Doğum Kontrolü

AILE PLANLAMASI

Aile Planlaması sadece gebelikleri önlemek değil aynı zamanda çocuk sahibi olamayanlara da hizmet vermek, yol göstermektir. Aileler çocuk yapıp yapmamakta serbestirler. İstedikleri kadar çocuk sahibi olabilirler. Ancak aileler çocuk sahibi olmak istemiyorsa onlara yol göstermek Aile Planlaması Hizmetinin görevidir.

Ailelerin İstedikleri zaman İstedikleri sayıda çocuk sahibi olmalarıdır.

Aile Planlamasında zorunluluk yoktur. Katılım gönüllüdür. Aileler eğitilir ve isteyene çocuk sahibi olabilmesi için isteyene gebelikten korunmak için hizmet verilerek yardımcı olunur.

AILE PLANLAMASININ AMACLARI

1. Ailelerin istemedikleri halde çocuk sahibi olmalarını önlemek,

2. Kadınların sık aralıklarla ve fazla sayıda doğum yaparak sağlıklarının bozulmasını önlemek,

3. Çok genç yaşta veya ileri yaşlardaki kadınların gebe kalmalarını önlemek,

4. Doğurgan çağdaki kadınlara ve erkeklere üremenin nasıl olduğu ve doğum kontrolünün nasıl yapılacağı konusunda bilgi vermek,

5. Çocuk sahibi olmak isteyenlere yardımcı olup yol göstermek,

6. Çocukların daha sağlıklı yetişmesini sağlamaktır.

AILE PLANLAMASININ YARARLARI

Anne Ölümlerini Azaltır: Anne ölümlerinin çoğu, sık aralıklarla, çok sayıda (4'ten fazla), 18 yaşindan küçük ve 35 yaşindan büyük annelerin yaptigi dogumlarda görülmektedir. Aile planlamasi hizmeti yüksek riskli gebelikleri önleyerek anne ölümlerini azaltir.

Düşükleri ve Düşüge Bagli Anne Ölümlerini Azaltir: Aile planlamasi hizmeti ile kadinlarin istenmeyen gebelikleri önlemeleri saglanarak düşükler azaltilmaktadir.

Bebek Ölümlerini Azaltir: Riskli gebelikler bebek ölümlerini artirirlar. Yüksek riskli gebelikler ve dogumlar aile planlamasi ile önlenir. Böylece bebek ölümleri azaltilabilir.

Dogurganlik Orani Azaltilir: Annelerin sahip olduklari çocuk sayisi arttikça anne ölüm orani yükselmektedir,Aşiri dogurganlik bebek ve çocuk sagligi açisindan da risk oluşturmaktadir. Aile planlamasi hizmeti ile dogurganlik azaltilirken, anne sagligi, çocuk sagligi iyileştirilmiş, dolayisiyla toplumsal ve ekonomik alanlarda da iyileştirilmeler saglanmiş olacaktir.

Saglikli Dogum Yaşi Saglanir: Anne ve çocuk sagligi açisindan, gebelik ve dogum için 18-34 yaşlar arasi en uygundur. Daha erken ve daha geç yaşlarda hastalik ve ölüm riski artar.

Saglikli Dogum Araligi Saglanir: Iki yildan kisa aralikli gebelik ve dogum yüksek risklidir. Kisa dogum araligi, hem anne ölümlerini, hem de bebek ölümlerini artirmaktadir. Gebelikler arasindaki süreyi uzatmak etkili bir aile planlamasi hizmeti ile gerçekleşebilir.

Çocuk Sagligina Olumlu Etki Yapar: Yüksek riskli gebelikler sonucunda meydana gelen dogumlarda ölüm olmasa bile, bebek çeşitli saglik sorunlariyla karşi karşiyadir. Bu sorunlar şunlardir:

- Düşük dogum agirligi ve erken dogum
- Kötü beslenme (Malnütrisyon)
- Infeksiyon hastaliklari
- Fiziksel büyüme ve gelişme geriligi
- Doguştan sakatliklar
- Zeka düzeyinde gerilik

BÜTÜN BU SORUNLAR ETKIN BIR
AILE PLANLAMASI ILE ENGELLENEBILIR.


