DIKKAT EKSIKLIGI VE HIPERAKTIVITE BOZUKLUGU OLAN COCUKLARDA YETISKINLIGE GIDISTE ROL

DIKKAT EKSIKLIGI VE HIPERAKTIVITE BOZUKLUGU OLAN COCUKLARDA YETISKINLIGE GIDISTE ROL OYNAYAN ETMENLER

Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite bozuklugu olan cocuklarin yetiskinlik gidislerinde 3 farkli gurup tanimlanmaktadir.
-Birinci grup; yetiskinlik islevleri oldukca iyi olan ve eslestirilmis normal kontrol grubundan onemli farklilik gostermeyenlerin olusturdugu gruptur. Bu gruba Dikkat eksikligi ve Hiperaktivite sorunu olan cocuklarin %30'u girmektedir.
-Ikinci grup; konsantrasyon, impulsivite ve sosyal iletisim sorunlari yetiskinlikte devam eden gruptur. Bu semptomlar siklikla iste, kisiler arasi iliskilerde sorunlar, dusuk benlik saygisi, impulsivite, irritabilite, anksiyete ve duygusal degiskenlik ile neticelenir. Cogu genc eriskin hastalar olup, kabaca %50-60'i bu gruba girer.
-Ucuncu grup; yetiskinlikte onemli derecede psikiyatrik veya antisosyal problemlere ya da her ikisine de sahip olan gruptur. Bu hiperaktif yetiskinler ciddi depresif, hatta suisidal olabilir veya ilac ve alkol kotuye kullanimlari olabilir. Saldiri, silahli soygun, evlere girme ve uyusturucu dahil asiri antisosyal davranislar gosterebilirler. Sanliyiz ki, hiperaktif cocuklarin yalnizca kucuk bir kismi, yaklasik %10-15'i bu olumsuz gidisi gosterirler.
Zihnimizdeki cesitli olasiliklarla, pozitif veya negatif gidisi belirleyen etmenlerin tanimlanmasi onemlidir. Bu etmenler uc farkli kategoride siniflandirila bilinir:
(1) Cocugun bireysel karakteristikleri (ozellikleri) (orn. Zeka bolumu, semptomlarin siddeti ve komorbidite),
(2) sosyoekonomik duzey, anne-baba patolojisi ve cocuk yetistirme tarzlari gibi ailesel parametreler,
(3) Tedavi (tipi, suresi) .
COCUGUN KARAKTERISTIKLERI
IQ (Zeka Duzeyi)
IQ acikca, akademik basari icin ozgun bir belirleyicidir. Birkac arastirma Dikkat eksikligi ve Hiperaktivite ile dusuk IQ' ya sahip cocuklarin, yalnizca Dikkat eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu olan cocuklara gore daha kotu bir gidisata sahip olduklarini gostermislerdir. IQ duzeyi gidis icin onemli bir belirleyicidir. IQ tedaviyi de etkilemektedir.
Daha dusuk IQ'ya sahip Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite sorunlu cocuklarin genc yetiskinlikte daha sik alkol sorunlari ve alkolik tanisi konuldugu (ilac kotuye kullanimi degil) da gosterilmistir..
Semptomlarin Siddeti :
Cocukluktaki birkac anahtar semptomu, ergenlik ve yetiskinlikteki gidiside onemli olcude etkilemektedir. Okulda basarili ergenlerin baslangictaki yani cocukluktaki hiperaktivite, impulsivite ve dikkatsizlik puanlari daha dusuktur
Cocukluk caginda gozlenen daha yuksek dikkatsizlik belirtileri, ilerideki akademik basarisizligi arttirmaktadir.
Cocukluk cagindaki hiperaktivite semptomlarinin siddeti; diger faktorlerle baglantili olarak (sosyal ve ailesel parametreler); eriskinlikteki duygusal uyum, okul performansi, is kayitlari, polislik is ve araba kazalarini yordayici oldugu gostermislerdir. Cocukluk impulsivitesi, hiperaktivitesi ve potansiyel antisosyal aktlari, daha sonra karsi gelme bozuklugu ve erken baslangicli davranim bozuklugu icin de belirleyicidir
Komorbidite (Dikkat Eksikligi ve Hiperaktiviteye eslik eden bazi diger bozukluklar)
Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite bozukluguna ek olarak baska baz bozukluklarin gorulmesi gidisati olumsuz etkilemektedir.
Bunlari kisaca sayarsak :
Ozgul Ogrenme Bozuklugu + hiperaktif grubu cocuklar daha sik karsi gelme, bazi suc davranislari, daha dusuk benlik saygisi ve dikkatsizlik gosterirler. Akademik basari ise digerlerine gore cok daha kotudur.
Agresyon + Hiperaktif grubu cocuklarda uzun donemde negatif gidisat gorulmektedir. Bu cocuklarda ergenlik ve yetiskinlikte antisosyal davranislar, kisiye ve mulkiyete saldiri, illegal ilac kullanimi, fiziksel kavgalar gorulmektedir.
Agresyon gidisati olumsuz etkilemekte ve davranim bozukluguna oncu olmaktadir.
Karsi Gelme Bozuklugu + Hiperaktif grubu cocuklarda; negatif anne-cocuk iliskisi, daha sik aile catismasi ve daha fazla anneye ait psikolojik stres bulunmaktadir. Yuksek karsi gelme bozuklugu gosteren cocuklarin gidisatinda daha sik tutuklanma, agir suclar isleme gorulebilmektedir.
Davranim Bozuklugu + Hiperaktif grubu cocuklarda gidisatta semptomlar devam etmekte, saldirganlik, antisosyal davranis, uyumsuzluk ve alkol kotuye kullanim gorulebilmektedir. Daha cok sigara ve esrar kullanimi, okul asmalari yasanmakta ve dolayisiyla davranim bozuklugu gidisati oldukca kotulestirebilmektedir. Yapilan calismalarda Dikkat eksikligi ve Hiperaktivite bozuklugu olan cocuklarda eger davranim bozuklugu yoksa suc isleme riskinin azaldigi one surulmektedir.
Duygudurum Bozukluklari (Anksiyete, Depresyon) + Hiperaktivite'nin birlikte bulunma orani %20-40 oranlarinda oldugu sanilmaktadir. Davranim bozukluguna oranla gidisat uzerine etkileri daha azdir.