Kotu/Yetersiz Beslenme.......

Kotu/Yetersiz Beslenmeyi Elimine Etmek Icin Ne Gereklidir?



Kuresel beslenme sorunu son onlarca yildir gelismektedir, fakat bu yavas ve duzensiz olmaktadir. Dunya capinda, 180 milyondan fazla bes yas alti cocugun � hemen hemen uc cocuktan biri- buyumesi durmus/bodur kalmaktadir.


Kuresellesme, dunya ekonomisinin daha fazla entegrasyonu, fakirligi azaltmada en onemli kuvvet kabul edilmektedir. Ancak uluslar arasi entegrasyon daha cok gelismis ulkeler icin firsatlar yaratmaktadir. Fakat beraberinde artan esitsizlik, kuvvet dengelerinin kaymasi, kulturel uniformluk gibi bir takim kaygi/riskleri tasimaktadir. Kuresellesme, buyume ve fakirlik azaltma iliskisi; mal, hizmet, insan, kapital ve bilgi akisinin Dunya Ekonomisinde artisiyla yani artan ekonomik entegrasyonla saglanmasi beklenmektedir. Ancak kuresellesmenin fakirler icin yarattigi riskler, sagladigi firsatlari gecmistir. Dezavantajli fakir ulkeler kuresellesmeden saglik, beslenme, esitlik ve nufus planlama programlarindan arzu ettikleri/yeterli faydayi henuz saglayamamislardir.



Kuresel beslenme sorunu son onlarca yildir gelismektedir, fakat bu yavas ve duzensiz olmaktadir. Dunya capinda, 180 milyondan fazla bes yas alti cocugun � hemen hemen uc cocuktan biri- buyumesi durmus/bodur kalmaktadir. Gelismekte olan ulkelerde cocuklarin %30�dan fazlasi mikro beslenme eksikliginden zarar gormektedir. Beslenme cocuk olumlerinin yarisinda onemli hastalik ve gelisim azliginin en onemli sebeplerindendir. Gelismekte olan ulkelerde 1 milyar insan olmasi gereken kilonun/agirligin altindadir ve 1.6 milyar ergen ise anemiktir. Bunlar enfeksiyonlara daha az direnclidir, calisma kapasiteleri azdir ve ekonomik uretkenlikleri azalmistir. Kotu beslenme cocuklukta yasami, gelismeyi ve buyumeyi tehdit etmekte ve kronik hastalik risklerini sonraki hayatta artirmaktadir. Kotu beslenme ayni zamanda HIV/AIDS�inde artisina sebep olabilmektedir. Gelismis ulkelerde ise diger bir beslenme problemi olan sismanlik ve dietlerle ilgili hastaliklar hizla yayilmaktadir. Milenyum Gelisme Amaclari (MGA) kotu beslenme elimine edilmeden basarilamaz.



Kotu beslenmenin eliminasyonu Dunya Bankasi ve UNICEF katkilariyla basarilmaya calisilmaktadir. Ancak:



- Beslenme bazi bolgelerde yavas bir sekilde gelisse de bircok bolgede durgundur.

- Beslenme fakirligin yok edilme ajandasinda yan bir dal olup, saglik, ruhi gelisme ve verimliligin gelismesi icin potansiyeldir.

- Birkac buyuk olcek/capli programlar siki sekilde takip edilip degerlendirilmelidir.

- Kotu beslenmeyle ugrasmak icin yetersiz kapasite fakirligi azaltmada ana sinirlayici faktordur.

- Beslenmeye verilen kisi basi harcama genellikle dusuktur.



Kotu beslenmeyi yenmede toplumdan, ulusal ve uluslar arasi seviyelere sosyo-politik gelisme saglanmalidir. Beslenme sorunu kuresel caba ile cozulebilecek bir sorundur. Kotu beslenmeyi azaltmak demek fakirligi azaltmak demektir.



Beslenme icin Uluslarasi Amaclar Birlesmis Milletlerin (BM) 2000 yili Milenyum Gelisme Zirvesine gore:



Ilk amac fakirlik ve acligi kokten yok etmektir Aclik goren insanlarin sayisinin yariya indirilmesi ana hedeflerden olup, bu bes yas alti olmasi gerekenden zayif cocuklarin sayisina bakarak degerlendirilmektedir. Cocuk beslenmesinin iyilestirilmesi cocuk olumlerini azaltacaktir. Zorunlu ilk egitim cocuk beslenmesini artiracaktir. Tum cocuklara emin, saglikli bir hayat baslangici kotu beslenme ve kotu saglik sartlarini azaltacaktir. Bu amaclara ulasmak icin gerekli stratejiler sunlar olmalidir:









- Ilk alti ay anne sutu ile beslenmenin desteklenmesi, ozendirilmesi ve saglanmasi gerekmektedir.

- Iki yasina kadar anne sutu ile beslenmenin yaninda ek besleme (mama) onerilmelidir. Bundan sonra cocuk uygun beslenmesi saglanmalidir.

- Anne, genc cocuk ve eriskinlerin beslenmesinin temel sosyal hizmetlerce hane halki besin emniyeti saglanmali ve gelistirilmelidir.

- 2005�e kadar iyot eksikligi/bozuklugu, 2010�a kadar A vitamini ve demir eksikliginin eliminasyonu hedeflenmistir.

- Mikro beslenme eksikligi azaltiminin hizlandirilmasi icin diet cesitlendirmesi, besin kuvvetlendirmesi ve ilavesi yapilmalidir.



Beslenme gostergeleri ulkenin fakirlik azaltma stratejilerinin gelisiminin en kolay olcusunu gosterir. Beslenme verilerinin toplanmasi ucuz, guvenilir, hassas ve karar vericilere yon vermede kullanilabilir. Toplumlarda cocuklarin buyumesi fakirlik egiliminin gostergesi olarak kullanilir. Beslenmenin izlenmesi fakirlik azaltma stratejilerinin en onemli kose tasidir. Maalesef az gelismis/gelismekte olan ulkeler temel sosyal hizmetlere, milli gelirlerin %20�si ayirmasi gerekirken bu yapamamaktadirlar. Buralarda bagis yapanlarin katkisi da yeterli olamamaktadir. Bazi ulkelerde topluma besin yardimi yapilsa da kafi olmamaktadir. Bir cok ulkede saglik ve beslenmeye gelirden harcanan pay cok az olmaktadir.



Milenyum Gelisme Amaclarina gore UNICEF ve Dunya Bankasi dunyadaki kotu/eksik beslenmeyi elimine etmek icin onemli mucadeleler vermektedir. Cocuk ve anne sagligi, buyumesi, gelisimi, yasami onem kazanmaktadir. UNICEF anne sutu ile beslenme ve mikro beslenmeyi on plana cikarmaktadir. Dunya Bankasi ise entegre toplum tabanli programlarla mikro beslenmeyi ve cocuklarin daha iyi beslenme ve bakimini on plana cikarmaktadir. Ancak her iki kurumunda beslenme konusundaki kaynaklari dunyadaki beslenme sorunu cozmeye yeterli gelememektedir. UNICEF ulke programlarini desteklemektedir. Dunya Bankasi ise makro seyiye de ulke politikalarini projeler gelistirme bazinda analitik olarak desteklemektedir.



Ulkelerin gelismesinin merkezinde beslenme sorunu vardir. Bunun cozumu de buyuk olcekte eylemlerle basarilabilir. Kalici kotu beslenme dunyanin en onemli saglik problemlerinden biri olup, dunyada cocuk olumlerinde en onemli etkenlerden biridir.



Sonuc olarak dunyada olan carpik kuresellesme sonucunda fakir olanlar; hasta, daha az bakim goren, karni doymayan, ilacini alamayan yani hep kaybeden olmaya devam etmektedir. Uluslararasi kuruluslarin insani yardimlari dunyada var olan kotu beslenme sorununu cozmede cok onemli rol oynasa da yeterli olamamaktadir. Dunyada acliktan olenlerin sayisi terorizmden olenlerin sayisini golgede birakmaktadir. Gecen sene terorden 625 kisi olurken, 10 milyon kisi acliktan olmustur. Her 5 saniyede bir kisi dunyada acliktan olmektedir. Her gun ise 25 bin kisi acliktan olmektedir. Kotu beslenme ve aclikla savasa Dunyada daha fazla onem verilmek ve kaynak ayirmak zorundayiz.