DERI ALTI KAPSULLERI


Çok güvenilir etkili bir yöntemdir. İçinde gebeliği önleyici hormon bulunan ince, yumuşak tüplerdir. Kadınların deri altına sağlık personeli tarafından küçük bir müdahale ile yerleştirilir.

İçindeki hormonlar yavaş yavaş vücuda salgılanır. Bu hormonlar yumurta hücresinin olgunlaşmasını ve yumurtalıktan atılmasını engeller, ayrıca spermlerin hazneden rahim içine geçişini önlerler.


DIAFRAM, SERVIKAL BASLIK

Diafram değişik boyutlarda, yumuşak kauçuktan yapılmış kenarları esnek daire şeklinde bir araçtır. Servikal başlık ise daha sert , yüksek kubbeli ve daha küçük özel tip bir diaframdır.

Rahim ağzını kapatacak şekilde yerleştirilir ve spermin rahim içine geçmesini engeller. Doğru yerleştirilmezse gebe kalınabilir.

Adet kanaması sırasında kullanılmamalıdır.

Diafram kullanılırken üzerine spermi öldürücü krem sürülürek kullanılımalıdır.

Bazen yerleştirilmesi zor olan bir yöntemdir. Ayrıca sürülen krem pahalıdır.

Hazneye yerleştirilen diafram cinsel ilişkiden sonra altı saat süreyle çıkarılmamalıdır.

Kesinlikle çocuk istemeyen aileler bu yöntemi kullanmamalıdır. Çünkü gebelikten korunmada güvenilir değildir.

Diafram, rahim ağzını kapatacak şekilde yerleştirilir ve spermin rahim içine geçmesini engeller. Doğru yerleştirilmezse gebe kalınabilir.

DOGUM KONTROL HAPLARI


Gebeliği önlemek için kadınlar tarafından kullanılan içinde hormon bulunan haplardır. Gebelikten korunmak için etkili bir yöntemdir.

Hapın içindeki hormonlar yumurtlamayı engeller ayrıca rahim ağzından spermlerin rahme geçmesini zorlaştırır.

Unutmadan her gün düzenli olarak içilmelidir.

Hap kullanan kadınlar hapı bıraktıktan sonra tekrar gebe kalabilirler.

Hap kullanmak cinsel ilişkiyi herhangi bir şekilde etkilemez.

Hap kullanmanın önemli ve sık görülen bir yan etkisi yoktur. Hatta birçok kadın hastalığının oluşmasını azaltır.

Kadınlar tarafından kullanılan DOĞUM KONTROL HAPLARI her gün unutulmadan alınırsa gebeliği önlemede son derece güvenlidirler.

DOGUM KONTROL HAPLARI


Hap veya iğne şeklinde kullanılabilen formları vardır.

Günümüzde sıklıkla estrojen ve progesteron kombinasyonu kullanılır (kombine preparatlar). Sıklıkla 3 hafta süreyle günlük ve 1 hafta süreyle ara verilerek kullanılırlar. En önemli etkileri ovülasyonu (yumurtlamayı) engellemeleridir.

Başarısızlık oranı düşüktür (%1-1,5). Kombine preparatlar en etkili, geri dönüşü mümkün olan, korunma yöntemidir. Adet kanaması, adet ağrısı azalır. Endometriyum ve meme kanseri daha nadir görülür. HDL kolesterolü arttırır.

Kullanımı : 1. gün veya 5. gün ilaca başlanır, 21 gün süresince devam edilir ve kutunun bitiminde 1 hafta ara verilir. Daha sonra yine devam edilir.

Kanser oluşturmaları konusundaki düşünceler farklıdır, bazı çalışmalar artış gösterirken bazı çalışmalar azalma göstermiştir. Akciğer damarlarında ve derin toplar damarlarda tıkanma, ilacı kullanmayanlara göre daha sık gözlenir (3-11 kat). Bazı kadınlarda bu ilaçların alımını takiben tansiyonda artış meydana gelir. Migren ataklarını ve şiddetini arttırabilir. Sistemik ve kronik hastalığı olanlarda kullanılmamalıdır.

İlaç kesildikten 1-3 ay sonra kanamalar başlar, ancak kanama düzensizlikleri olabilir. Doğumdan sonra 6-12 hafta kullanılmamalıdır.


Aşağıdaki durumlarda doğum kontrol hapları KULLANILMAMALIDIR

- tromboflebit ve tromboembolik hastalık

- serebral damar hastalıkları

- koroner arter hastalıkları

- karaciğer fonksiyon testlerinde bozukluk

- meme kanseri

- estrojene bağlı olduğu düşünülen tümörler

- teşhis konulamayan anormal vajinal kanama

- gebelikte tıkanma sarılığı geçirenler

- doğumsal hiperlipidemi

- şişmanlık

- sigara içen 35 yaş üzerindeki bayanlar kesinlikle kullanmamalıdırlar,

bununla birlikte; şeker hastaları, hipertansiyon, miyom, epilepsi, orak hücreli anemi durumunda hekim kararı ile ve kontrol altında kullanılabilirler.

İğne şeklindeki doğum kontrol hapları (medroksiprogesteron asetat) yılda 2-4 kez kullanılarak koruma sağlarlar. Uzun süreli kanamalar, uzun süreli adet görmeme, kestikten sonra uzun süre yumurtasız kanama görülebilir. Kansere neden olduğu iddiaları vardır.

Norplant denilen ve deri altına yerleştirilen doğum kontrol ilaçları üzerinde yoğun olarak çalışılmaktadır.

Doğum kontrol hapı kullanıldığı sürece yumurtlama ve adet olmaz, bu nedenle adeti geciktirmek için hap kullanılabilir.

Eğer kişi, bir gün hap almayı unutursa ertesi gün iki adet birden almalıdır, ancak bu sık sık yapılırsa ara kanamalar meydana gelebilir.

Cinsel ilişki sonrasında hamilelik engellenmek isteniyorsa: 30 mg konjuge estrojen veya 5 mg etinil estradiol 5 gün süreyle kullanılmaktadır. Yine aynı amaçla 12 saat ara ile iki kez 4 tablet (toplam 8 tablet) alınır. Bulantı kusma çok sık görülen bir yan etkidir v eönerilen bir yöntem değildir. Yine cinsel ilişkiden sonraki 12-24 saat içinde spiral takılarak hamilelik önlenebilir

DOLLENME VE CINSIYET OLUSUMU


Spermler iki tip genetik şifre taşiyabilirler. Bu şifreler ya X ya da Y şeklinde olur . Ancak kadin yumurta hücreleri her zaman X şeklinde olup tek tiptir .

Eger yumurta hücresini dölleyen sperm X şifreli sperm ise döllenen yumurta da X şifreli olacagi için oluşan bebek (XX) yani, " KIZ " olacaktır .

Ama yumurta hücresini dölleyen sperm Y şifresini içeren bir sperm ise o zaman bebek (XY) yani, " ERKEK " olacaktır .

Yani doğacak çocuğun erkek veya kız olması babadan gelen spermin özelliğine bağlıdır.

Hangi tip spermin yumurtayı dölleyeceği bilinemez. Bu nedenle çocuğun erkek ya da kız olacağı bilinemez. Ancak döllenme olup döllenmiş yumurta rahim içine yerleştikten sonra henüz çocuk doğmadan bazı yöntemler kullanılarak cinsiyeti öğrenilebilir.

Cinsiyet babadan geçecek özelliklere bağlıdır.

ERKEK UREME ORGANLARI

Erkek üreme hücreleri (ya da diger adiyla sperm) testislerde üretilir. Bu üretim her an devam etmektedir.

Spermler kuyruklari yardimiyla hareket edebilen hücrelerdir. Bu hücreler baş tarafindaki kisim yardimiyla kadin üreme hücrelerini (yumurta) delebilme özelligine sahiptir. Normalde meni içerisinde 150-200 milyon sperm vardir.

Testislerde üretilen spermler döl yolundan geçerek meni kesesine gelirler.

Meni kesesinin içinde spermlerin yaşamasina uygun bir sivi vardir. Spermler bu kesede ölmeden depolanirlar. Cinsel ilişki sirasinda meni idrar yolu ile penisten dişari atilir.

Atilan meninin çok az bir kismi (%1) spermlerden oluşur. Geri kalan kisim meni kesesinden ve prostattan gelen sividir.

Eger meninin içinde sperm yoksa (ya da spermler hareketsizse) o kişinin dölleme yetenegi yoktur yani kisirdir.

Mavi forum