'Madde madde' bagimlilik

KOTU KULLANIM: Bir ilac ya da maddenin verdigi bedensel, ruhsal ya da toplumsal zararlara karsin tedavi disi amaclarla kullanilmasidir (keyif almak, neselenmek gibi).BAGIMLILIK: Dunya Saglik Orgutu, aliskanlik ve tutkunluk kavramlarini birlikte iceren "Bagimlilik" deyimini onermektedir. Belli bir sure surekli kullanilan bir maddeye karsi olusan psikolojik ve fiziksel bagimlilik durumudur. Direnc artimi ile birlikte gittikce doz arttirilir. Kisi maddeyi bulmak ve almak icin cok guclu bir istek ve zorlama altindadir. Maddeyi almadigi zaman yoksunluk belirtileri gorulur, "Bagimlilik" sonucu kisi ve toplum zarar gorur. � Fiziksel Bagimlilik: Alisilmis bir maddenin kesilmesinden sonra, veya alisilan dozun altina inildiginde degisik yoksunluk belirtileri ortaya cikarsa, maddeye karsi direnc artimi olmussa fiziksel bagimliliktan soz edilir.Psikolojik Bagimlilik: Zararli etkilerin gorulmesi ve bilinmesine karsin bir maddeyi almak icin dayanilmaz bir istek, bir gereksinim vardir. Yoksunluk belirtileri gorulmez, direnc artimi olmaz.YOKSUNLUK BELIRTILERI: Madde bagimliliginda alisilan dozun altina inilmesi veya maddenin kesilmesiyle ortaya cikan bedensel ve ruhsal belirtilerdir. Bu belirtiler sigarada oldugu gibi kimi zaman tedavi gerektirmeyecek denli hafif olabildigi gibi, alkol, eroin, kokain gibi maddelerde olumle sonuclanabilecek denli agir seyredebilir. Bu maddelerin yoksunluk donemlerinde bilinc bulanikligi, dikkat, bellek bozuklugu, varsanilarin ortaya cikabildigi agir tablolara Delirium adi verilir. Alkol yoksunlugunda or- taya cikabilen Delirium durumuna ozel olarak "Delirium Tremens" adi verilir.TOLERANS: Ayni etkiyi saglamak icin madde dozunun surekli artirilmasinin gerekmesi. Ornegin, eroinde istenilen etkiye ulasabilmek icin zamanla ilk dozun ioo katina dek cikilmaktadir.Capraz Tolerans Gelismesi: Ayni maddeden veya benzer etkili maddelerden birine karsi gelisen direnc digerine de olmaktadir. Belli bir sure madde alma sonucu maddeye karsi psikolojik, bazen de fiziksel bagimlilik ortaya cikar. Madde bulmak ve almak icin dayanilmaz bir istek vardir. Direnc artimi ve yoksunluk belirtileri bulunabilir veya bulunmayabilir. Bir kiside birden cok maddeye Bagimlilik gelisebilir.BAGIMLILIK NEDENLERI Bagimliligin olusmasinda 3 temel etkiden soz edilebilir: 1- Maddenin fizyolojik ve farmakolojik ozellikleri 2- Kisilik yapisi ve kisisel ozellikleri 3- Cevresel etki ve etkilesimler � Fizyolojik ve farmakolojik ozellikleri: Morfin, barbiturat, alkol gibi maddelerin cok guclu fiziksel Bagimlilik ve dayaniklilik artimi yapan etkileri vardir. Bu etkilerin beyinde reseptor adi verilen ve cok cesidi gorevleri olan bolgeleri etkiledikleri bilinmektedir. Bu etkilerin duzenegi tam olarak anlasilamamis olsa da madde aliminin bu reseptorleri etkilemesinin kiside madde arama davranisina yol actigi ve fizik bagimliligin bu nedenle ortaya ciktigi dusunulmektedir Kisilik yapisi ve kisisel ozellikler: Madde bagimliliginin belirlenmis, kesin bir kisilik tipi ya da bozuklugunda gorulmesi soz konusu degildir. Kisilerarasi iyi iliskiler kurabilen, uyumlu, benlik gucu yuksek kisilerde de madde bagimliligi gorulebilir ancak cogunlukla; duygusal dengesizlik, asiri Bagimlilik gereksinimi, engellenme esiginde dusukluk, cabuk parlama ve saldirgan davranislar, gerceklik yerine zevk ilkesine donukluk, olgunlasmamis cocuksu egilimler, cinsel sorun ve sapmalar, adli veya yonetimsel sorunlar madde bagimliligi olan kisilerde daha sik gorulmektedir. Cevresel etki ve etkilesimler: Her cagda, her ulkede ve topluluklarda bagimlilik gorulebilir. Musluman ulkelerde alkol bagimliliginin daha az buna karsin, esrar kullaniminin daha yaygin oldugu gibi gozlemler vardir. Yabanil toplumlarda dinsel toren ve ayinlerde degisik maddeler alinmaktadir. Geleneksel deger yargilarina karsi gelisen tepkisel topluluklarda, gelismis sanayi ulkelerinde her cesit madde kullanimi yaygindir. Genel olarak toplumsal stres, toplumsal duzensizlik, kulturel yoksunluk gibi olgularla birlikte her tur ruhsal hastalik ve madde bagimliligi artmaktadir. Hizli teknolojik gelismeyle birlikte yeni maddelerin yapim, uretim ve pazarlamasinda degisimler olmustur. Ancak bu gelismeye kosut, yeterli denetim ve yasal kisitlamalarin getirilemeyisi veya uygulamadaki gecikmeler bu maddelere karsi bagimliligi yayginlastirmaktadir. En duyarli cag olan ergenlik donemindeki genclerin bu maddelere karsi ko-runamamalari madde bagimliliginin artmasina neden olmaktadir. MADDELERIN GENEL ETKILERI VE BASLICA TEHLIKELER � Solunum depresyonuna ya da solunum durmasina neden olabilir. � Yanlislik sonucu alinan yuksek miktardaki doz, bilinc kaybina, komaya hatta olume neden olabilir. � Surekli kullanim sonucu bagimliliga neden olabilir. � Toplum ve trafik kurallarini ihlal ederek kendilerini, yakinlarini ve gorevlileri zor durumda birakabilir, kazalara neden olabilir. � Konfuzyon (fikir ve dusuncelerin birbirine karismasi) ve korkutucu hallusinasyonlara (mevcut olmayan bir seyi gorme, isitme, tat veya kokusunu alma) neden olabilirler. � Surekli kullananlarda kabizlik ve adet bozuklugu gorulebilir. Ileride daha ciddi ruhsal ve fiziksel bozukluklar olabilir. Bagimli kisi maddeyi enjeksiyon seklinde kullaniyorsa yara, abse, sarilik, kan zehirlenmesi ve AIDS gibi tehlikeler ile karsi karsiya gelebilir. � Sosyal ve etik degerlerde ciddi sarsilmalara ve onemli ekonomik kayiplara yol acmaktadirlar.