Saglikli ve uzun yasamin sirlarini veren Prof. Dr. Osman Muftuoglu'na gore, stresi hayatindan kovan, dengeli beslenip spor yapan herkes uzun omurlu olabilir. 120 yil yasamak hayal degil!
"Mutlu bir hayat daha uzundur..."
Ne mucize besinler, ne sporla gecirilen bir hayat, ne de sihirli formuller... Uzun ve saglikli bir yasamin sirlarini ogrenmek icin basvurdugumuz Prof. Dr. Osman Muftuoglu'nun uzerinde en cok durdugu ve israrla vurguladigi kavramlar, sagliga eslik eden mutluluk, huzur ve dinginlik oldu...
Belki temel bu ama daha pek cok sey var... Bu yazida daha uzun ve saglikli yasamin puf noktalari ve cesitli receteleri verilirken, genc kalmayi kolaylastiran kucuk formuller de siralanacak. Prof. Dr. Muftuoglu, 'yasama sanati'ndan 'yaslanma sanati'na uzayan bakis acisiyla, nasil yaslanmamiz gerektigini anlatacak...
'Biz yasami uzatmiyoruz, zaten yasam uzuyor' diyorsunuz. Insan omru neden uzuyor ve biz ne kadarina mudahale edebiliyoruz?
Bilim ve teknolojik gelismeler insan omrune omur katiyor. Sadece antibiyotiklerin kesfi, ortalama insan omrunde 10-15 yillik uzama yapti.
Asilanmanin getirdigi koruyucu guc, bizim daha az hastalanmamizi sagladi.
Son bir arastirmada statin grubu kolesterol ilaclarinin ortalama insan omrune ilavesinin 12 yil civarinda oldugu hesaplandi. Karacigere verdigi zarar cozulurse statinler 10 yil sonrasinin Aspirin'leri olacak. Genetik bilimindeki gelismelerle genetik mirasimizdan dolayi basimiza gelen saglik olaylarinin cogunun ertelenmesini saglayacagiz. Insanlar, muhtemelen hak ettigi omru zaten yasayacak.
Egitim bir avantaj
Nedir hak ettigimiz omur?
Bence 120'nin uzerinde. Kayit altinda bilinen en uzun yasayan kisinin yasi, 117. Eger 117 yil gerceklesiyorsa insan omru bunu zorlayabilir. Bana gore 120 yil yasamak efsane degil. Son 100 yilda yasam suremiz ortalama 30 - 40 yil uzadi.
Uzun yasamin kaynagi dedigimizde en onemli belirleyiciler neler?
Daha cok saglik bilinci icinde olmayi, daha iyi, daha saglam durusu saglamayi becerebildigimiz icin hak ettigimiz sureyi yasayacagiz. Entelektuel duzey iyiyse, bu daha iyi gerceklesecek. Cunku arastirmalara gore uzun omrun en onemli anahtarlarindan biri egitim.
Yaslanmayla egitimin iliskisi ne?
Egitimli kisi saglik ve dunya konusunda daha bilincli. Arastirmalar egitilmis insanlarin belleklerinin daha saglam oldugunu ve yasam suresinin uzadigini gosteriyor. Egitimli insan asisini yaptiriyor, bagisiklik sistemini guclendiriyor, hastalik belirtilerinde doktora daha erken basvuruyor. Hastalarin yuzde 80'i cok hastalanmadigi surece doktora gitmiyor.
Bugunku Turkiye'de egitim duzeyimize bakarsaniz, potansiyel yaslanma surecimiz nasil?
8 yillik egitimin sadece egitimle ilgili degil, saglikla ilgili sorunlarda da ciddi cozum uretecegini umut ediyorum. Egitim duzeyimize, universitelilesme oranlarimiza bakarsaniz h�l� yuzde 35-40'lardayiz. Turkiye'de ortalama yasam suresi kadinlarda 72, erkeklerde 68-69'a dayandi. ABD'de 78-82 yas civarinda. Ileride ortalama yasam suresini hizla uzatan ulkelerden biri haline gelecegiz.
'Olcu kacmamali'
'Saglikli yaslanma'dan ne anlamaliyiz?
Omru akillica yasamak. Hicbir seyin olcusunu kacirmamak lazim. Formda kalmak, kaliteli bir hayat yasamak, mutlu olmakla birlestirdiginiz zaman sagligin faydasi var.
Nereden, nasil baslamak lazim? Bunun icin belli bir yas var mi?
2 sinir ciziyorum. 30-35'li yaslar artik donup kendinize bende neler oluyor diye sormaya baslamaniz gereken yaslardir. Digeri 55 yas ve ustu.
Yolun yarisi da 35 degil artik...
Tabii ki. 35 cok gerilerde kaldi. Ama orada Cahit Sitki'nin anlatmak istedigi hayatin sadece organik yarilanmasi degil, ruhsal yarilanmasi. 35'ten sonra yasaminiz uzuyor ama ruhsal kalibiniz orta yasa geliyor. 50 yas ve civarini orta yaslara giris gibi dusunmek lazim. Bugunku klasifikasyonda birkac seyi gundeme getirmek lazim. Artik butun dunyada her sey yaslilar ve orta yasli insanlara gore konumlandiriliyor. Cunku tum dunyada dogurganlik azaliyor, yasam suresi uzadigindan en fazla yasli nufus artiyor.
55'te doktor sart
Peki bir doktora basvurmak icin hangi yasi beklemek lazim?
Doktora basvurmanin mutlaka gerektigi yas, 55 ve ustu yastir. Bu yas grubu cok daha onemli. Cunku o donemde kadinda da, erkekte de birdenbire hizlanan hormonal, ����bolik degisimler yasanir.
Kadinda yikim daha fazla olmasina karsin daha uzun yasamalari bir paradoks degil mi?
Evet ama bence kadinlarin uzun omurlu olmalarinda bu cok olumlu bir katki. Butun dunyada kadinlarin omru daha uzun. Hicbir ulke yok ki, erkekler kadinlardan daha uzun yasasin. Erkeklerin sagliklari konusunda daha fazla duyarli olmaya ihtiyaclari var. Sagliklarini daha iyi izlemeleri bazen erkekler tarafindan alay konusu edilse bile, cogu zaman kadinlarin daha uzun yasamalarinin sebebidir.
Orta yaslarda hayata bakis nasil olmali?
Ilkonce sagliga, mutluluga, dinginlige odaklanmak lazim. Saglikli olma karari, beraberinde baska turlu bir hayat yapilanmasini da gerektiriyor. Biraz egzersiz, biraz beslenme odakli, uykuya, stres yonetimine dikkat eden, kendini basariya daha fazla adayan, bunlar icin gerekli olan ekonomik gucu elde etmeye calisma gayreti icinde olan, ki ekonomisi daha iyi olanlar daha az hastalaniyor.
Ornegin ben sagligimdan baslamaliyim, sigara iciyorum, onu birakmaliyim. Egzersiz yapmiyorum, yapmaliyim. Duygusal hayatima cok iyi dikkat etmeliyim. Ailevi iliskilerim cok iyi degil, esimle, cocuklarimla yeterince ilgileniyor muyum?
Bunlari zaman zaman gozden gecirmek lazim. Hayati dikkatli bir sekilde dagitmak lazim. Saglikli olma karari bir meydan okumadir.
Haftada en az 2 ogun balik yiyin
Likopen iceren domatesi, karpuzu, proantosiyanidin iceren uzumu, pekmezi, kirmizi sarabi, beta karoten bakimindan zengin portakal, kayisi, seftali ve havucu, yogun lif iceren tum meyve ve sebzeleri bol bol tuketin.
Gunde birkac tane ceviz ya da findigi, salataya ekleyeceginiz yarim fincan ketentohumunu beslenme aliskanliklariniza yerlestirin.
Sut urunlerinde yagsiz ya da az yagli olanlara yonelin.
Haftada 2 kez ortalama 100-150 gram duzenli olarak balik tuketin.
Yesil yaprakli sebze ve meyvelere daha cok agirlik verin.
Kafeinden olabildigince uzak durup tuzu azaltin.
Daha bol potasyum, magnezyum, kalsiyum almaya calisin. Lahana, brokoli, ispanak, soya fasulyesi, guvenilir bitkisel kalsiyum kaynaklaridir.
Orta yaslarda guclu antioksidan etkileri sebebiyle flavinoitlerin de bol bol tuketilmesi yararlidir. Caydan, koyu yesil, sari ve kirmizi renkli sebze ve meyvelerden yeterince saglanabilir. Soya, elma ve brokoli onemli flavinoit kaynaklaridir. Lahana, kereviz, bezelye ve salgamda da bol bulunur.
Kadinlar erkeklerden fazla yasiyor cunku...
Kadinlar sagliklarina daha duskun.
Stresleri erkeklere gore daha az.
Is kazalariyla karsilasma riskleri daha az.
Erkeklere gore ruhsal ve hormonal acidan daha monogam olmaya egilimli. Bu nedenle cinsel yolla bulasan hastaliklara daha az yakalaniyorlar.
Hormonal hiperaktif olmalari yani cok fazla degisken hormonal yasamlari, daha direncli olmalarini sagliyor.
Kadinlar daha sevecen, hayata daha bagli, daha cok huzur icinde olmaya cabaliyor. Erkekler birbirlerine cok acik ve samimi degiller.
Kadinlar daha az sigara, alkol tuketiyor.
Iste erken yaslanmanin nedenleri
Beslenme eksiklikleri.
Hipertansiyon, seker hastaligi, damar sertligi gibi uzun sureli saglik sorunlari.
Genetik hastaliklar.
Kas ve eklem sorunlari.
Egzersiz eksikligi (hareketsiz yasam tarzi).
Kolesterol-trigliserit yuksekligi.
Yogun stres, mutsuzluk, kotumserlik, depresyon.
Organ yetmezlikleri (tiroit bezi tembelligi, karaciger yetersizligi, kalp, bobrek, hipofiz yetmezligi).
Yogun cevresel kirlilik ve radyasyon etkisi.
Yetersiz ve kalitesiz uyku.
Sigara, alkol ve uyusturucu bagimliligi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder