8 Nisan 2007 Pazar

Uyuyakaldim demeyin!



Cagimizin en onemli rahatsizliklarindan biri olarak kabul edilen "uyku bozuklugu", onlem alinmadigi takdirde olumle sonuclanabiliyor. Bu hastaliktan muzdarip milyonlarca kisinin basvurdugu "uyku merkezleri"nin sayisi ise gun gectikce artiyor.

Gunluk uyku ihtiyacimizi genetik sifremiz belirler ve hayatimizin yaklasik yuzde 33'unu uyuyarak geciririz. Ancak bazi insanlar cesitli sebeplerden dolayi uyku sorunu cekiyor ve bunun sonucunda hic de hafife alinmayacak fiziksel ve psikolojik sorunlar yasayabiliyorlar. Uyku bozukluklari ile ilgili hastaliklarin tani ve tedavisiyle ilgilenen kuruluslar ise gelen talepler sonucunda son yillarda buyuk bir artis gosterdi.

Cevrenizdekiler cok siddetli horladiginizi mi soyluyor? Sabahlari yorgun mu uyaniyorsunuz? Gunduzleri bitkin kalarak uyukluyor musunuz? Uykuda solunum duraklamalari (uyku apnesi) sorununuz olabilir. Apne kelimesi Yunanca'da "soluksuz kalmak" anlamina gelir. Uyku apnesi erkeklerde kadinlardan 2 kat daha siktir ve daha cok orta yas uzerindeki eriskinlerde gorulur.

Uyku apnesi iki nedenle olabilir; santral ve obstruktif.

1) Santral(merkezi) nedenle olustugunda solunum cabasi yoktur. Yani beyin solunum kaslarini uyarmaz. Bu durum daha cok ilac zehirlenmelerinde ve beyin hasarlarinda olur ve uyku apnesinde tek basina bir neden olmasi cok nadirdir.

2)Obstruktif (engelleyici) apnede ise soluk alma sirasinda ust hava yollarinda olan fiziksel bir engel vardir. Uyku apnesinin daha sik gorulen bir nedenidir. Bu durumda beyin vucuda nefes almasi icin emir verir, diyafram ve diger solunum kaslari bu emre cevap verir ama ust solunum yollarinda bunu engelleyen bir bariyer vardir. Agzin icinde sadece dil yoktur. Kucuk dil, yumusak damagin merkezinden asagi dogru sarkan bir et parcasi (uvula) vardir. Butun bu organlarin yerinde ve dogru olarak calismasini saglayan, dilin ve kucuk dilin tabanina yerlesmis olan yumusak damagin kaslari gevser ve sarkarak hava yolunu tikar. Bu durum, nefes almayi zorlastirir ve solunumun gurultulu hale gelmesine sebep olur. Solunum periyodik olarak durdugu zaman, bu hali disaridan dinleyen birisi horlamanin belirli araliklarla kesildigini duyar. Bu sirada kan oksijen seviyesi duser, karbondioksit seviyesi artar. Kandaki bu degisimler beyindeki merkezleri uyararak uyanmayi saglar. Uyku kesilince kisinin boyun kaslari uyanikken oldugu gibi normal kasilma gosterir. Hava yolu acilir ve hasta tekrar uykuya gecer. Tum bunlar cok kisa bir zaman araliginda gerceklesir ve kisi sabah uyandiginda gece uyku sirasinda yasamis oldugu bu sikintiyi hatirlamaz. Uyku apnesi sirasinda olan nefes kesilme ataklari bazen birkac saniye bazen de 1-2 dakikaya kadar surmekte olup uyku boyunca bu atak anlari elli-yuz kez tekrar bile edebilmektedir.


Uyku apnesi genellikle metropol yasantisi icinde olan kisilerde gorulmektedir. Bu rahatsizlikta bozulan fizyolojinin yani sira vucuttaki bagisiklik sisteminin bozulmasi, mide ilaclari, sinir ilaclari, agri kesiciler, antibiyotikler, anksiyeteler yani ic daralmasi ic burulmasi, kimyasal maddeler, hazir gidalarda bulunan koruyucu maddeler vs de uyku apnesini hazirlayici faktorlerdir.

Burundan nefes almak, solunum icin cok onemlidir. Hava burundan gecerken vucut isisina gore isinir, suzulur, toksik maddelerden arinir. Gerektigi kadar nemli olur. Uyku apnesi rahatsizligi olan bircok hastanin burnu tikali oldugu icin agizdan nefes alirlar. O zaman agizda kuruma baslar. Bu olaya vucut tepki gosterir ve kucuk dil ve bademcikler daha da fazla buyur. Tabii burada dilin yapisi da onemli. Dilin anatomik durumu pozisyonu, one arkaya durumu cok onemlidir. Toksik maddeler solunum kaslarinin belirli sekilde belirli esneklikte kasilmasini engeller. Hava soluk borusundan rahatca gecemez. Bu yavaslama butun sistemi etkileyecek kadar onemlidir. Solunumda yavaslama veya duraksama oldugu zaman, beyne gerektigi kadar oksijen gitmez. Bu ise beyinde tahribat riskini olusturur. Yine alerjik ya da gizli alerjik bunyelerde reaksiyon sebebiyle kucuk dil on santim kadar uzayabilir. Hatta oyle ki, nefes yolunu tamamiyla kapatabilir.

Uyku apnesi olan kisilerde
- Gurultulu horlama
- Apne nobetleri sirasinda horlamanin duraklamasi, gecici sessizlik donemleri
- Uykuda asiri terleme
- Sabah dinlenmeden kalkma, gun icinde yorgunluk hali, uyuklama
- Sabah bas agrilari, agiz kurulugu
- Kisilik degisiklikleri, konsantrasyon eksikligi
- Cinsel isteksizlik, yetersizlik



Hiç yorum yok: