Tartisma sekli iliskinin fali gibi

Asklar, evlilikler umutla baslar. Gelistirmek ve korumak caba ister. Gereken ozenin gosterilmedigi iliskiler er ya da gec karaya oturur. Bu durumda kisilerin kendini sorgulamak yerine sigindigi gerekce cogu kez ayni: "Erkekler Mars’tan, kadinlar Venus’ten." Aile terapisti Ibrahim Eke ise bu teze karsi cikiyor.

Aralik Gonullu Egitim ve Kulturel Arastirma Dernegi’nde "Iliskiler, sondan az once" baslikli seminerler veren uzman psikolog Eke "Hurafeleri bir kenara birakip kendimize bakalim. Kadin ile erkek ayni gezegenden" diyor.

Basarili bir iliski icin asgari hangi kosullar gerekiyor?

- Tercihlerde anlasma, karsilikli saygi, durustluk, farkli mekanlardayken bile partnerle ilgili pozitif seyler dusunebilme, uzaklasmak yerine birbirine yonelme, partneri ilgiyle dinleme, etkilesime acik olma, karsidakini rahatlatabilme, kendini onun yerine koyabilme kosullari saglaniyorsa iliski saglikli yoldadir.

Basarili iliski icin ask sart mi?

- Iyi olur, ama sart degil. Aska yuklenen anlam onemli. Binlerce tanimi var. "Cok mutluyuz, asigiz" diyen ciftleri ayri odalara aliyoruz. Asktan ne anladiklarini, ne beklediklerini soruyoruz. Farkli ifade ediyorlar. Bana gore ask, tutkudur, ergenliktir. Gozun hicbir sey gormemesidir. Ergen gibi hayatinda hicbir seyi umursamadan yasamaktir. Tahtini terk etmektir.

Askin kurallari, sinirlari olur mu?

- Hayir olmaz. Kural, sinir oldu mu ask degil, iliskidir artik. Yetiskinler normlara uyarlar, ask onlara cok uygun degildir. O yuzden 55 yasinda asik olanlar ergen gibi sacmaliyor. Cunku bu duygu durumuna giriyor, beklenmedik davranislar gosteriyorlar. Guzel olan da bu.

Iki cins arasinda fark var mi gercekten?

- Kadinlar Venus’ten, erkekler Mars’tan hikayesi gercek degil. Bu varsayimlara dayanan, insanlarin ilgisini gidiklayan bir kitap olsa da iddialari kanitlayacak tek bilimsel veri yok. Tam tersi, bilime gore erkek de kadin da ayni gezegenden, benzer ozellikleri var. Dolayisiyla bir kez daha soyluyorum: Aska yuklenen anlam onemli.

Ask gibi guzel olan bir sey neden tukeniyor?

- Dunyada sonsuz olan nedir?

Kisiler asik olacaklarini seciyor mu?

- Bu soru beyinle ilgili calisma yapanlarin alanina giriyor. Kadin dolunu yaymak icin guclu erkek arar, turundeki hikayeler gercek disi. Bilime aykiri. Yalan soyluyorlar. Hurafeleri bir kenara birakalim. Belki insanlar 400 bin yil once boyleydi. Bugun yasamda birlikte yuruyebilecekleri esi ariyorlar.

Kisilerin ruh ikizi var midir?

- Bildigim kadariyla, bilimsel tanimi yok. Eger bir kisi "Ruh ikizim var" diyorsa, buna anlam verip davranislarini yonlendiriyorsa "evet" var derim ben de.

Basarili iliski icin harita, hap isteniyor

Kisilik benzerlikleri iliskiyi guclendirir mi?

- "Bunlar varsa iliski cok iyi, yoksa kotu" demiyoruz. Sorun cikabilecek alanlari soyluyoruz. Sorun tespit edildiginde, cozulurse hayat iyi gider. Cozulmezse iliski biter. Birey kendisine oldugu kadar, cevresindekilere de deger vermeli, dostluk kurabilmeli. Partnerlerini kendiyle esit gormeli. Kadinlar dahil, artik herkes "Erkek egemen" sacmaliklari bir kenara birakmali.

Surekli sorun cozmeye calismak zor degil mi?

- Gunluk hayatimizda zaten surekli problem cozuyoruz. Neden iliskidekileri cozmek zor olsun? Saglikli iliski isteyen, emek vermek zorunda. Emek vermek yerine harita ya da hap istiyorlar. Iliskilerde, bireylerin kisilik yapisi cok onemli. Mutlu iliski karsilikli dengeden gecer.

Tartisma sekli iliskinin fali gibi

Hangi isaretler iletisimde ve iliskide ciddi sorunlarin habercisidir?

- Cok onemli kararlar birlikte verilmiyorsa, sik sik ayrilip tekrar bir araya geliniyorsa, partnerlerin elestirisinden korunmak icin duygusal iliskiden uzaklasiliyorsa sorun vardir. Tartisma yontemi de cok onemli ipucu. Uzayip bir sonuca baglanmiyorsa, kiskanclik sik gundemdeyse, tartismalarda kisilige yonelik suclamalar, asagilama, kucuk gorme ifade eden sozler, mimikler, jestler ve bol bol elestiri varsa, kusuluyorsa, basit seyler buyutuluyorsa, kirici bir tartismadan sonra iliskiyi tamir etmek icin caba harcanmiyor veya bu konuda basarili olunamiyorsa, durmadan "aslinda ne yapmak istendigi" anlatilmak zorunda kaliniyor, sert bir dille tartisiliyorsa, partnerler sik sik elestiriliyorsa, kendini savunurken, partner suclaniyorsa, tartismalar sirasinda tepkisiz kaliniyorsa ve konusulmuyorsa sorun buyuk.

Sorunsuz iliski icin tek kisinin cabasi yeter mi?

- Tabii ki yetmez. Iliski tek basina yasanabilir mi?

Karsimizdakini daha iyi anlamak ve kendimizi anlatmak icin ne yapabiliriz?

- Cok basit bir yontemi var. Duygularimizi acik sekilde ifade etmeliyiz. Dusundugumuzu karsimizdakine soylemeliyiz. Karsimizdakini anlamak icin de zihnini okumaya calismak yerine yine acikca ne dusundugunu sormaliyiz.

Her kotu iliski, evlilik kurtarilabilir mi sizce?

- Her iliski ancak iki taraf da istiyorsa kurtarilabilir. Taraflar istiyorsa, cozumsuz diyalog yoktur.

Asklar, evlilikler cabuk mu tuketiliyor?

- Kisinin hayata bakisi sadece tuketim uzerine kuruluysa, ornegin "bunu diktirmek yerine atarim, yenisi daha ucuza gelir" diyorsa iliskiye emek vermeye yanasmaz. Bu olmazsa mutlaka yeni biri vardir, diye dusunur. Bir anlamda iliskiler de dondurulmus yemekler gibi, hazirlamak icin emek harcamadan, isitilip hayata sokuluyor. Baska bir cok sey icin emek veriliyor; neden iliski, evlilik icin verilmesin?

Iliskinin sonunu hizlandiran adimlar

Kirici bir tartismadan sonra iliskiyi tamir etmek icin caba harcanmiyor veya girisim basarisiz kaliyorsa.
Sik sik sizi begendigini, sonra da hic begenmedigini soyluyorsa.
Sik sik ayrilip, tekrar bir araya geliniyorsa.
Kizginlik ve ofke sikca disa vuruluyorsa.
Tartismalar uzayip, sonuca baglanmiyorsa.
Basit seyler buyutuluyor ve sorun ediliyorsa.
Kiskanclik sik gundeme geliyorsa durum kotu.
Sondan az once

Iliskiyle ilgili sorunlar cok ciddi bulunur.
Sorunlardan soz etmek yararsiz gorunur.
Sorunlari kendi basina cozmeye calisir.
Paralel yasamlar kurulur.
Yalnizlik tercih edilir.
Sadece seks iliskiyi kurtarmaz

Cinsellik iliskide onemli. Iliskinin ana motorunun seks olmasi da gelecegini riske sokar. Ote yandan cinsel iliskinin sikligi acisindan memnuniyet, cinsel iliskiden beklentilerin acikca paylasilabilmesi, karsi tarafin cinsel isteklerine karsi duyarlilik, her iki taraf icin tatmin ediciligi ve cinsel iliskide korunma yollarinda hemfikir olmak da onemli.

Ailede yasananlar iliskinin kaderini etkiliyor

Bireylerin geldikleri ailelerin onemli rolu var. Alkol bagimlisi, ruhsal sorun yasanan, cocuklarina karar alma firsati vermeyen, iliskilerini onaylamayan, gecimsiz, bosanmis ailelerin cocuklarinin iliskileri riskli. Ebeveynlerin cocuklarinin iliskilerine surekli mudahale etmesi, taraf tutmasi iliskiyi zora sokar. Gecmiste siddet, cinsel taciz, terk, ihmal gibi travmatik olaylar yasayan bireylerin iliskisi daha cok emek ister. Iliskinin baslangiciyla ilgili guzel anilar yoksa, aldatma yasanmissa biraz daha cabaya ihtiyac duyulabilir.
.............