27 Nisan 2007 Cuma

Bebek Yolu




Bebeginizle adim adim hayata
Bebegin gelisimi cinsiyetine gore degisebiliyor. Aslinda kizlar hayata daha ustun basliyor. Ama gorulen o ki, erkekler bu acigi, sonradan fazlasiyla kapatiyor.


Cocuk buyutmenin en keyifli yani, herhalde onun gelisimini izlemek, ilerlemesine tanik olmaktir. Ilk gulusu, ilk disi, ilk donusu, hatta saciniza ilk asilisi ailede coskuyla karsilanir. Ne var ki bebegin gelistigini gosteren bu kilometre taslari, bazen aileleri gereksiz bir kaygiya ya da gurura surukleyebilir. Baska bebeklerle kiyaslama yapmadan duramayan anne - babalar, kendi bebeklerinin yavas gelistigi ya da ustun zekali oldugunu dusunebilir. Dogrusu ise, farkli zamanlarda gelismelerine ragmen, hemen hemen butun bebeklerin normal zekali oldugudur. Yine de anne babalara kilavuzluk etmesi acisindan, hangi kilometre taslarinin ne zaman kat edildiklerine dair genel bir gelisim plani mevcuttur. Ornegin, bebekler altinci haftada gulumsemeye baslar. Ancak dort haftalikken gulen veya ikinci ayinda hala somurtan bebekler istisna degildir. Amerikan pediatristlerine gore bebekler:

* 2 - 4 ay arasi ellerini ve ayaklarini kesfeder.
* 6'inci aydan itibaren ismini bilir.
* 6 - 8 ay arasi desteksiz oturur.
* 6 - 9 ay arasi 'da', 'ba', 'ma' gibi hecelemelere baslar.
* 7 - 9 ay arasi emekler.
* 7 - 10 ay arasi bezelye gibi kucuk nesneleri parmaklariyla tutar.
* 8 - 11 ay arasi 'baba', 'mama' gibi, anlamini bilerek ilk sozcuklerini soyler.
* 12 - 13'uncu aylarda desteksiz yurur. Burada, bebeklerin farkli donemlerde gelistigi gerceginden yola cikilarak, zaman araliklari genis tutulmus. Bebeginiz, gelisiminde bu araliklarin da gerisine dusuyorsa doktorunuza danisin. Ama endiselenmeyin, unutmayin ki unlu fizikci Einstein bile ancak 3 yasinda hecelemeye baslamis ve 9 yasina kadar dogru durust konusamamis!

Aceleci olmayin

Anne babalarin dikkat etmesi gereken unsur, bebeklerinin gelisimine yardimci olurken onu zorlamamaktir. Ilgi bebegin gelisimini hizlandirir ve bazi seyleri daha erken kesfetmesine yardimci olur ama ancak bebek onu kesfedecek olgunluga erismisse. Dahasi, beyin, kas ve sinir baglantilari o beceriyi gerceklestirmesini saglayacak sekilde kurulmussa. Ornegin; bebegin tuvalet aliskanligi kazanmasi icin 18'inci aydan once gosterilen caba basarisizlikla sonuclanacagi gibi, zamanini geciktirebilir.

Kizlar ve erkekler

Kadin erkek esitligini istedigimiz kadar agzimiza dolayalim, farkliliklar daha anne karninda ortaya cikiyor. Kadinlar hayata bir anlamda erkeklerden daha ustun basliyor. Bebeklerin gelisimi ve ogrenmesi beynin sag ve sol kisimlarinin baglantilarinin olusmasina bagli. Kiz bebeklerde bu baglantilar, erkek bebeklerden daha once kuruluyor. Bu da kiz bebeklerinin yeni ortama erkek bebeklerden daha hizli adapte olmasini sagliyor. Erkek anneleri endiselenmesin, yasadigimiz dunyaya baktigimizda, erkeklerin bu arayi, ileride fazlasiyla kapattigini gorebiliriz. Yeni dogan kiz bebekleri daha iyi duyuyor ve goruyor. Ilgi cekmek icin sesini onceden kullanmaya basliyor. Boylece daha cabuk konusabiliyor, okuma, yazma gibi dil becerileri konusunda ileri olabiliyor. Ustelik daha cabuk sosyallesiyor. Ilk aylardan itibaren insanlara ve duygulara, en cazip oyuncaklardan bile daha cok ilgi gosteriyor. Yani, kadinlarin yuz ifadelerini okuma kabiliyetinin tohumlari bebekken atiliyor. Kizlar, fiziksel olarak da daha erken ve daha sistemli gelisiyor. Ayrica daha erken yuruyorlar. Erkek bebekler ise, insanlar kadar nesnelerle de ilgili. Oyuncaklariyla uzun uzun oynayabiliyor. Insanlara daha az ihtiyac duyuyor, duygularla daha az ilgileniyor. Bu kendi kedine yetme acisindan olumlu bir ozellik olsa da, daha az sosyal olmak, cocuklukta daha cok davranis problemi olusmasina neden olabiliyor. Ileri olduklari konu ise mekani algilamadaki becerileri. Bu olgu belki, yetiskinlikte erkeklerin neden arabayi daha iyi park ettiklerini aciklayabilir. Fiziksel olarak erkekler 5 yasindan sonra ataga kalkiyor. Aslinda bebeklikten itibaren erkekler ataklarla buyuyor ve bazi kabiliyetleri, yine bu buyume ataklari sirasinda gelisiyor.

Hiç yorum yok: