BURADA CESITLI KONULARDA BASIMIZA GELEBILECEK KAZALARDA ILK YARDIM OLARAK NE YAPABILIRIZ. BU KONUDA SIZE BILGI VERECEGIM.
Hayatin icinde bazen yasami tehlikeye sokan acil durumlarla karsilasabiliriz. Boyle acil durumlarda yasam ve olum arasindaki zaman bazen bir kac dakikayla olculur. Bu bir kac dakikalik zaman diliminde yapilabilecek ufak tefek bazi mudahaleler cogu zaman hayat kurtaricidir. Bir saglik kurumuna ulasincaya kadar veya doktorunuza ulasamayacaginiz bir durumda bu kucuk detaylar ve ilk mudahale sayesinde hayati tehlike yaratabilecek bazi durumlara engel olabilir hayatimizi yada insanlarin hayatini kurtarabiliriz.. ILK YARDIM CANTASI Oncelikle tum pet sahiplerinin bir ilk yardim cantasi bulundurmasi gerekir. Eger mumkunse ilk yardim cantasindan iki tane hazirlayarak birisini arabada digerinide evinizde bulundurun. Ilk yardim cantasinin icinde olmasi gerekenler, Enjektor (gerektiginde ilac icirmek icin), makas, cimbiz veya pens, Turnike, tampon, sargi bezi, pamuk, flaster Dijital bir termometre ( mumkunse klasik civali termometreleri kullanmayin) Antiseptik bir solusyon ( Biokadin, Zefiran gibi ) Antibiyotikli bir merhem ( Terramycin merhem, Furacin pomad gibi ) Antihistaminik pomad veya tablet Amonyak HAYVAN ISIRMALARINDA ILK YARDIM KOPEK ISIRMALARINDA ILK YARDIM KOPEK ISIRMALARINDA YAPILACAK ILK YARDIM SU SEKILDE OLMALIDIR. KOPEGIN ISIRDIGI YER BOL SABUNLU SU ILE YIKANMALIDIR.DIKIS ATTIRILMAMALI VE EN YAKIN SAGLIK KURULUSUNA KUDUZ ASISI VE YARA TEDAVISI ICIN BASVURULMALIDIR. KUDUZ ASISI ISIRILMAYA MARUZ KALINDIGI GUN 0. GUN, 3. GUN VE 7. GUNDE YAPILIR GEREK GORULDUGU TAKDIRDE SON ASIDAN BIR HAFTA SONRA TEKRAR BIR DOZ DAHA YAPILIR. YILAN SOKMASI YILAN SOKMALARI GENELLIKLE EL AYAK BOLGELERINDE OLAMAKTADIR. BU BOLGEDE YILAN ISIRIGINDAN SONRA SIDDETLI AGRI OLUR. YIAN ISIRDIKTAN SONRA ISIRILANBOLGENIN UST KISMINDAN BIR TURNIKE UYGULAYARAK ZEHIRIN VUCUDA DOGRU ILERLEMESI ENGELLENIR. YILAN ISIRIGI OLAN YER TEMIZ BIR KESICI ALETLE CIZILEWREK KANATILIR. AGZINYA YARA VE CURUK DISI OLMAYAN BIRI BURADAN YARAYI EMEREK ICINDEKI KANI AGZINA CEKIP TUKURMELIDIR. YUYTARSA KENDISIDE ZEHIRLENEBILIR. DAHA SONRA EN YAKIN SAGLIK KURULUSUNA GITMELIDIR. ZEHIRLI ORUMCEK ISRMASINDA ILK YARDIM: Orumcegin sokmasiyla birlikte once lokal sonra yaygin cok siddetli agri baslar. Goz bebeginde kuculme ; miyoziz vardir. Morarma ve sikintili solunum, nabizda 40’a kadar dusme, kan basincinda yukselme gorulur. Bulanti, kusma, terleme, agir vakalarda konvulziyonlar da bulgular arasindadir. Orumcek zehirini gidalara da birakir ve bunlar yenilirse zehirler. Orumcegin soktugu yere amonyakli su, permanganat, karbonat eriyigi, sirke gibi antiseptik ozellikteki sivilardan biri surulur. Analj**** verilir. Orumcek anti serumu uygulanir. ARI SOKMALARI: Bal ari turleri arka kisimlarindaki zehirli ignelerini deriye batirarak sokarlar. Isiran tur arilar zehirlerini agizlariyla birakirlar. O bolgede agri, birkac dakika sonra yanma, sisme ve deride kirmizi kabarciklar olur. Cok duyarli kisilerde daha onemli durumlar hatta olum gorulebilir. Arinin soktugu yada isirdigi bolge hareket ettirilmez, uzerine buz torbasi konulur, amonyakli su surulur. Arinin ignesi soktugu yerde kalmissa agri giderildikten sonra, alevden gecirilmis igne ile cikarilir. Duyarli olan kisilerde ; ornegin astimli bir kiside, ari vb. bocek soktugu an cok cabuk sisme, yanma olur. Bundan onemlisi solunum yolunda tikanma olacagindan hemen hastaneye iletilir. YANIKLARDA ILK YARDIM YANIKLAR: Yumusak ( deri, mukoza, kas, damar, sinir, lenf) ve kemik dokularin; isi, isin , elektrik, radyasyon ( fiziksel), asit, baz (kimyasal) vb. etkenlerle yanmasi sonucu olusan yaralanmalara YANIK denir. YANIKLARIN DERECELERI: a-) BIRINCI DERECE YANIKLAR: Deride kizariklik gorulur, agri ve yanma hissi vardir. derinin butunlugu bozulmamistir, iz birakmadan tamamen iyilesir. b-) IKINCI DERECE YANIKLAR: Deri ileri derecede kizariktir. bu kizarik bolgede ici su dolu kabarciklar (buller) vardir. Bunlarin icindeki su, damarlardan sizan kan serumudur. su dolu kabarciklarin patlatilmasi bilincli olarak enfeksiyon kapisinin acilmasi demektir ve cok tehlikelidir. c-) UCUNCU DERECE YANIKLAR: Deri, deri alti yumusak dokular (kas, damar, sinir) kemige kadar yaniga katilir ve yikima ugrar. deri butunlugu bozularak acik yanik yarasi olusur. enfeksiyon kaynagi olma olasiligi yuksektir. d-) DORDUNCU DERECE YANIKLAR: Kemik doku da yaniga katilmistir. yanan vucut bolumleri komurleserek, tum deri, deri alti ve kemik dokulari yikima ugrar. yanik vakalarinda yanik sokunun onlenmesi gerekir. yanik yuzey derinliginden once degerlendirilir. eger deri yuzeyinin 1/3, veya % 30 u ve daha fazlasi yanmissa bu durumdaki kisi cok agir bir hasta olarak degerlendirilir ve hemen acil yardim almalidir. NEDENLERI Yanik, alev ya da sivi, kati ve buhar halindeki sicak cisimlerin dogrudan etkisiyle olusur. Bunlarin yaninda, elektrik carpmasi ya da sulfurik asit gibi kimyasal maddelerle temas sonucunda da yaniga benzer lezyonlar olusabilir. Dokunun gordugu zarar, isinin yuksekligi ve dokunun isiya maruz kaldigi sure ile dogru orantilidir. Dokunun 550C'lik isi-ya 30 saniye sureyle maruz kalmasi sonucunda yalniz o bolgede kizariklikla (eritem) ortaya cikan hafif duzeyde bir reaksiyon olusur. Isinin 650C'ye cikmasi, ayni surede, o bolgedeki derinin zedelenmesine yol acar. Yanik, ne kadar derine inmisse ve ne kadar genis bir yuzeye yayilmissa o kadar agirdir. Ilk Alinacak Onlemler Yaniklarin mutlaka bu konuda uzmanlasmis hastanelerde tedavi edilmesi gerekir. Bununla birlikte, cogu durumda yanikli hastaya ilk girisim, kazanin oldugu bolgede yapilmalidir. Bu yuzden yanan hastaya yaklasimda su temel kurallara uyulmalidir: -Ilk is olarak yaniga neden olan isi kaynagi hemen uzaklastinlmali ve etkisiz hale getirilmelidir. -Bu amacla hastanin vucudunun ustundeki alev hemen bir battaniye ya da ortuyle sondurulmelidir. -Hastanin ustundeki giysiler hemen sogutulmali, zararli bir kimyasal maddeye bulasmissa cikartilmalidir. Hastanin giysileri dikkatle ustunden cikanImalidir. Bu islem aceleyle ve dikkatsizce yapilirsa, yanik bolgesine yapismis olan giysilerin cikanlmasi bolgenin daha fazla zarar gormesine yol acabilir. Ozellikle vucuda degen ve alev olmadan da yanma ozelligi olan plastik gibi maddelerin deriyi zedelemesini engellemek gerekir. -Bulundugu bolgeye zarar vermeyen giysileri cikarmak gereksizdir; yanik bolgeleri sterll (mikroptan anndinlmis) gazli bezlerle ortulmelidir. -Bolgeyi dezenfekte etmemek ve bolgeye pomat surmemek gerekir. -Hasta bir an once hastaneye goturulmelidir. Ufak yaniklar evde de tedavi edilebilir. 'ibolgesine herhangi bir pomat surulmemelidir. Aynca bolgede ici berrak sivi dolu olan keseciklerin olusumuna neden olan yaniklarda enfeksiyon gelismesini engellemek icin bu kesecikler patlatilmamalidir. Yapilacak tek sey bu bolgenin mikroplardan arindirici maddelerle yikanmasi ve sargi bezleriyle bolgenin gevsekce sarilmasidir. (Agir yaniklarda bolge dezenfekte edilmez.) Boyle bir onlem bakteri kokenli bir enfeksiyonun olusmasini engellerse de, butun onlemlere karsin gene de enfeksiyon olusabilir. Yaniklarin degerlendirilmesinde dikkatli davranmak gerekir; yalnizca kizanklik olusumuna neden olsa da, yaygin yaniklarda mutlaka bir hekime basvurulmalidir BOGULMALARDA ILK YARDIM BOGULMALARDA ILK YARDIM: Vucudun yasamsal sistemlerinden solunum sistemine su, yabanci cisim kacmasi, intihar, zehirlenme vb. nedenlerle bu sistemin islevinin durmasi yada bozulmasi durumuna bogulma denir. SUDA BOGULMALARDA ILK YARDIM: a-) Hasta hemen yuz ustu durumuna getirilir. Olanakli ise basi vucudundan daha asagi tutulmalidir. En iyisi suyun bronslardan pasif olarak disari cikmasini saglamak amaciyla kalcalarin kaldirilmasidir. Birkac saniye icin hastayi bas asagi getirmek olanakli ise de bu durumda daha uzun birakilmamalidir. En degerli olan ilk zamanlar elbiseleri cikarmak, battaniyelerle isitmak gibi islerle gecirilmelidir. b-) Ust solunum yollari hemen temizlenmelidir. Bunun icin varsa takma disler ve cesitli yabanci cisimler agizdan parmakla cikarilmali, alt cene ve dil one dogru cekilmelidir ( soluk yolunu acma). c-) Bogulan kisiye temel yasam destegi uygulanir. Normal kardiyorespiratuvar islevleri yeniden baslayincaya kadar sicak ve yatar durumda tutulmalidir. Aldigi sular bosaltilmaya calisilmalidir. d-) Hastanin bilinci yerine gelmeye baslarken, amonyak ve nitritte d’amyle koklatilmasi hastanin gecici olarak derin soluk almasini saglar. e-) Acil yardim 112 servisiyle iletisim kurulmalidir. Suda bogulmada kurtarma gecikmisse kazazede derinden cikarilmissa, akcigerlerdeki ve midedeki suyun bosaltilmasi gerekir. Akcigerler su ile dolu ise yapay solunum etkisiz olur. Yutulan suyun bosaltilmasi icin, bogulanin karnindan iki elle tutulup, bel yukari kaldirilir. Hastanin beli bas yerden kesilinceye kadar kaldirilmalidir. Hasta ile yer ikiz kenar ucgen yapilacak sekilde tutulur. Bu durumda bas ve gogus asagida kalacagindan soluk yollarindaki su bosalir. Suyun disari atilmasindan sonra hastada kalmis olan suyun bosaltilmasi olanaklidir. Bunun icin hasta sirt ustu yatirilir basi yana cevrilir ve cene vucuttan uzaklastirilir. Basin bu durumu bir kisi tarafindan korunurken baska bir kiside kazazedenin ayaklarindan tutarak yukari kaldirir. Ayaklarla birlikte kalcanin yerden yukseltilmesi akcigerlerdeki suyu bosaltir. Bu yontemle batin organlarinin diyafragmaya baski yapmasi sonucu suyun akcigerden bosaltilmasi kolaylasir. Bunun ardindan fazla zaman kaybetmeden yapay solunuma gecmek gerekir. Bogulmada, yapay solunumun yerini hicbir uygulama tutamaz. Suda bogulan hicbir zaman ayakta tutulmaz, ayaga kaldirilmaz. Siki elbiseler cikarilir, hastayi usutmemek icin uzeri battaniye ile ortulur. Vucut isisi korunmalidir. Hasta en yakin saglik kurulusuna gonderilmelidir. BOGAZA KACAN YABANCI CISIM BOGULMALARINDA ILK YARDIM: Bogazdan yabanci cisim cikarilmasi icin hastaya yan yatis pozisyonu verilir. Sirta elle birkac kez vurulur. Vurus ile ani ekspirasyon meydana geleceginden yabanci cisim disari atilir. Agiz boslugunda kalirda elle alinir. Yabanci cisim yutakta ise ilk yardimci isaret parmagiyla cismi alabilir. Yabanci cismin parmakla alinamadigi vakalarda kisi karnindan tutulur ve elle desteklenerek bas ve vucut one dogru egdirilir. Sirta vurma ile basinc yapilarak cismin hava ile disari atilmasi saglanir. Maddenin cinsi ve de miktari bilinmelidir. Ornegin fasulye nohut gibi sivi ortamda sisme ozelligine sahip maddeler kisa zamanda buyuyerek bogulmayi cabuklastirir. Bu maddelerin alinmasi ancak klinikte operasyonla mumkun olacagindan ilgili klinige sevki cabuklastirilmalidir. Ozafagusa balik kilcigi gibi batici cisimler takilir. Bunlarin su veya ekmek lokmasiyla indirilmesine ugrasmak ozafagusun yirtilmasina neden olur. Uzman hekim tarafindan mudahale edilmesi icin hastaneye sevk edilirBURUN KANAMALARINDA ILK YARDIM BURUN KANAMASI: (Epistaksis ): Burun kanamasi cesitli travmalardan, ust solunum yolu enfeksiyonlarindan ve tansiyondan ileri gelir ve kanma burun ici dokusundaki damarlarin yirtilmasi veya burundaki kucuk kilcal damarlarin catlamasi sonucu olmaktadir. Bunlarin disinda ; 1-) Kafatasi kirigi 2-) Yuz yaralanmalari, yumrukla vurmaya bagli olanlarda dahil 3-) Sinuzit enfeksiyon veya burun icinde bir baska anormallik. 4-) Kanama bozukluklari ILK YARDIM: BURUN KANAMASI SIRASINDA SUNLAR UYGULANMALIDIR: a-) Burun deliklerini sikarak veya ust dudak ile dis etleri arasina yuvarlak gazli bez yerlestirip bastirarak basinc uygulayin. b-) Hastayi mumkunse pencere acip, onune oturtun ve basi one egin, boylece bogaza akan kan akcigere geri cekilmez c-) Hastayi sakin tutun ozellikle tansiyonu yuksek olan ve endiseli hastalarda onemlidir. Endise kan basincini yukseltir, buda kanamayi arttirir. d-) Burun uzerine ve ense kismina soguk pansuman, buz torbasi koyun. Lokal sogutma kanamayi kontrolde yardimci olur. KIRIKLARDA ILK YARDIM Kirik durumlarinda en onemli kural,kirik bolgenin hareketsiz kalmasini saglamaktir. Kirik, kemikdokusunun surekliliginin tumuyle bozulmasidir. Kiriklar cogu zaman siddetli ve ani dususler, araba kazalari gibi travmatik olaylar sonucu meydana gelir. Bir de travma olmaksizin ya da onemsiz bir olay sonucu ortaya cikan kiriklar vardir. Bunlar, kemiklerin geregi kadar dayanikli olmamasindan kaynaklanir. Rasitizm, osteoporoz (kemik dokusunun yogunlugunun azalmasi), osteomiyelit (kemik sert. dokusu ve iligi iltihabi), kemik veremi, birincil ya da ikincil kemik tiimorleri gibi kemik yapisinda zayiflamaya ya da erimeye yol acan hastaliklar bu tur kinklara yol acabilir. Tek bir bolgeyle sinirli kirik olgulari bile tum vucudu kapsayan bir tehlike yaratabilir. Bunyeye gore de degisebilen bu tehlikelerin en onemlileri yag tikaclari ya da asiri kanamaya bagli hipovolemik (dolasimdaki kan hacminin azalmasina bagli) soktur. Bu yuzden hastanin yalnizca kirik bolgesiyle degil, genel durumuyla da ilgilenmek gerekir. KIRIK TURLERI Kapali ve acik kiriklar arasinda ayrim yapmak buyuk onem tasir. Acik kirikta deri ile derialtindaki yumusak dokularin butunlugu bozulmustur ve kirik hatti, dis ortam ile iliskidedir. Kemik dokusunun iltihaba karsi direnci daha dusuk oldugundan, acik kiriklarda kemik iltihabi tehlikesi cok yuksektir. Kapali kirikta ise kirigi kaplayan ve dis ortamdan ayiran dokularin butunlugu bozulmamistir. Her iki kirik turunde de sinirlerde, kan ve lenf damarlarinda ve cevredeki yumusak dokularda cesitli derecelerde lezyonlar olusabilir. Kiriklar her zaman kolay fark edilmez. Ama hastanin yanlis tasinmasi bazen cok agir zararlar getirdiginden, tanida hata payini en aza indirmek gerekir. Bir kingi yok saymak ise yanlis tanimlamaktan daha tehlikelidir. Ornegin, bir omur kirigi fark edilmez ya da kirik kuskusu onemsenmezse, hastanin dikkatsiz ve yanlis tasinmasi omurilikte hasara, sonucta da felce neden olabilir. Tam kiriklarda belirtiler cogu zaman dikkat cekicidir. Bunlar, kirik bolgesinde agri ve aci, sislik, anormal hareketlilik, kemik gicirtisi gibi ayirt edici sesler, bicim bozuklugu ve islev kaybi ya da zayifligidir. Tani: Dogal olarak bir kirigin taninmasindaki en temel unsur, belirtilerin ortaya cikmasina neden olan travmatik olay konusunda bilgidir. Ozellikle tam olmayan kiriklarda, taninin kolay olmadigi durumlar vardir. Bunun nedeni belirtilerin zayif ya da (omegin, giysilerin altinda) gizlenmis olmasidir. Bu kuskulu durumlarda cok dikkatli hareket etmek gerekir. Oncelikle zarar gordugu sanilan bolgedeki giysiler dikkatle cikarilmalidir. Islem hastaya zor geliyor ya da aci veriyorsa hemen durdurulmali ve kink varmis gibi hareket edilmelidir. Daha hafif olgularda ilkyardimi yapan kisi parmagini kink oldugundan kuskulandigi kemik uzerinde gezdirerek yerel bir aci olup olmadigina bakabilir. Parmak lezyon bolgesine ulastiginda acinin artmasi, kirik kuskusunun dogrulanmasinda onemli bir unsurdur. Kirigin en sik rastlanan sonuclari sok, iltihap (acik kiriklarda) ve yag embolisidir. Kirik kemigin iliginden kana gecen yag tikaclari akcigere ulasarak aci, solunum zorlugu, ates, kalp atisinin artmasi, ajitasyonla seyreden ve olumcul olabilen bir tabloya yol acabilir. Kirik Cesitleri; Kirigi tanimada genel olcutler ve kirik karsisinda davranisin temel kurallari onceki maddede