Grip asisinin ozellikleri nedir?
Bilimadamlari hastaligi onlemek icin kullanilan alti ayri cesit grip asisini bire dusurmek konusunda yeni bir gelisme katettiler. Belcikali bilimadamlarina gore, 'hemagglutinine' ve 'neuraminidase' proteinlerinin bilesiminden olusan M2 proteinin asi solusyonlarinda kullanilmasi sayesinde, insanlar tek bir asi ile gribe karsi onlem alabilecekler. Bugune kadar hastaligi onlemek amaciyla piyasadaki alti cesit asidan birini kullanabilmek icin bazi testlerden gecmek ve uygun asi cesidi belirlemek gerekiyordu.Asi, bir onceki senede en sik karsilasilan virus tipine karsi, Dunya Saglik Orgutu'nun onerileri dogrultusunda hazirlanmaktadir. Her yil Ekim-Kasim aylarinda tek doz seklinde yapilmalidir. Asi ile koruyuculuk saglikli kisilerde %80'lere varmaktadir; yas ilerledikce koruyuculuk %50-60'lara inmekle birlikte hastaligin hafif gecirilmesi saglanmaktadir.
Kimler asi olmalidir?
Bazi durumlarda "oldurucu" bile olabilen gripten korunmanin tek yolu asi. Asinin yararli olmasi icin salgin baslamadan once yapilmasi gerekiyor. 65 yas ustundekilere, ilk 3 ayindan sonra hamilelere ve cocuklara grip asisi oneriliyor. Birbirine yakin calisan is arkadaslari, yaslilar, astim, seker ve kronik solunum hastalari, ogretmenler, ogrenciler, askerler, hac ve umreye gidenler grip icin yuksek risk grubunda bulunuyor.
Siddetli kas ve eklem agrilari, halsizlik, yuksek ates, titreme, kuru oksuruk ve bas agrisiyla ortaya cikan gripten korunmak icin, salgin baslamadan once asi yaptirarak, onlem alinmasi istendi. Uzmanlar, gribin onemli bir salgin hastalik olduguna ve bircok kisinin bu rahatsizliktan dolayi zor donemler yasadigina dikkat cekiyor.
Grip asisi, genel olarak 65 yas ve uzerindeki bireylerle, grip sonrasi hastalik riski olan herkese, 6aylik bebeklikten itibaren yapilmalidir. Cunku agir seyirli hastalik nedeniyle hem isgucu kaybi ve dolayisiyla ekonomik kayip olmakta hem de ozellikle risk gruplarinda olumle karsilasabilmekteyiz. Asi yapilmasi gereken bu yuksek risk gruplari sunlardir: 1. 65 yas ve ustundeki kisiler (ozellikle bakimevlerinde kalanlar), 2. Kronik hastaligi olan kisiler: Kronik kalp, akciger (astimlilar dahil), karaciger, bobrek hastaligi, seker hastaligi ve diger endokrin sistemi hastaligi olanlar, 3. Kronik hastalik disinda bagisiklik sistemleri zayiflamis olan kisiler: Kanserli-losemili kisiler, bagisiklik sistemi hastaligi olanlar, organ ve kemik iligi nakli yapilan kisiler, 4. Uzun sureli aspirin tedavisi alan cocuk ve gencler. Ayrica risk grubundaki kisilere grip bulastirabilecek saglikli kisilerin de (ornegin hastanelerde yogun bakim, yenidogan, nakil, bagisikligi zayif hastalarin bakildigi bolumlerde calisan doktor, hemsire, hastabakicilar; kres ve huzurevleri calisanlari; birlikte yasayan aile bireyleri,...) asilanmasi onerilmektedir.Hamile kadinlarin da, gripten korunmak icin gerekli onlemleri almasi gerektigine isaret eden uzmanlar, hamilelik sirasinda bulasan gribin, bebekte ve anne adayinda cesitli komplikasyonlara neden olduguna isaret ediyor. Ilk 3 ayindan sonra tum hamilelere grip asisi oneren uzmanlar, 6 ayindan itibaren butun bebeklere de grip asisi yaptirilmasi gerektigini kaydediyor.
Asinin yan etkileri var midir?
Asi, embriyonlu yumurta kesesinden elde edilmektedir; bu nedenle yumurta allerjisi olanlar kullanmamalidir. Asi sonrasi nadiren, hafif gecen, nezle benzeri bir tablo olusabilir. Asi yerinde kizariklik isi artisi, hafif ates kas agrilari, kiriklik hissi olabilir, 1-2 gunde duzelir. Atesli hastaligi olanlara, bu iyilestikten sonra asi onerilir. Gebe kadinlarda 3.aydan sonra ve yenidogan donemi bebeklerine asi yapilabilir. AIDS'lilere de asi yapilabilir.
Grip asisi nasil temin edilir ve yapilir?
Asi, ticari olarak eczanelerde bulunmaktadir. Recetesiz alinabilir. Fakat bir hekime danisarak yapilmasi bir cok acidan faydalidir. Grip asisini devlet odemez. Asi uygulamasi, eriskinlerde omuz kasi icine veya cilt altina, 2 .yasin altindaki cocuklarda uylugun on-yan kismina bir saglik personeli tarafindan yapilmalidir. Her sene asi icerigi degistiginden o sene uretilen asi ile asilanmalidir. Bu sekilde yapilan asi, kisiyi 1 yil kadar gripten korur.
Gripten korunmada nelere dikkat etmeliyiz?
Grip asisi olan kimse sadece gribe karsi ve ancak belli oranda korunur. Asinin bagisiklik olusturmadigi kimselerde ve grip disindaki diger solunum yolu hastaliklarinda genel korunma tedbirlerine dikkat etmeliyiz. Solunum yolu hastaliklarinin (grip, nezle, soguk alginligi vb) topluma yayilmasinda saglamlardan cok hasta olanlarin daha dikkatli ve sorumlu davranmasi gerekir. Hastalar en azindan hastaliklari tamamen duzelene kadar baskalariyla opusmemeli, kucaklasmamali ve hatta tokalasmamalidir (virus yikanmamis elde de bulunur). Ayrica yine hastalar agiz ve burunlariyla temas ettiklerinde, oksuruk hapsirik nedeniyle ellerine sekresyonlari bulastiginda ellerini yikamadan baskalarinin kullandigi telefon vb gibi ortak gereclere temas etmemelidirler. Hastalar ilk 3-4 gun zorunlu degilseler sineme, okul, isyeri, metro, otobus gibi kalabalik ortamlara girmemeli, evlerinde istirahat etmeli, mutlaka gerekiyorsa baskalarina bulastirmamak icin maske ile sokaga cikmalidirlar. En etkili korunma hastalarin alacagi bu gibi tedbirlerle olur. Korumada saglikli kisilerin alacagi tedbirler: sonbahar-kis aylarinda uygun giyim ve beslenmeye dikkat edilmesi; kalin-yunlu sicak giysiler kullanilmasi, terli kalinmamasi, bol sebze meyve tuketilmesi. Vucut direncini dusuren ve kolayca hasta olmamizi saglayan etkenlerden uzak durulmasi; asiri yorgunluk, alkol, sigara, az ve duzensiz uyku, duzensiz ve tek yonlu beslenme
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder