli gelistigini ve bolgede yaklasik 170 isletme bulundugunu ifade eden Aydin, "Bu isletmeler, enstitu uzmanlarinin kontrolunde. Kurum uzmanlari, balik hastaliklari konusunda arastirma yapiyor. Balik isletmelerinin sorunlarinin cozulmesinde bilimsel verilere gore hareket ediyoruz. Bugune kadar yapilan arastirmalara gore, balik ciftliklerinde ozellikle Yersiniozis hastaligi cok yaygin. Bununla birlikte Vibrio, Aeromonas, Pseudomas, Edwardsiella ve Mixobacter infeksiyonlari da tespit edildi. Suya karisan sanayi atiklari suyun kalitesini bozarak ozellikle bakir, cinko ve civa zehirlenmesine yol aciyor. Yagmur sulari, suda kursun birikimine sebep oldugu icin kursun zehirlenmesi meydana getiriyor. Saglikli beslenmek icin beyaz et tuketimi onemli. Ancak, ozellikle balik ve deniz urunlerinin bilincli tuketilmesi, saglikli muhafaza edilmis ve ambalajlanmis, orijini bilinen, kontrolu yapilmis, hijyenik su urunlerinin tuketilmesi gerekiyor" dedi.

"MIDYE ZEHIRLEMESI OLDURUYOR"
Kirli sularda avlanan balik, midye ve diger su urunlerinin insan sagligina zarar verdigini ifade eden Ismail Aydin, "Kabuklu deniz hayvanlari, insanlarda ishalle birlikte seyreden tehlikeli yiyecek zehirlenmelerinin ortaya cikmasina neden olabilir. Havalarin isinmasiyla birlikte risk faktoru daha da artmaktadir. Bu durum halk nazarinda bu urunlere karsi guvenin sarsilmasina ve tuketimin azalmasina sebep olmaktadir. Yeterince islem gormemis ya da cig olarak tuketilen deniz kabuklularinin tuketimini takiben zehirlenme belirtileri ortaya cikabilmektedir. Bu deniz canlilarinin besinleri suzerek, agir agir yemesi nedeniyle, lagim sulariyla kirlenmis sulardan yuksek miktarda mikrop ve atik madde (toksinleri) almalarina ve vucutlarinda biriktirmelerine yol acar. Kabuklu deniz hayvanlari, iyi pisirilmesine ragmen ic organlardaki patojenler yeterli sekilde yok edilemeyebilir. Toksin birikimi de yuksek isiyla yok edilemez. Cok dusuk miktarlarda, mide ve bagirsaklar icin zararli urunler gidalarda kalabilir ve bu urunler tuketimi takiben hastaliklara neden olurlar. Bazi midye turleri de yendikleri zaman toksik etki gosterebilir (Mytilus edulus ve Modiola modiolus cinsi midyeler)" dedi.


Midye zehirlenmelerinde, zehirlenme belirtisi olarak asiri duyarlilik ve felc, parmak uclarinda igne batmasi gibi karincalanma hissi, dudaklarda sizlama ve uyusukluk hissedildigini soyleyen veteriner hekim Aydin, "Sersemlik, uyuklama, bogazda sikisma ve kuruluk, bazi vakalarda konusmada bozukluk vardir. Agir vakalarda olum solunum yetersizliginden kaynaklanmaktadir. Toksin ihtiva eden midyelerden 4-5 tanesinin yenmesiyle bile olum meydana gelebilir. Bu toksinin cok kuvvetli bir zehir olan potasyum siyanurden 50 kez daha guclu oldugu bildirilmistir. Midye yendikten sonra bir rahatsizlik hissedilmesi halinde, gecikmeden en yakin saglik kurulusuna basvurulmalidir. Midye zehirlenmesi olaylari ABD, Fransa, Irlanda, Ingiltere ve Almanya gibi gelismis ulkelerde sik meydana geliyor. Ulkemizde midye zehirlenmesinin gelismis ulkelere oranla daha az gorulmesinin sebebi, dini inanis boyutuna paralel olarak daha az tuketilmesinden kaynaklanmaktadir" diye konustu.

"BOZULAN BALIKTA 12 SAAT ICINDE 68 MILYAR BAKTERI OLUSUYOR"
Sahillerde yasayan bircok deniz hayvaninin toksin ihtiva ettigini ifade eden Aydin, "Insanlar bazi baliklara temas etmekle de zehirlenebilir. Bu baliklarin yuzgecleri birtakim dikenler ihtiva eder. Dikenin kaidesindeki kesede bulunan zehir, kesenin kanali vasitasiyla dikenin actigi yaraya bosaltilir. Memleketimizde bulunan bu nevi baliklar: tarakonya, carpan balik, kum tarakonyasi, varsan baligi, rina baligi, igneli vatoz baligi, tirpana baligi, kazik kuyrugu baligi, folya baligi, tatli su levregi gibi baliklardir. Dogal olarak toksin ihtiva eden bir tek baligin bile yenmesi, olume sebep olabilir. Balikcilik sektorundeki sorunlardan bir tanesi de ciftliklerde bilincsiz kimyasal madde ve ilac kullanimi sonucu olusan ilac kalintisi birikimidir. Avrupa Birligi ulkeleri, ithal ettikleri su urunlerinde ilac kalintisi icin belli bir standart getirmislerdir. Baliklarin yasadiklari ortamda yeterli sayida hastalik etkeni bulunursa, baliklarda yaralanma, organ bozukluklari, zayiflama ve stres gibi faktorlerle birlikte hem baligin kendi sagligini bozan, hem de kesim sonrasi balik etinin degerini dusuren hastaliklar meydana gelir" seklinde konustu.
Balik etinin protein yonunden zengin oldugunu vurgulayan, ancak balik ciftliklerinin hijyenik olmasi gerektigini vurgulayan Aydin, "Uygun sartlarda balik vucudunda bir bakteri her 20 dakikada bir cogalmaktadir. Periyodik olarak cogalan bir bakteri hucresinden 12 saat sonra 68 milyar adet bakteri meydana geldigi dikkate alinirsa, bozulmaya ugramis bir balik etini yiyen kisinin ne kadar risk altinda oldugu anlasilir" dedi.


Deniz urunleri pisirilirken ortaya cikan dumanin solunmasinin, astim, rinitis, larenks odemi veya rinokonjuktivitise sebebiyet verdigini hatirlatan Ismail Aydin, daha sonra sunlari soyledi:


"Balik alerjileri, sindirimi takiben en erken 2 dakikada ortaya cikabilir. Deniz urunleri alerjilerinin belirtileri de genellikle 1 saat icinde ortaya cikar. Insanlarda deniz urunleri anafilaktik soka sebep olabilir. Bazi bakteriler orkinos, uskumru, palamut gibi balik turlerinde toksin olusturur. Bu baliklarin yenmesiyle balik zehirlenmesi meydana gelir. Bazi deniz kamcililari da toksin uretebilirler. Baliklarin bazi turleri, bu toksik kamcililari tukettikten sonra insanlar icin zehirli hale gelir. Bu toksinler baligin ic organlarinda, kafasinda ya da merkezi sinir siteminde depolanir. "

Samsun Veteriner Kontrol ve Arastirma Enstitusu'nun bolge enstitusu oldugunu kaydeden Ismail Aydin, Samsun, Sinop, Amasya, Tokat, Sivas, Ordu, Giresun, Trabzon ve Rize'den olusan toplam 9 ile hizmet goturduklerini, balik hastaliklariyla ilgili kapsamli arastirma ve teshis yapilabilen bir alt yapiya sahip olduklarini sozlerine ekledi.