aciklanmistir. Bu maddede ise kiriklarda uygulanacak onlemler yer almaktadir. KOL KIRIKLARI Kol kirigi soz konusu oldugunda, dirsegin altinda kalan bolumu (onkol) gogus uzerine kivrip bir esarp ile baglamak, ust bolumu ise govdeye dogru, onden ve arkadan birer tahta parcasi (ya da katlanarak sertlestirilmis gazete, dergi vb) arasina alarak sabitlestirip govdeye baglamak gerekir. Ozellikle cocuklarda sik rastlanan dirsek kiriklarinda, koltukaltindan parmaklara kadar kolun tumu, tahta parcalari yardimiyla bulundugu konumda sikmadan sabitlestirilmelidir. Bilek ve onkol kiriklarini da, kumasa sarilmis sopalarla sikmadan hemen sabitlestirmek, elin ayasini asagi dogru tutarak hastayi bir an once hastaneye goturmek gerekir. KoPage Rankucuk kemigi kiriginda onkol govdeye dogru kivrilir ve boynun arkasindan baglanan ucgen bicimli bir bezle buraya tutturulur. Onkol ile gogsun arasina yumusak bir madde konur. Kirik bulunan kol, saglikli kolun koltukaltindan baglanan bir seritle sabitlestirilir. BACAK KIRIKLARI Uyluk kemigi kirigi soz konusu oldugunda, omuzdan ayaklara kadar uzanabilen ve yaklasik 15 cm genisliginde bir tahta parcasi bulmak gerekir. Tahta parcasi, temasi yumusatmak amaciyla bir carsaf, ortti ya da benzeri bir kumasla kaplanir. Daha sonra hastanin altina hasar gormus tarafa yerlestirilip seritlerle sikmadan baglanir; boylece tum bacak, kalca kemigi ve omurilik sabitlestirilir. Uygun bir tahta bulunamayan durumlarda, hastanin bacaklari arasina kivrilmis bir carsaf yerlestirilir. Kalcadan ayak bileklerine kadar iki bacak, birbirine seritlerle (kravat, havlu vb) baglanir. Dizkapagi kiriginda, bacagi kalcadan ayaga kadar olanak varsa kumasa sanlmis bir tahta parcasi ya da sert bir destekle sabitlestirmelidir. Dizden ayaga kadar olan bacak kiriklarinda da bacagi kalcadan ayak ucuna uzanan iki tahta parcasi arasinda sabitlestirmek gerekir. Bu arada bir elle ayagin ucunu. oburuyle de topugu tutup yavasca cekerek bacagi duzeltmek yararli olur. Ayak kemigi ya da parmaklannda kink oldugunda ayakkabi cikarilmali, asiri agri ya da baska bir nedenle cikanlamiyorsa kesilmelidir. Daha sonra kalin kompresler uygulanir ve ayak, sikilmadan baglanir.Boylece kirik gorece hareketsiz hale getirildikten sonra hasta en yakin hastaneye goturulur. YUZ KEMIKLERINDEKI KIRIKLAR Yuzdeki kiriklarin en yaygin nedeni trafik kazalaridir. En cok cesitli travmalar sonucu olusabilen burun kiriklarina rastlanir. Cogu kez burun kirigi fark edilmez. Ozellikle cocuklarda, travma sonrasi uygun bicimde tedavi edilmeyen kirik bir burnun, bozuk bicimde iyileserek, estetik sorunlarin yani sira hava gecisinde zorluklar yaratabilecegi unutulmamalidir. Boyle bicim bozukluklarinin yetiskin yasta cerrahi yolla onarilmasi guctur. Altcene kirigina ozellikle trafik kazalarinda ve sporcularda oldukca sik rastlanir. Bu kemikteki kiriklar, olusan bicim bozuklugundan oturu kolay fark edilir. Ama bazen kemik uclarindaki oynama cok hafif oldugundan kirik anlasilamayabilir.Hastanin agzini kapatamamasi ve tukurugun kanla kansik olmasi altcene kinginin belirtilerindendir. Altcenenin tum hareketleri aci verir. Cogunlukla dislerde de kinlma vardir.Bu durumda yapilacak ilkyardim ceneyi hafifce kaldirarak agzi ust ve alt disler ic ice oturana degin kapatmaktir. Daha sonra cene, iki seritle basin ustunden ve enseden baglanarak sabitlestirilir.Hastada kusma varsa, bagi cozmek gerekecektir. Cene nazikce desteklenerek kusma bitinceye degin bas bir yana cevrilir. OMURGA KIRIKLARI Omurga kirigi, ilkyardimda en cok sorun olusturan turdur. Yanlis bir hareket, omurga icinden hareket sinirlerine ve duyulara giden sinir koklerini ya da omuriligi orseleyerek felce neden olabilir. Boyun omurlarindaki kiriklarla oteki omurga kiriklarini ayirt etmek gerekir. Boyun omurlarindaki kiriklarda hastayi hareketsiz tutmak cok onemlidir. Hastanin tasinmasi icin en az 4 kisi gereklidir. Hastayi sedyeye ya da kumas kapli tahta bir levhaya (en az iki metre uzunlugunda olmalidir) tasirken bir kisi basi vucut dogrultusunda tutmali, biri omuzlan, biri kalcalari, oteki de bacaklari tutarak kaldirmalidir. Bu kosullar saglanamiyorsa, en iyisi cankurtarani beklemektir. Olanak varsa hasta, sedyeye koyulabilecek kadar kaldirilip sik aralikli seritlerle baglanir. Basin altina hicbir sey koyulmamali, ama hastaneye gidene degin hareketsiz kalmasini saglamak icin kenarlarina sert ya da yari sert nesneler (gazete, katlanmis giysiler vb) yerlestirilmelidir. Sirt ve bel kinklarinda da ayni onlemler alinmalidir. Hasta bulundugunda sirtustu durumdaysa, dondurmeden once tahta levhayi uygulayarak omurgada olusacak kivnlmalar onlenmelidir. Bu dummda da dogm hareket etmek olanaksizsa, en iyisi cankurtarani beklemektir KOPAN ORGAN NAKLI: Kaza yada felaketlerde organ kopmalarina siklikla rastlanmaktadir. eger organ tamamen koparsa total amputasyon, kismen kopmussa (damarlari kesik olup kismi bir deri parcasinin veya tendonlarin saglam kalmasi vb.) buna suptotal amputasyon denir. Total amputasyonda kopan organ replantasyon yolu ile tekrar yerine konur. Bu durumlarda, hasta ile kopan organi, steril kosullarda sarilarak acilen saglik birimlerine iletilir YARALANMALAR Yaralanmalarda oncelikle: -Dezenfektan (mikrop oldurucu) maddenin yaranin icine girmesi engellenmelidir. -Toz ya da pomat gibi maddeler kullanilmamalidir. -Kullanilan sargi fazla sikilmamalidir. Yaralanma terimi, demin, bazen derialtinin hatta daha derindeki dokularin butunlugunun bozulmasi icin kullanilir. Yaralanmalar basitce soyle siniflandirilabilir: a)Basit yaralanmalar: Siddetli kanamalara neden olmayan, yasamsal onemi olan organlrin zedelenmedigi ve fazla yaygin olmayan yaralanmalardir. b)Agir yaralanmalar: Yara derindeki dokulari da icine aliyorsa ve bolgedeki yapilarin butunlugu bozulmussa; genisce bir alana yayilmissa ve ayni bolgede birden cok yara varsa; siddetli kanamalara neden oluyorsa; derindeki yapilar aciga cikmissa ya da yara bolgesinde yabanci cisimler kalmissa, agir yaralanmadan soz edilir. Agir yaralarimalara yaklasim ve tedavi yontemleri ile siddetli kanamalarin tedavisi farklidir. Bu maddede yalniz kucuk yaralanmalar ele alinacaktir. Yapilmasi Gerekenler; Dikkatsizlik, acelecilik ve yorgunluk gibi nedenlerle yalnizca cocuklar degil, eriskinler de evde ve evin disinda kucuk kazalara ugrayabilmektedir. Bir bicak ya da kirik bir cam parcasiyla yaralanma sonucunda olusan ve cok kanamaya neden olan bir kesik, duvar ya da demir. torpusu gibi purtuklu bir yuzeye surtunme sonucunda ortaya cikan bir siyrik ya da cekic ve civi kullanirken ortaya cikan yaralanmalar karsisinda ne yapilmalidir'? Boyle bir durumda her seyden once sakin olmak, tartismaya girmeden yaralanan kisiyi bir an once aydinlik bir yere oturtmak gerekir. Bundan sonra, acil girisimde bulunacak kisinin asagidaki temel noktalari goz onune almasi gerekir: 1)Girisimi yapacak kisi ellerini su. ve sabunla iyice yikamali ve temiz bir havluyla kuruladiktan sonra alkolden gecirerek havada kurutmalidir. 2)Yara kollardaysa yaralinin parmaklanndaki yuzukler ve kollaiindaki bil****ler cikarilmalidir. Boylece yaralanma bolgesinde odem olusursa bolgedeki kan dolasimi engellenmemis olur. 3)Yaranin cevresindeki bolge saf suyla (gerekirse su ve sabunla) yikan-mali, yara bolgesine dokunulmamalidir. 4)Yaranin cevresi dezenfektan (mikrop oldurucu) maddeye batinlmis bir parca pamukla silinmelidir. 5)Yaranin cevresi silinirken dezenfektan maddenin dogrudan yaraya degmemesine dikkat edilmelidir. Dezenfektan madde derinin butunlugunun bozuldugu yara bolgesindeki hucrelere zarar verebilir. 6)Yaranin ustune pomat ya da toz ve pudra halindeki ilaclar surulmemelidir. 7)Yara bolgesini steril gazli bezlerle koruyun. 8)Bolgeyi bir sargi bezi ile cok sikmadan, yaranin her yanini hafifce ve ayni olcude saracak bicimde sann. (Sargi bezinin tek islevi yara bolgesine surulen ilacin yerinde kalmasini saglamaktir.) 9)Yara bolgesinde yabanci cisim (ornegin cam parcalari) varsa sargi yapilmamali, bolgeyi korumak icin uzerine bol miktarda birkac kez katlanmis steril gazli bez ya da temiz mendil konmalidir. Bu sirada yaraya baski uygulamanin yabanci cisimlerin daha da derine gitmesine yol acabilecegi unutulmamalidir. 10)Yara bolgesinde yabanci cisim varsa ya da yara pasli ya da kirli bir cisimle olustiiysa kazazede mutlaka bir ilkyardim merkezine ulastinlmalidir. Kucuk Yaralarin Bakimi Evde ya da isyerinde olusan kucuk yaralarda, yara bolgesi uygun bir yontemle temizlenu1kten sonra steril gazli bezle kapatilip sanlmalidir. Asagidaki iki temel kural unutulmamalidir: -Kullanilan steril gazli bezler kuru olmali; yara bolgesinin yumusamasini onlemek icin yaranin cevresi yikanip temizlendikten sonra iyice kurulanmalidir. -Bolgeye uygulanan sargi ya da flasterin kirlenmedikce ya da islanmadikca degistirilmesine gerek yoktur. Gerektigi gibi yapilan sargi, gunlerce yara bolgesinde kalabilir.Yara bakimi icin gerekli malzemenin olmadigi durumlarda, kanamayi saptayabilmek icin acik renkli sargi malzemesi kullanilmasi onerilir. Steril gazli bezleri yerinde tutmak icin mendil, kravat, havlu ve hatta kadin corabi bile kullanilir 
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder