Kadın ve Somatizasyon

Somatizasyon (bedenselleştirme), çeşitli ruhsal nedenlerle ortaya çıkan bedensel belirtilerin genel ismidir. Araştırmalar, bedenselleştirmenin kadınlarda erkeklerden daha yüksek oranda olduğunu göstermektedir. Yüzyıllarca önce ilk tanımlandığı dönemlerde de sadece kadınları etkileyen bir bozukluk olduğunun düşünülmesi de ilginçtir. Bedenselleştirme tablosu gösteren hastalar


-Vücutlarının değişik yerlerinde ağrı (bel, baş, eklem ağrıları gibi),

-Çeşitli sindirim sistemi belirtileri (midede yanma, hazımsızlık, bulantı, karın şişliği gibi),

-Sinir sistemi belirtileri (el ve ayaklarda uyuşma, yanma, karıncalanma, güçsüzlük,duyu kusurları, zaman zaman bayılmalar, boğazında yumru hissi gibi) ile başvurabilirler.


Yapılan çeşitli tıbbi incelemelere rağmen bu belirtileri açıklayacak organik nedenler bulunamaz. Örneğin bel ağrısı olan bir hastada, bu ağrıyı açıklayacak o bölgedeki kaslara, kemik dokuya ya da sinirlere ait bir hasar ve bozukluk saptanamaz. Bu yakınmalar nedeniyle hasta bir çok aktivitesinden uzaklaşır, işini yapamayabilir, yaşam keyfi azalabilir. Bu tür yakınmaları olan kişiler genellikle çok sayıda doktora başvurur, sayısız tıbbi inceleme yaptırır, çok fazla ilaç kullanırlar.Ama yakınmaları bir türlü tam olarak geçmez ya da bir belirti kaybolurken diğeri başlayabilir. Örneğin, ağrılar hafiflese bile yerine halsizlik, uyuşma gibi başka şikayetler geçebilir. Zaman zaman çevredekilerin ve hekimlerin kendi yakınmalarına inanmadıkları duygusunu yaşayabilirler. Oysa ki o sırada ağrıyı veya hazımsızlığı gerçekten yaşamaktadırlar ve şikayetleri gerçektir. Sadece açıklayacak bir organik neden yoktur. Tabii ki bu bir 'neden' olmadığı anlamına gelmemektedir.Işte bu 'neden' ruhsal kaynaklıdır.


Ortaya Çıkış Nedenleri

Ruhsal sıkıntı ve gerginlik uygun biçimde ifade yolu bulamadığında bedenin bir bölümüne yansıtılır ve şikayet olarak dile gelir. Kişi psikolojik bir güçlüğü için bedenini kullanmakta, sıkıntısını ' bedenselleştirmek'tedir. Özellikle bizim toplumumuzda, isteklerini, duygularını ve kendisini yeterince ifade edemeyen kadının sınırlı sayıdaki ifade biçiminden biri olmaktadır. Belki de en kabul edilebilir olanı! Çünkü 'hastalık'durumunda yardım ve ilgi isteme çok daha anlaşılır ve hoş karşılanır olmaktadır. Bedeselleştirme tabloları çeşitli çevresel etkenlerin bulunduğu, sorunlu aile ortamlarında yaşayan, kendilerini ifade güçlüğü olan kadınlar arasında daha sıktır.

Somatizasyon ve Diğer Psikiyatrik Hastalıklar

Bedeselleştirme sıklıkla diğer ruhsal bozukluklarla birlikte olabilir ya da onları gizleyebilir, maskeleyebilir. Örneğin ağrılar ve halsizlik depresyonun belirtileri olabilir veya nefes alma güçlükleri, çarpıntılar bir kaygı bozukluğuna işaret edebilir. Ayrıca depresyon ve kaygı bozukluğu bedenselleştirme bozukluğuna eşlik edebilir.



Ne zaman Doktora Başvurmalı?

-Özellikle kadınlarda

-Genç yaşta başlayan,

-Uzun süren, Tıbbi incelemeler rağmen organik bir neden bulunamayan,

-Uygulanan tedavilerin başarısız kaldığı, Kişinin sosyal ve mesleki uyumunu bozan belirtilerin bulunması halinde psikiyatrik değerlendirme gereklidir.


Ancak bedenselleştirme bozukluğu tanısı konsa bile, sorunun kaynağının bebeklik ve çocukluğa dek uzanması nedeniyle, tedavinin uzun sürebileceği, ve zaman alabileceği bilinmelidir.

Doç.Dr. Başak YÜCEL
İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi
Psikiyatri Anabilim Dalı